Interview: Samuel Björk

• 15 november 2021
• Interview
• Marinus van de Velde

Interview: Samuel Björk

Samuel Björk is het pseudoniem van de Noorse auteur, muzikant en songwriter Frode Sander Øien. Hij is bekend van de Munch & Krüger-reeks en brengt in november 2021 zijn vierde thriller uit. Ter gelegenheid van de promotie van Sneeuwwit interviewden wij hem.

Het plan was elkaar vandaag te zien in Amsterdam, maar dat is op het laatste moment door de coronamaatregelen geannuleerd. “Door jullie COVID, niet die van ons,” zegt Björk glimlachend. En hij heeft gelijk; Nederland kleurt donkerrood op de coronakaart van Europa. Dan maar via Zoom.

“In Noorwegen gaat het op zich prima met de coronamaatregelen. Alles is open en er zijn momenteel geen restricties,” verduidelijkt de goedlachse Noorse auteur die inlogt vanuit zijn huis. “Het zijn rare tijden zo. Het lijkt wel nooit te stoppen. De eerste maand van de pandemie was ergens zelfs spannend, toen we in de lockdown gingen. Maar die lol was er al snel af. Ik bedoel: Noorwegen is koud en donker in de winter. En dat tast mijn hoofd aan. Niet dat ik depressief word, maar ik verlang dan naar licht. Dus dan ga ik naar Thailand of de Caribische Zee. Dat helpt bij mij. Normaal gesproken ga ik deze tijd van het jaar dus ergens naartoe, ook om te schrijven. Dus ik keek er wel naar uit om naar Amsterdam te komen, maar dat ging dus niet.”

Het is 15 november en dat betekent dat exact vandaag de nieuwste thriller van zijn hand verschijnt, verklaart Björk lachend. Waar gaat deze thriller over? Björk geeft aan dat het een prequel is van de andere drie Munch & Krüger-thrillers. Het speelt zich dus een aantal jaren vóór die boeken af. “Nadat het derde boek stopt, stopt Krüger met haar werk. Het werk maakt haar ziek, ze is er klaar mee. Dus ik moest nadenken; waar brengt ons dit? Mijn Engelse uitgever had al eens geopperd dat er een prequel moest komen en dat werd nu tijd. Hij had gelijk; een paar jaar voor Ik reis alleen, hoe gaat het dan met de hoofdpersonen? En dat brengt ons bij Sneeuwwit, waar Mia Krüger haar eerste moordzaak te verwerken krijgt.”

Volgens Björk was het interessant proces om te schrijven. Was hij het direct eens met het idee van de uitgever? Nee, dat niet, verklaart de auteur. Maar later omarmde hij het idee. Het was wel wat vreemd voor hem om te schrijven, want het noopte Björk om twintig jaar terug te gaan in de tijd.  “En dat betekent dat je andersom schrijft. De karakterontwikkeling gaat in de achteruit. Dat was best heel lastig om te doen. Ik heb zeven verschillende starthoofdstukken geschreven, en die haalden het allemaal niet. En opeens lukte het me; ik zag voor me hoe Krüger toen was, waarom ze de dingen zo deed. En daarna ging het gemakkelijker.” Het eerste dat Björk in zijn hoofd had, was het laatste hoofdstuk van Sneeuwwit. Daarna ging het schrijven vanzelf. Dat idee voor het hoofdstuk zat al twee jaar in zijn hoofd, voordat het op papier ging.

Sneeuwwit is onderdeel van een serie, rondom Holger Munch en Mia Krüger. Hoe moeilijk is het om een serie te schrijven? Best lastig, aldus Björk. De reden daarvoor is dat niet iedereen de reeks in chronologische volgorde leest. Soms stappen mensen halverwege in, of pas bij het laatste boek. En iedereen moet wel het gevoel hebben dat dit dan het boek is dat het eerste deel in de reeks is. Iedereen moet zo kunnen instappen. Dat is het lastigste onderdeel, om het als een stand alone boek te schrijven. Maar na Sneeuwwit wordt de serie wel echt anders, aldus Björk. “Ik ga het anders doen, het gaat straks nog meer om karakterontwikkeling. Ik ben daar nu nog zekerder over.”

