Gelukzalige inspiratie - Column van Linda Jansma

Vorige week kwam ik iemand tegen die ik al een poosje niet meer gesproken had. Na wat over en weer gekeuvel over het weer, familie en gezondheid, vroeg ze me ineens hoe het met mijn schrijverij ging. Ze had mijn boeken hier en daar in de winkel zien liggen en wilde weten of dat nou allemaal een beetje liep en of ik nog steeds ideeën had voor nieuwe boeken. Op die twee vragen kon ik respectievelijk antwoorden dat ik inmiddels redelijk kon rondkomen van mijn “schrijverij” en dat ik ideeën genoeg had om tot op een respectabele leeftijd door te kunnen gaan met boeken schrijven. ‘Ach,’ verzuchtte ze. ‘Dat is natuurlijk ook geen wonder. Lekker de hele dag in je joggingbroek en T-shirt achter je bureautje zitten, wijntje erbij, en lekker opschrijven wat er in je opkomt. Of nee, je zit vast heerlijk onderuitgezakt op de bank met je laptop op schoot! En dan de inspiratie hè. Midden in de nacht wakker worden met geweldige ideeën in je hoofd die je dan meteen moet opschrijven. Maar ja, dat kan natuurlijk, want je bent toch de hele dag thuis. Je hoeft niet vroeg op te staan; je kunt doen wat je wilt. Toch?’ voegde ze eraan toe, toen ze mijn blik zag. Ik glimlachte maar wat. Hoe kon ik haar aan haar verstand brengen dat schrijven helemaal niet zo idyllisch is als veel mensen denken? Dat een auteur alleen door hard werken een verhaal op papier krijgt? Het is een ambacht. Net als klompenmaker. Of touwslager. Het is absoluut niet zo dat de mooiste zinnen zomaar ineens je hoofd binnen fladderen. En als ze dat wel doen, dan heb je meestal niets bij de hand om ze op te schrijven, zodat je ze na tien minuten alweer glad vergeten bent. Bovendien, al zou je ze wel kunnen opschrijven, dan blijken ze uiteindelijk helemaal niet in je verhaal te passen, waardoor ze ofwel rigoureus weer verwijderd worden, ofwel dusdanig herschreven, dat ze lang zo mooi niet meer zijn. Met andere woorden: schrijven is tikken. Bij voorkeur aan één stuk door. Net zolang tot je boek af is. Om vervolgens geconfronteerd te worden met nóg meer ellende: schrappen. Kill your darlings, zoals dat zo mooi heet. De prachtigste stukjes tekst (die dus niet midden in de nacht je hoofd binnen dwarrelden, maar door hard werken op papier zijn gekomen) verwijderen. De uitgever die nóg meer tekst wil verwijderen, de redacteur die flinke stukken drastisch wil omgooien. Om nog maar te zwijgen over de zetproeven en de drukproeven die letter voor letter, woord voor woord moeten worden doorgenomen. Geweldige ideeën. Inspiratie. Ik liet haar maar in de waan. Want ondanks alles, ondanks het harde werken, het scheel worden van je eigen teksten, zou ik niets anders willen zijn dan schrijver. Zelfs zónder die gelukzalige inspiratie. Want die wordt namelijk schromelijk overschat.