Auteur Ben MacIntyre ken je van boeken als De spion en de verrader en Agent Sonya, geschiedkundige boeken die laagdrempelig zijn geschreven zodat eenieder ze kan oppakken. Een boek wat in deze reeks hoort en al uit 2018 stamt, is SAS: helden en schurken.
In 1941 woedt de Tweede Wereldoorlog in alle omvang. Ook in Noord-Afrika vechten de As-mogendheden tegen de geallieerden en de balans lijkt richting de Duitsers en Italianen door te slaan. De Britse luitenant David Stirling ligt in het ziekenhuis na een mislukte parachutesprong. Het blijkt een plek te zijn waar hij tot een briljant plan komt; het vechten met kleine eenheden achter de vijandelijke linies.
Zo gezegd, zo gedaan. Wanneer Stirling uit het ziekenhuis wordt ontslagen, dient hij zijn plan in bij de hogere legerleiding. Met enige scepsis krijgt hij uiteindelijk toestemming en zo wordt 1SAS (1 Special Air Service) geboren. Vanaf het begin is het regiment een uiteenlopende verzameling soldaten. Excentrieke mensen, moordzuchtige lui, maar allemaal met een onstilbare honger naar onconventionele oorlogsvoering. Al snel rijgt de SAS de successen aan elkaar; ze vernietigen honderden vliegtuigen van de Duitsers, schakelen doelwitten uit op plekken waar de vijand zichzelf veilig waande. Totdat ook de vijand begint te beseffen; deze woestijnsoldaten zijn gevaarlijk. En een tegenstoot laat niet lang op zich wachten…
We zeiden het in onze eerdere recensie al; MacIntyre bezit het talent om geschiedenis zo te verwoorden, dat het leest als een spannende thriller. Zo leek De spion en de verrader zo uit een John le Carré-boek te komen (natuurlijk is het net andersom). En dat geldt ook voor SAS: helden en schurken. Dit verhaal leest als een actiethriller van Andy McNab en dat is logisch; McNab zat zelf bij de SAS én voerde een zelfde soort missie uit, alleen dan in 1991 tijdens de Eerste Golfoorlog tegen de Irakezen.
MacIntyre schrijft het verhaal op chronologische wijze. Hij leidt de lezer netjes langs het ontstaan van de eenheid en legt de strubbelingen daarin bloot. De conventionele generaals wilden helemaal geen eenheid die achter de linies vocht. Dat werd zelfs gezien als ‘oneerlijk’. Toch lukte het de eigenwijze, excentrieke David Stirling om de SAS te formeren. Daarna volgen de missies, die zich in eerste instantie vooral toeleggen op het Noord-Afrikaanse strijdtoneel. Daar vecht de SAS in de woestijn en worden door schade en schande wijs. De verhalen en missies hebben allen één ding gemeen; het zijn heroïsche verhalen die laten zien hoe veerkrachtig een mens in lastige omstandigheden eigenlijk is. Zo vertelt de auteur het verhaal van een soldaat die 270 kilometer door de woestijn terugloopt naar de eigen linies. Zonder water. Zonder kompas.
Waar boeken over de beginfase van de SAS zich vooral toespitsen op de woestijnoorlog van 1941 en 1942, breidt MacIntyre zijn geschiedschrijving uit tot de hele Tweede Wereldoorlog. Zo leert de lezer over de acties in Italië, Frankrijk en uiteindelijk ook in nazi-Duitsland. Deze hoofdstukken zijn minstens zo interessant en goed geschreven als de woestijnoorlog; de periode in Frankrijk, waar de SAS met de maquisards tegen de Duitsers vecht, is indrukwekkend. De bruutheid van deze strijd en de vergeldingsmaatregelen van de Duitsers waren buitenproportioneel. Uiteindelijk eindigt MacIntyre met de eenheid die als eerste bij concentratiekamp Bergen-Belsen arriveert. Dit hoofdstuk zorgt ervoor dat de lezer stil is, zo indrukwekkend beschrijft de auteur de afschuwelijke taferelen.
Ben MacIntyre heeft met SAS: helden en schurken een zeer complete geschiedschrijving over de SAS in de Tweede Wereldoorlog afgeleverd. Hiervoor maakte hij onder andere gebruik van de onlangs geopende War Diaries van de SAS, die jarenlang geheim bleven. Het boek is doorspekt met persoonlijke verhalen en missies die luisterrijk zijn opgetekend. Deze mix zorgt ervoor dat het boek leest als een actiethriller, maar dan eentje die waargebeurd is. Als je geïnteresseerd bent in geschiedenis, moet je dit boek zeker oppakken: SAS: helden en schurken, een boek over uitzonderlijke mannen die indrukwekkende risico’s durfden te nemen.
