De Millennium-trilogie van Stieg Larsson is misschien wel de beroemdste thrillerserie uit Scandinavië ooit. Helaas overleed de auteur veel te vroeg en konden we niet verder genieten van zijn talent. De trilogie is echter vermaard. In 2016 werd bekend dat auteur David Lagercrantz, bekend van zijn biografie Ik, Zlatan, de reeks zou voortzetten met nog eens drie boeken. Fans waren verdeeld; een zegen of een vloek. Na twee boeken kunnen we concluderen dat Lagercrantz erin is geslaagd grotendeels de glans te behouden van de sfeer die Larsson zo goed in de boeken wist op te roepen. Het afsluitende deel heet Zij die moet sterven. Staat de boog van Lagercrantz nog steeds gespannen?

Let op: als je de eerdere delen nog niet las, kunnen hier spoilers voorkomen. Sla deze alinea dan over.

Lisbeth Salander is ondergedoken. Onze antiheld maakt jacht op haar zus Camilla, of Kira zoals ze eerder heette. Camilla is een steenrijke crimineel die ondertussen ook zoekt naar Lisbeth. Het is een kat-en-muis spel…

Mikael Blomkvist, nog steeds hoofdredacteur van het blad Millennium, wordt op het spoor gebracht van de dood van een zwerver in Stockholm. Patholoog-anatoom Frederika Nyman treft zijn telefoonnummer op het lichaam van de zwerver aan. Het lijkt niets opzienbarends, maar als er gif in het bloed van de zwever wordt gevonden lijkt er toch meer aan de hand te zijn dan een noodlottig overlijden. Het gaat zelfs zover, dat het wellicht te maken heeft met de minister van Buitenlandse Zaken van Zweden en de vader van Lisbeth, Alexander ‘Zala’ Zalachenko…

De thrillers in de Millennium-reeks staan bekend om hun actualiteit en meerdere lagen. Dat is in Zij die moet sterven niet anders. Het boek stipt de Russische inmenging in wereldberichtgeving aan (via zogenaamde trollenfabrieken) en spionageacties op buitenlandse bodem. Het zijn ingrediënten die de auteur fijn in het plot weet te mengen.

Zij die moet sterven draait vooral om Mikael Blomkvist. Hij staat in het middelpunt van het verhaal. Hij moet de dood van de zwerver uitpluizen en doet dat samen met politiecommissaris Jan Bublanski en met zijn nieuwe vriendin en journalist Catrin. Het is een moordzaak die uiteindelijk zeer intrigerend blijkt en waarvan de tentakels veel verder reiken dan Blomkvist kan bevroeden, zelfs tot de top van de landelijke politiek.

De eerste boeken in de reeks speelden ook veel rondom Lisbeth Salander. Los van het feit dat de strijd met haar zus Camilla een redelijke rol speelt in het boek, moeten we toch concluderen dat zij ondersneeuwt ten opzichte van de moordzaak van de zwerver. En dat is jammer, want Lisbeth is juist een van de troeven die een auteur van het kaliber Lagercrantz beter had kunnen uitspelen. Sterker nog, dat deed hij in de eerdere delen Wat ons niet zal doden en De man die zijn schaduw zocht juist wel. Hierdoor boet het verhaal aan kracht in, en is een (klein) deel van de ‘Millennium magie’ verloren gegaan.

De plot rondom de moordzaak van de zwerver is echter wel zeer sterk uitgewerkt. Het is intrigerend, boeiend en schokkend. Lagercrantz heeft daarmee de spijker figuurlijk goed geraakt. Is de magie van de vorige delen aanwezig? Ja, ten dele dus wel. Lagercrantz weet de duistere onderkant van de mensheid goed aan te stippen middels de plot. Hij schrijft op een fijne wijze en weet de lezer al snel aan zich te binden door treffende formuleringen. Wel voelt het verhaal richting het eind wat afgeraffeld, alsof Lagercrantz er echt een strik omheen moest doen. Het was op zijn plek geweest om het iets meer uitgebreid af te ronden.

Zij die moet sterven Zij die moet sterven Zij die moet sterven is een waardig deel van de Millennium-serie. Lagercrantz heeft de strijd wederom aangedurft en is zeker geslaagd om het ‘Larsson gevoel’ gedeeltelijk bij de lezer over te brengen, alhoewel het eigenlijk niet eerlijk is om hem te vergelijken met de grootmeester zelf...