In een eerder interview met ThrillZone zei Samuel Björk dat hij in eerste instantie niet van plan was om een serie te schrijven. Zijn literaire agent kwam met dat idee, zo verklaart de Noor. Een agent werkt natuurlijk voor hem, maar wil ook geld zien en denkt dus zakelijk. Dat idee werd snel omarmd. Hoe kwamen de karakters dan tot leven? Dat was een interessant proces. Björk was in die tijd platzak en deed mee aan een schrijfwedstrijd. De winnaar kreeg € 50.000. Een stevige motivator om er eens stevig tegenaan te gaan. “Hoe moeilijk kan het zijn, een boek schrijven?” Hij ging naar de bibliotheek en las een aantal boeken. En hij dacht; dit kan ik ook wel. Vervolgens werd hij wakker na een droom, waarin hij dode meisjes aan bomen zag hangen. Nee, dacht Björk. dat kon hij niet schrijven. Hij schreef immers ook muziek en dan alleen over vrolijke mensen. Maar het idee ging niet meer uit zijn hoofd. “Het enige dat ik toen nog nodig had, was een politieagent. En dat werd Mia, die op een eiland probeerde zelfmoord te plegen. Ook dit idee was bizar. Dat intrigeerde me. Vervolgens had Mia iemand nodig om haar te redden. En dat werd een aardige collega, Holger Munch. Hij moest haar gaan helpen. En van daaruit ging het verder.”

Als ideeën zo lopen, is het leuk om te schrijven, aldus Björk. Gebeurt dit altijd? Volgens de Noor gebeurt het eigenlijk altijd zo, tenminste als er inspiratie is. De beste ideeën poppen altijd zo op. Wat je ervoor nodig hebt, is een open geest en rust in het hoofd. Iets dat Björk tegenwoordig heeft, omdat hij fulltime auteur is. Overal waar hij komt, stelt hij zich open voor ideeën. “Natuurlijk verschilt de kwaliteit nog weleens, van die ideeën. Sommigen halen het, anderen niet. Net het echte leven.”

Het genre van de Scandithriller is enorm populair. Hoe blijf je origineel? “Een goede vraag. Voor mij was de start anders, met een andere mindset als gevolg. Ik ben nooit onderdeel geweest van de schrijversscene. Dus toen ik ging schrijven, zei ik tegen mezelf; je kunt dit niet doen zonder dat je ervan houdt. Je moet echt van het genre, van het schrijven, houden. Met die motivatie ging ik aan de slag. En dat is mijn specifieke ‘stem’, mijn originaliteit. Ik kom van een andere spot. Ik was immers muzikant.”

Over dat laatste; versterkte dat zijn schrijverswerk? Ja, absoluut. Het schrijven van muziek is tegenwoordig een hobby. Maar dat muzikale zorgde er wel voor dat zijn creatieve brein openstond. En dus ook voor schrijven. Het zorgt voor luchtigheid, volgens de Noor.

Toen hij naar de bibliotheek ging voor inspiratie voor zijn eerste boek, wat bleef hem bij qua thrillerauteurs? Hij houdt van boeken die een interessant verhaal hebben, niet direct spanning. Zo is er het boek van Donna Tartt, De verborgen geschiedenis. “Als ik dat boek had geschreven, was ik nu mooi met pensioen gegaan.” Maar ook American Psycho bleef hem bij. William Gibson met zijn genre ‘cyber punk’ sprak ook aan, omdat het een interessant uitgangspunt was.

“Ik ga niets slechts zeggen over het thrillergenre, maar er valt toch iets op. Omdat het zo populair is, trekt het mensen aan. Er gaat veel geld in om. Omdat ik inmiddels ook meedeed, keken mensen me eerst wel aan met argusogen; doe maar normaal, ga je eerst maar even bewijzen. Je maakte eerst muziek, en nu wil je schrijven? Je gaat falen. Tegenwoordig kijken mensen me gelukkig anders aan.” Die argusogen zijn hem bijgebleven.

Zijn eerste boek Ik reis alleen verscheen in 2013. Hoe kijkt hij terug op zichzelf als auteur en zijn ontwikkeling? Björk concludeert dat hij veel beter is geworden als schrijver. Ook omdat hij er inmiddels gewoon veel meer tijd voor heeft. In 2013 werkte hij in de advertentiebranche en was hij gedwongen om ’s nachts op te staan en te gaan schrijven. Dat kostte veel energie en de aandacht was er dan ook niet altijd.

Hoe kijkt hij naar zijn eerste boek, Ik reis alleen? Zou hij nu dingen anders hebben gedaan? Nee, is het resolute antwoord. Het werd uitgegeven in 40 landen en was een groot succes. Natuurlijk vielen wel dingen op die anders hadden gekund, maar het was allemaal niet slecht. “Mijn eerste muziekalbum daarentegen, die wordt nu uitgegeven op vinyl. Ik ben trouwens een groot liefhebber van vinyl. Maar ik moest dat album dus weer even luisteren. Die stamt uit 1999. Dat was een klein beetje beschamend, ik klonk jeugdig. Maar hee, dat was toen zo. Daar moet je vrede mee hebben.”

