De Silmarillion is een lijvig boekwerk, wat J.R.R. Tolkien (1892- 1973) schreef om het begin van de oudste tijden weer te geven; verhalen rond het ontstaan van deze wereld. De geschiedenis, mythologie, taal en topografie, alles is uitvoerig uitgewerkt en beschreven. Bij elkaar geeft dit boek daarmee de achtergronden weer van de trilogie In de ban van de ring. Hij zag dit boek zelf als zijn levenswerk, hoewel het pas na zijn dood werd uitgegeven, bewerkt door zijn zoon Christopher Tolkien, in 1977.  

Tolkien werd geboren in Bloemfontein, Zuid-Afrika. Na zijn studie Engelse taal en literatuur aan de universiteit van Oxford, werd hij daar hoogleraar. Zijn debuut De hobbit werd in 1937 gepubliceerd. Dit was de inleiding tot zijn wereldberoemde werk In de ban van de ring. Nog altijd wordt Tolkiens werk als het begin van het fantasy-genre beschouwd.

De compleetheid van dit werk is meteen zichtbaar bij het openslaan van het boek: voorin de topografische kaart van Midden Aarde, achterin de genealogieën (waarin de diverse stambomen worden weergegeven waarover geschreven is), een overzicht van de scheiding van de Elfen, toelichting op de uitspraak in de Elfentalen, een lange index van namen en tot slot een appendix waar elementen uit namen verklaard worden.

In vier kortere verhalen, Ainulindalë, Valaquenta, Akallabêth en Over de Ringen van Macht en de Derde Era en het langere titelverhaal Quenta Silmarillion wordt de Eerste Era van Midden-Aarde beschreven. Met prachtige bewoordingen neemt Tolkien de lezer mee deze wereld in. Het scheppingsverhaal wordt verteld, maar ook de strijd tussen de Elfen en de donkere Morgoth. Het ontstaan van verschillende familietakken, maar ook de komst van de mensen en dwergen. Allerhande achtergrondinformatie die ondersteunend kan zijn bij het lezen van In de ban van de ring, maar ook als op zichzelf staande verhalen te lezen is.

De pilaren van Menegroth werden uitgehouwen naar de gelijkenis van de beuken van Oromë, wortel, tak en blad, en zij werden verlicht door lantaarns van goud. De nachtegalen zongen daar als in de tuinen van Lórien; en er waren fonteinen van zilver en bassins van marmer en vloeren van veelkleurige stenen. Gebeeldhouwde figuren van beesten en vogels liepen tegen de muren op, of klommen op de pilaren of gluurden tussen de met vele bloemen omrankte takken.

Het vraagt wel doorzettingsvermogen om de soms lange zinnen en delen van het verhaal waarin namen en topografie beschreven worden, door te nemen. Het gegeven dat personages en plaatsnamen in de verschillende talen soms wel drie tot vier verschillende namen hebben, maakt het lezen niet eenvoudiger.

In latere tijden werd Elwë een befaamde koning en alle Eldar van Beleriand werden zijn onderdanen; de Sindar werden zij genoemd, de Grijze Elfen, de Elfen van de Schemering, en hij was koning Grijsmantel, Elu Thingol in de taal van dat land. En Melian was zijn Koningin, wijzer dan enig kind van Midden-aarde; en hun verborgen paleizen waren in Menegroth, de Duizend grotten, in Doriath.

Echt makkelijk te lezen en toegankelijk is dit boek dus niet. Tolkien weet echter de sfeer zo weer te geven, dat de fantasy-wereld tot leven komt en dat maakt dit boek wel de moeite van het lezen waard! Het volgen van de Silmarillen door de tijden heen, de drie edelstenen waarin Fëanor, het licht wist te vangen, biedt de lezer enkele dagen ontspanning in een bijzondere sfeer.