1>Interview - Lauren Beukes 26 mei 2015. Het is een warme dag als ik onderweg ben van het Centraal Station in Amsterdam naar het hotel Ambassador aan de Herengracht waar ik een afspraak heb voor een interview met de Zuid-Afrikaanse Lauren Beukes, die in het kader van haar promotietour voor haar nieuw verschenen boek Gebroken Monsters op bezoek is in Nederland. Gebroken Monsters is een boek dat zich niet gemakkelijk samen laat vatten. Het gaat onder meer over een seriemoordenaar die de straten van Detroit onveilig maakt en zijn slachtoffers als beeldende kunst tentoonstelt. Kunst die door zoveel mogelijk mensen gezien moet worden. Maar eigenlijk doet iedere samenvatting het boek tekort. Het boek bevat een wonderlijke en kleurrijke collage van mensen en gebeurtenissen en ik ben dan ook zeer benieuwd naar de persoon achter dit verhaal. In het hotel maak ik kennis met Lauren Beukes, die een echte spraakwaterval blijkt te zijn. Als ik haar vraag naar de betekenis van de titel van haar laatste boek Gebroken Monsters, antwoordt ze dat de titel op meerdere lagen in het boek slaat. ‘We zijn allemaal een beetje gebroken van binnen. Mensen hebben zowel goede kanten als schaduwkanten. De vraag hoe we daar mee omgaan bepaalt onze plek op deze wereld.’ Lauren gelooft niet in echte monsters. Ze gelooft in mensen, inclusief al hun gebreken en tekortkomingen. Zelfs de seriemoordenaar die in het boek de nodige slachtoffers maakt en ze als kunst tentoonstelt is geen echte monster, hij is niet alleen maar slecht, hoewel ook hij kapot is van binnen. Het verhaal van Gebroken Monsters is behoorlijk donker van toon en zit tamelijk complex in elkaar. Hoe en waar ontstond oorspronkelijk het idee voor dit verhaal? Zo heel precies weet ik dat eigenlijk niet. Ik had op een gegeven moment het beeld in mijn hoofd van een jongen dat half hert half mens was en ik wist dat het verhaal zich in Detroit af moest spelen. Detroit leek de perfecte locatie, want hoewel het een stad in verval is, is het tevens een plek vol leven. Ik ben vervolgens met het beeld van de hybride jongen en dat van Detroit gaan spelen en toen ik het begin en het einde van het verhaal eenmaal te pakken had en de verschillende personages had uitgewerkt ben ik de gaten verder gaan invullen. Wist je meteen dat het een roman moest worden? Ja, dat denk ik wel. Toen ik ter voorbereiding een week in Detroit was, nam het verhaal steeds concretere vormen aan en ontstonden diverse personages die in het boek voorkomen. In die week heb ik met veel mensen kennis gemaakt en heb daar onder anderen in een gaarkeuken gewerkt. Eén van de redenen waarom ik dat deed, was omdat ik in contact wilde komen met daklozen om zo een deel van hun wereld te ervaren. Het leek een mooi en urgent thema in een stad waar sprake is van zoveel leegstand en waar zoveel mensen vanwege de economie uit hun huizen worden gezet. Het personage TK heb ik op één van die daklozen gebaseerd. Normaliter werkt dat trouwens bij mij niet zo. Ik baseer mijn personages vaak op een collage van mensen die ik onderweg tegenkom. Het verhaal van Gebroken Monsters speelt zich af in Detroit. De stad is echter niet zomaar een locatie, maar echt een karakter op zichzelf. Waarom koos je juist voor deze stad? Was Detroit nodig voor het verhaal of was het eerder andersom? Het werkte eigenlijk beide kanten uit. Zodra het eerste idee voor het verhaal zich aan mij voordeed, was Detroit voor mij de enige logische plek waar het zich af kon spelen. Het was iets dat onbewust boven is komen drijven. Het is niet zo dat ik er specifiek naar op zoek was. Tegelijkertijd kennen we allemaal die bekende en prachtige, schilderachtige foto's van Detroit. De ruïnes en het urbane verval. Een stad waarvan je zo duidelijk kunt zien dat zij veel te lijden heeft gehad, maar waarin tegelijkertijd toch nog zoveel vitaliteit zit. Je weet dat de stad harde tijden te verduren heeft gehad, maar het is tegelijkertijd de plek waar zoveel mensen wonen en hun levens leiden. Ik probeerde daarom ook onder het oppervlak van de stad te komen om er echt een gevoel bij te krijgen. In die zin lijkt dit boek op mijn tweede boek Zoocity, dat zich in Hillbrow, Johannesburg afspeelt. Ook al zo'n plek die harde klappen te verwerken heeft gekregen, waar veel armoede heerst, veel misdaad en dichtgetimmerde ramen, veel leegstaande gebouwen, maar waar tegelijkertijd, net als Detroit, zo vol leven en energie zit. Tijdens het lezen van het boek had ik geen enkele moeite om Detroit voor me te zien. Hoe heb je het voor het elkaar gekregen om de stad zo tot leven te laten komen? Je woont zelf