Toch werkt succes niet altijd motiverend. Willen werd even moeten bij Björk. “Schrijven is een persoonlijk proces, en een private reis. Toen ik succes kreeg, was dat overdonderend. Iedereen wilde opeens wat van me. Ik vloog de wereld over. Ik moest opeens schrijven, in plaats van het te willen. Dus ik besloot een pauze in te lasten. En toen kwam COVID en kreeg ik nog meer tijd. Ik wilde mijn hoofd leegmaken. En dat is gelukt. Zo ben ik twee dagen geleden alweer gestart met een nieuw deel. Deze reis heeft me echt een betere schrijver gemaakt.”

Sneeuwwit verschijnt vandaag in Nederland. Hoe kijkt hij naar de eerste recensies, vindt hij dat spannend? Vroeger maakte hij zich er druk om. Nu accepteert Björk dat recensies alle kanten op vliegen. Sommige mensen houden van het boek, anderen weer niet. Sommige auteur willen altijd *****, maar dat gaat niet. Zo zou Björk ook wel willen dat de zon elke dag schijnt. Hij is realistisch; zelfs Donald Trump gaat niet weg, zo geeft hij schaterlachend aan.

Het genre van de Scandithriller is enorm populair. Björk heeft een theorie waarom dat zo is, en die wil hij maar al te graag uitleggen. Volgens de Noor is de Noorse schrijverstraditie er eentje van psychologische karakterontwikkeling. Daar muntten de vroegere literaire auteurs in uit en dat maakte romans uit het noorden van Europa zo sterk met vragen als:  ‘wie ben ik, waarom ben ik zo, wat betekent de wereld?’ Dat, in combinatie met de ongenadige Scandinavische natuur, lekte door naar de thrillerauteurs. In tegenstelling tot de Engelse of Amerikaanse thrillerscene besteedden de Scandi-auteurs veel tijd aan intellectuele personageontwikkeling. En daarom kregen zij in hun eigen land veel succes, en later ook naar de rest van de wereld. “Maar niet elke Scandi-auteur werkt zo hoor. Sommigen zijn wat conventioneler. Iemand vermoordt iemand anders met een hakbijl. En dat moet opgelost worden. Die staan er meer zo in van: Make your money and run,” besluit Björk glimlachend.

We concluderen samen ook dat de Scandinavische natuur een belangrijk ingrediënt is voor het succes. Helemaal in landen waar de natuur anders, gematigder, is. Zo ook in Nederland, waar het plat en winderig is. Zo komen we op fietsen, een gezamenlijke hobby van Björk en uw interviewer. Het blijkt dat Björk alle wielerwedstrijden bekijkt en er ook nog verstand van heeft. “Die Van der Poel, da’s een goeie.”

Het fietsen alleen zal het niet zijn, maar het blijkt dat Samuel Björk gek is op Nederland. Hij voelt zich hier thuis. In Noorwegen groeide hij op in een klein dorp, ver weg van de grote stad. In Nederland voelde hij vrijheid voor zijn hoofd, toen hij hier voor het eerst kwam. Björk heeft vrienden in Amsterdam en woonde zelfs tijdelijk in Scheveningen. Het komt erop neer dat het duistere, sombere niets van de Scandinavische winter een groot contrast is met het ‘lichtere’ Nederland. “Jullie hebben alles wat ik wil. Als het kon, zou ik in Nederland gaan wonen,” zo verklaart hij.

Björk is momenteel bezig met de vijfde Munch en Krüger-thriller. Komt daar ook COVID in terug? Nee, zo weet de auteur. Hij vindt het ‘nieuwe normaal’ verschrikkelijk en wil daar zover mogelijk bij weg blijven. “COVID hier, COVID daar. Dat ga ik dus niet doen. Er is niets in deze pandemie dat ik interessant vind voor mijn boeken. Man, ik ben zat van al die slechte Netflix-series die ik heb gekeken tijdens de lockdown.”

Over tv-series gesproken…ja, er komt een Munch & Krüger-serie. Maar hoe de tv-makers geld verdienen, is een raadsel voor Björk. Het duurt allemaal veel te lang en inmiddels ligt het concept bij de derde tv-maker. Eentje in wie hij trouwens wel vertrouwen heeft. Maar nu is het wederom vertraagd door…COVID.

Samuel Björk besluit het prettige gesprek met een groet voor alle Nederlandse fans (dat zijn er nogal wat) en hoopt dat iedereen geniet van Sneeuwwit.