Interview: Brian Freeman

• 11 May 2023
• Interview
• Marinus van de Velde

Interview: Brian Freeman

Het is eind april en we spreken Brian Freeman, die je kunt kennen van zijn boeken in de Jason Bourne-reeks (lees onze recensies hier). Zijn nieuwste boek heet Het Bourne offer en kwam in maart uit. Het is een reeks die al langer draait en ooit werd bedacht door de legendarische Robert Ludlum. We spreken Freeman over Jason Bourne, over hoe het is om in de voetstappen van een legende te treden en over het schrijver zijn. 

Bourne

“Ik zit al bijna twintig jaar in de thrillerwereld,” begint Freeman enthousiast te praten als we hem naar zijn achtergrond vragen. Zijn 25ste boek kwam onlangs uit. “Het is een interessante mix die ik nu doe; ik doe mijn eigen boeken en dus de Bourne-reeks. Mensen kennen me van de Jonathan Stride-boeken, die gekenmerkt worden door een emotionele kern. Er zit bijvoorbeeld vaak familiedrama in, met natuurlijk veel politieonderzoek eromheen. Uiteindelijk gaat het bijna altijd om persoonlijke verhalen.” 

De Bourne-boeken zijn veel meer actiegericht, maar het past toch goed bij Freeman. “Hij is psychologisch namelijk erg complex. Hij vraagt zich af waar hij vandaan komt en dat zijn existentiële vragen. Ik wilde dat terugbrengen in de boeken, zoals Ludlum het ooit bedoelde.”

“Het is nog steeds erg bijzonder dat ik deze reeks mocht schrijven. Ik las de eerste boeken al toen ik 18 was. Als je me toen had verteld dat op de Bourne-boeken mijn naam zou prijken, had ik je voor gek verklaard,” geeft hij lachend aan.

De Bourne-boeken zijn ooit door Ludlum bedacht. Hoe gaat het in zijn werk om deze boeken verder te schrijven. Werd hij gevraagd, benaderd? “Ik werd gebeld door mijn agent met het nieuws dat uitgeverij Putnam de Bourne-reeks had overgenomen. Ze zochten naar een nieuwe auteur om de serie voort te zetten. Ze vroegen zich af of ik eventueel wilde deelnemen?”

Hij was niet de enige die werd gevraagd. Het duurde maar liefst vier maanden voordat Putnam contact opnam met het verlossende nieuws. “We willen jou voor Bourne.”

De vervolgvraag van de uitgever was wat Freeman van plan zou zijn met het verhaal. Hij gaf aan dat hij met Bourne terug wilde naar de kern. “Er zijn veel beelden van Bourne. Natuurlijk zijn er de eerste drie boeken van Ludlum zelf. Toen kwamen er een stuk of elf van Eric van Lustbader. Er zijn de Matt Damon-films. En er was zelfs een NBC-serie in 1989 met Richard Chamberlain in de hoofdrol.” Hij vertelde de uitgever dat hij niet zou proberen wéér een nieuw beeld neer te zetten, maar vooral terug te grijpen op het idee van Ludlum; eigenlijk een herstart van het idee dus. En dat startte met De Bourne evolutie. 

“Dat eerste boek ging me echt gemakkelijk af. Het was een soort eerbetoon richting Ludlum. Er zitten veel knipogen in naar de drie Ludlum-boeken. Als je het boek leest, is het een hommage naar Ludlum. Bijvoorbeeld de liefdesrelaties tussen Bourne en de vrouwen in de boeken; die lijken enorm op elkaar.”

Het tweede boek daarentegen (Het Bourne geheim) ging qua schrijven -in het begin- een stuk lastiger. Daarin moest Freeman zichzelf echt overtuigen een eigen weg in te slaan en een eigen visie op het vervolg van Bourne te hebben. “Ik moest daar echt even bij stilstaan. Ik moest, en mocht, een eigen weg inslaan. Toen ik me dat besefte ging het schrijven gemakkelijker.”

Legt zo’n beroemde serie ook druk op zijn schouders? “Natuurlijk. Eerst denk je: já! Daarna denk je: já? Het is best intimiderend. Ik moest dat opzijzetten. Ik schreef voor mezelf op een whiteboard: heb plezier. Dat moest ik mezelf voorhouden. En dat is het ook: ik vermaak me echt ontzettend met de Bourne-boeken. Ik hou ervan onderdeel uit te maken van deze franchise. En elke dag krijg ik mails van liefhebbers die aangeven dat ze het gevoel hebben dat Ludlum terug is. Dat is een groot compliment.”

Hoe kijkt hij naar schrijven in het algemeen? Wordt het gedurende de tijd gemakkelijker, of voelt hij juist meer druk? “Als ik naar de Stride-boeken kijk, dan is het gewoon zo dat de druk nog steeds zo hoog is als het eerste boek. Je concurreert met je eigen, eerdere boeken. Dat is best bijzonder. En laten we wel zijn; een serie ‘overlijdt’ niet omdat een plot niet goed is, het stopt als het personage niet meer goed is. Als je elke keer hetzelfde personage in dezelfde stijl opvoert, dan is het een keer voorbij. Ik wil dat niet en evolueer dus, maar dat creëert wel uitdagingen. Het maakt het namelijk moeilijker, maar voor mij leuker.”

“Bourne is voor mij een ander persoon in Het Bourne offer dan in De Bourne Evolutie. Hij heeft meer ontdekt over zijn eigen historie, en gaat anders met relaties om dan eerder. Hoewel het dus hetzelfde karakter is, evolueert het wel. Dat is interessant voor de lezer.”

