Pieter Aspe, de meest gelezen en best verkochte misdaadauteur van Vlaanderen, overleed op 1 mei 2021. Vlak voor zijn overlijden legde hij de laatste hand aan zijn manuscript. Van In Episode 5 verschijnt postuum en is het laatste deel van een reeks die eigenlijk uit tien boeken had moeten bestaan.

Iedereen die bekend is met Pieter Aspe kent de 40-delige reeks rond commissaris Pieter van In. De butlerknop was aanvankelijk het sluitstuk van de serie. Toch besloot Aspe in 2018 om opnieuw tien boeken aan zijn favoriete personage te wijden. Deze keer zou echter de situatie rondom commissaris Van In geheel anders zijn. Van zijn vrouw Hannelore Martens, zijn kinderen en zijn rechterhand Guido Versavel ontbreekt ieder spoor. In de nieuwe episodes is Pieter Van In inmiddels met pensioen en daarnaast kan hij zich niet herinneren wat er met zijn geliefden is gebeurd. Een vreemde twist, maar wie de tien boeken verzamelt, zal aan het einde van de reeks de rode draad door het verhaal kunnen ontwarren, wist Aspe destijds te melden.

Een groot pluspunt is dat Van In Episode 5 ook los van de andere delen leesbaar is. Het verhaal van episode 5 ontvouwt zich wanneer Pieter Van In en zijn vriendin Rein een overleden man vinden op het toilet van een café. De man heeft een briefje op zak met de tekst Beau Séjour, wat duidt op de naam van een villa die lang werd beheerd door de invloedrijke familie Verdonck. Aan het hoofd van de familie staat Hendrik Verdonck, een rijke industrieel uit de Panne. Het briefje laat Van In maar niet los en hij besluit op onderzoek uit te gaan. Ondertussen openbaart mevrouw Verdonck een lang bewaard familiegeheim dat alles op zijn kop zet…  

Het oorlogsdagboek van de vader van Hendrik Verdonck speelt daarnaast een belangrijke rol in het boek en geeft een nieuwe kijk op de zaak. De manier waarop Aspe je meeneemt in dit oorlogsdagboek aan de hand van brieven uit die tijd getuigt van een groot schrijver. Aan deze passages ligt een gedegen research ten grondslag gecombineerd met een realistische schrijfstijl, waardoor hij de lezer onderwerpt aan een ware tijdreis. Naast dat Van In steeds meer komt te weten over de Verdoncks stuit hij gedurende zijn zoektocht op De Orde van Odan, een geheime sektarische organisatie. Doordat Aspe het niet schuwt om te schrijven over seksuele misstanden, lugubere rituelen en radicalisme binnen deze orde slaagt hij erin een interessante en duistere twist aan het boek te geven.

Soms lijkt het verhaal in Van In Episode 5 wat traag voort te kabbelen en het duurt lang voordat je het volgende puzzelstukje krijgt aangeboden om het mysterie mee op te kunnen lossen. Een andere minpuntje waren de Vlaamse en Franstalige passages die een paar keer voorbij kwamen in het boek. Die waren niet altijd volledig te begrijpen, wat het soms tot wat lastiger lezen maakte. Maar doordat gedurende het verhaal het perspectief regelmatig verschuift tussen Van In, De Orde van Odan en de verschillende leden van de familie Verdonck blijf je als lezer toch geboeid. Aspe weet als geen ander personages neer te zetten met een donker randje, waarmee hij de lezer een inkijkje geeft in het psyche van verschillende complexe karakters.  

De nadruk blijft echter liggen op Van In. En dat is maar goed ook! Met zijn norse uitstraling, alledaagse onzekerheden en kurkdroge humor krijg je een ontzettend sterk en realistisch karakter waar je op ten duur wel van moet houden. Net zoals zijn geliefde hoofdpersonage het hart op de tong heeft, lijkt de doorgewinterde schrijver dat zelf ook te hebben. Aspe heeft zich niet ingehouden, wat maakt dat dit boek is doorspekt met scherpe humor die vooral terugkomt in de dialogen. In zijn boek plaatst hij ook regelmatig kritische kanttekeningen bij onze maatschappij, de steeds toenemende digitalisering, de huidige wereldpolitiek en de onophoudelijke menselijke drang naar meer.

Aspe had aan de lezer beloofd dat je aan het eind van de reeks zou kunnen ontrafelen waarom er drastische veranderingen hebben plaatsgevonden in het leven van zijn hoofdpersonage. De plottwist waar Aspe al 4 delen op heeft zitten broeden - en die hij eigenlijk pas in episode 10 had willen openbaren – zal bij de meeste lezers een lach en een traan oproepen. Het einde is verwarrend, droevig en onverwachts. Niet op alle mysteries die het boek je voorschotelt krijg je antwoorden en dat voelt soms wat onbevredigend. Toch vormt het onwennige, maar vooral ontroerende einde een passend sluitstuk voor de Van In reeks en tevens het laatste werk uit het rijke oeuvre van thrillergrootheid Pieter Aspe.