Deze keer weer eens een column die niet zozeer over de fantastische literatuur gaat, maar een die een best veel voorkomend misverstand behandelt.

Toen ik in 2011 mijn eerste verhalen schreef was Show Don’t Tell een van de eerste technieken die ik volgens mijn collega’s onder de duim moest zien te krijgen. Allicht heb ik die raad heel erg ter harte genomen en deze techniek zo goed mogelijk aangeleerd.

Als je S.D.T. op de juiste manier wil gebruiken moet je eerst weten wat het nut ervan is. De bedoeling van deze techniek is om lezers te laten ervaren wat er gebeurt (ze zelf een beeld laten vormen uit jouw sturende woorden.) in plaats van specifiek te vertellen wat er gebeurt. Allicht horen het beschrijven van mimiek en andere non verbale communicatie bij deze techniek, maar ook actie en dialoog en versterken de dynamiek van een verhaal en zorgen ervoor dat het visueler overkomt.

Helaas kom ik in boeken die ik lees wel vaak overmatig veel mimiekbeschrijvingen tegen. S.D.T. is een hulpmiddel, geen heilige koe. Je hoeft het niet altijd en overal toe te passen, en dat kan ook niet. Zeker waar het mimiekbeschrijvingen betreft. Niemand zegt over zichzelf dat zijn mondhoeken hangen of dat er tranen uit zijn of haar ogen rollen, dus is het raar als je dit als schrijver wel doet wanneer je vanuit iemands gedachten schrijft (derde pers. of ik- vorm). Het is wel vanzelfsprekend als je personage iemand anders observeert (of als je vanuit een alziend perspectief schrijft). De mens is namelijk een audiovisueel ingestelde levensvorm. Ze gaan allereerst uit van iemands lichaamstaal – en de geluiden die er eventueel bij gemaakt worden – om te ontdekken hoe die ander zich voelt.

Onder meer omdat het voor lezers gewoonweg erg vermoeiend is als elke emotie uitvoerig wordt beschreven is het ook beter niet met dit ingrediënt van S.D.T. te overdrijven. Soms is het verstandiger en toegestaan om eenvoudigweg te schrijven waar het op staat. Zoals: ‘Ze huilt.” Of: “Het plafond was laag.”.

En denk ook eens hieraan: als je vindt dat iemand er goed uitziet, dan beschrijf je dat toch niet tot in de allerkleinste details? Nee, je denkt dan, tjee die ziet er goed uit. Daarna ga je misschien nog even in jezelf na waarom die persoon er goed uitziet, maar niet een alinea lang of in erg poëtische termen.

Om mee te eindigen heb ik nog een goede tip voor auteurs: verdiep je ook eens in de IJsbergtheorie (over het nut van weglaten), bedacht door Ernest Hemingway... heel wetenswaardig, ook voor mij.