Is Freeman een Beatles-fan? Hij lacht hardop en geeft aan dat op meerdere manier te kunnen beantwoorden. In zijn Bourne-boeken komt een huurmoordenaar terug met de codenaam Lennon. “Het was toepasselijk voor mij om deze band op te voeren. In Het Bourne bedrog speelde in mijn hoofd de zoektocht naar de Jakhals, tig jaar geleden in de eerste Bourne-boeken. Ik wilde een moordenaar creëren die net zo gevaarlijk was en een paar jaar meeging. De Jakhals kwam vrijwel nooit voor in de boeken van Ludlum maar ik wilde de moordenaar wel echt nadrukkelijk aanwezig laten zijn. Ik hield van dat idee, en toen groeide de inspiratie om hem Beatles-liedjes te laten neuriën terwijl hij zijn werk deed. En dat werd Lennon.”

In Het Bourne offer komt Bourne tegenover een wereldwijde organisatie te staan met de naam ‘De Pyramide’. Hoe kwam deze organisatie tot leven? “In de eerste eerste Ludlum-boeken kwam echt expliciet de hectiek van ‘de jaren ’70 maatschappij’ naar voren. Watergate, Vietnam; het was een tijd waarin de overheid werd gewantrouwd en overal complotten werden gezien. Ik vond dat een interessant gegeven omdat ik de parallellen met nu zie. Je zou dezelfde culturele era eigenlijk één-op-één kunnen overnemen. Dat leidde in Evolutie tot het idee dat technologie alles kan, dus je afluisteren, bekijken, beïnvloeden. En dat past echt in de tegenstanders die Bourne eerder had. En toen kwam ook nog het thema van fake news en mediaberichtgeving voorbij. Dat werd de mix van de organisatie ‘De Pyramide’, die in eerste instantie best een eervolle opdracht kent; desinformatie tegengaan. Maar dat keert ten slechte.”

Wat maakt Jason Bourne voor Freeman een tijdloze held? “Dat heeft echt met de psychologische complexiteit van hem te maken. Toen Ludlum besloot zijn geheugen te laten verdwijnen was dat echt een geweldig uitgangspunt. Niet alleen qua spanning, maar zo kwam hij ook bij vragen als ‘wie ben ik, waarom besta ik, wat zijn mijn normen en waarden’. Ik denk dat die innerlijke strijd echt uitdagend is voor een held, maar eigenlijk voor iedereen. Want iedereen stelt deze vragen in meer of mindere mate.”

In een recensie op ThrillZone staat dat Freeman een waardige opvolger is van Ludlum. Wat doen deze woorden? “Ik ben niet op zoek om echt de opvolger te zijn. Daarvoor is alleen al zijn schrijfstijl uniek; adembenemend, emotioneel en spannend. Als je probeert dat te imiteren, wordt dat een gimmick. Als je dat niet probeert maar je eigen stijl pakt en dat mengt met Ludlum-elementen, dan is het een nieuwe combinatie. Ik hoop dat dit werkt voor de liefhebbers. Ik ben niet de nieuwe Ludlum, ik probeer boeken te schrijven waar Ludlum trots op zou zijn.”

Freeman heeft het vijfde Bourne-boek afgerond en tekende net een contact voor nog eens twee boeken in de reeks. “Dat is best een tempo he? Maar als ze mij twee boeken per jaar laten schrijven, ach dan kan dat ook,” lacht hij.

Het vak ‘schrijven’

Het is tot nu toe een erg positief verhaal. Zijn er ook keerzijdes aan het schrijverschap? “Kijk, ik wilde mijn hele leven schrijver worden. Het doorbreken duurde echt wel lang. Er liggen vijf ongepubliceerde boeken in mijn nachtkastje. Dat was hard werken, maar ik kijk daar niet negatief op terug. Want daar leerde ik als mens én schrijver van. Er was iemand die zei dat je pas zou doorbreken na een miljoen geschreven woorden. Nou, daar kwam ik wel in de buurt.”

Hij heeft ook nog wel wat te zeggen over Nederland. “Nederland heeft wel een speciale plek in mijn hart. Ik droomde mijn hele leven ervan om een gedrukt eigen boek in mijn handen te houden. En het eerste eigen boek waarmee dat gebeurde, was de Nederlandstalige versie van The House of Books.”

“Ik kwam in 2006 naar Nederland. Er was toen een grote leesclub gaande en ze nodigden me uit. We hadden een feestje in Utrecht en er waren wel 30 of 40 leden van die leesclub. And I will tell ya’: nobody parties like the Dutch!” Ze verzamelden zich ’s middags en het hele gebeuren duurde wel tien uur, lacht hij. “Met jenever en gin, dat zorgt wel voor hoofdpijn.”

Geeft Freeman dat ook mee aan beginnende schrijvers, blijven schrijven? “Jazeker. Ik zeg altijd: 100% van de niet geschreven boeken is niet gepubliceerd. Het is een kwestie van volhouden; lijm jezelf vast aan je stoel en blijf schrijven. De realiteit is: de schrijver is zijn eigen ergste vijand. Als je de lat te hoog legt, maak je het jezelf erg lastig. Je moet die demonen in je hoofd uitzetten. Maar: schrijven is en blijft een uitdaging, het is een proces waar je doorheen gaat. Maar, als je dan doorbreekt is dat een droom die uitkomt.”