immers niet in Detroit. Nee, dat klopt. Ik woon in Kaapstad, maar ik ben dus wel een week in Detroit geweest voordat ik begon te schrijven. Verder heb ik zo'n beetje elk boek gelezen dat ik over Detroit kon vinden. Verder is google maps en google street view een heel nuttig instrument geweest, maar om een stad echt te beleven zul je er toch geweest moeten zijn. Je moet bijvoorbeeld de stoom hebben gezien die daar over de straten heen stroomt en die vanuit het pijpenstelsel van onder de grond afkomstig is. Ik was echt op zoek naar de textuur van de stad en gebruikte daarbij mijn journalistieke achtergrond. Ik maakte kennis met veel verschillende mensen en heb hen gevraagd om hun stad te laten zien en te vertellen hoe zij de stad ervaren. Ik probeerde echt tot de kern van het leven in die stad te komen en me zo min mogelijk als een toerist te gedragen. Valt er in het verhaal een verband te ontdekken tussen het verval van de stad Detroit en de morele staat waarin de Verenigde Staten zich op dit moment in verkeren? Oh, absoluut! Het gaat over de dood van de Amerikaanse droom. Je ziet dat bijvoorbeeld heel duidelijk in het personage Jonno. Hij snakt er naar om te worden gezien. Zijn kunst en creativiteit moeten worden erkend. Layla, de dochter van de hoofdpersoon in het boek, wil gezien worden op de verschillende social media en ook zij snakt naar aandacht en erkenning. De rol van de sociale media speelt inderdaad ook een belangrijke rol in Gebroken Monsters. Een plek waar je zo'n beetje van alles over ieders leven kunt vinden. Is dat iets wat je speciaal onder de aandacht wilde brengen? Zeker. Mijn vorige boek, Stralende Meisjes, eindigt in 1993 juist omdat ik de hype van het internet wilde vermijden. Als mensen er achter waren gekomen dat er een tijdreizende seriemoordenaar actief was dan had dat een hele commotie op het internet gegeven en was iedereen op zoek gegaan naar de dader. Ik heb het echter wel gemist, het schrijven over internet. Er zijn mensen die zeggen dat je het er juist niet te veel over moet hebben aangezien je dan het risico loopt dat het boek ontzettend snel veroudert. Maar wat maakt dat nou uit? Een boek mag best een snapshot zijn van de tijd waarin we leven. Gebroken Monsters is voor het eerst in 2014 verschenen en is in mei dit jaar in Nederland uitgekomen. Ben je al die tijd onderweg geweest om het boek te promoten? Ja, daar komt het wel zo'n beetje op neer. Is al dat reizen niet een zwaar leven? Nou en of. De promotietour voor mijn vorige boek (Stralende Meisjes) duurde in totaal een jaar. Ondertussen schreef ik aan Gebroken Monsters en die tour duurt alles bij elkaar ook weer zo'n jaar. Hoe verenigt zich dat met het gezinsleven? Ik heb een zesjarige dochter. Die mist ik natuurlijk wel als ik onderweg ben. Het is soms moeilijk, maar het is onderdeel van het bestaan van een schrijver. Ook hier gaat het er weer om dat kunst gezien wil worden. Je kunt een geweldig boek schrijven, maar het moet ook in de handen van de lezer komen. Maar goed, het is inderdaad zo dat je tegen eenzaamheid moet kunnen. Het schrijfproces is iets waar je zelf alleen doorheen moet en al het reizen doe ik vaak ook alleen. Toch zorg ik ervoor dat ik veel met mensen in contact kom. Gelukkig heb ik veel vrienden bij wie ik terecht kan. Hotels kunnen soms best prettig zijn, zeker als je werk te doen hebt, maar het is leuker als je soms bij bekenden kunt overnachten. Bovendien is het ook een enorm voorrecht om allerlei nieuwe mensen in allerlei verschillende landen te ontmoeten. Het is iets waar ik van jongs af aan toch over heb gedroomd. Je zei zelf al dat je een journalistieke achtergrond hebt. Hoe heeft je dat geholpen bij het schrijven van romans? Ja, dat maakt echt een verschil. Je hebt als het ware een backstage kaartje naar de wereld om je heen. Het is echt zo veel gemakkelijker om contacten met anderen te leggen en om inzicht te krijgen in menselijke en maatschappelijke processen. Ik kan daardoor in relatief korte tijd tot de kern van veel zaken doordringen en mensen interessante verhalen laten vertellen. Het geeft me ook het geduld om uren van opgenomen gesprekken te transcriberen en te verwerken. Verder let ik heel erg op hoe mensen praten en ik denk ook dat dit terug komt in de dialogen die ik schrijf. Het ritme, het gebruik van woorden, het bepaalt mede de toon en kleur van een roman. Dat was iets dat me inderdaad opviel. Er kwamen zoveel verschillende personages in het boek voor die allemaal duidelijk hun eigen stemgeluid hadden. Het is een hele uitdaging. We hebben allemaal onze eigen manier om ons uit te drukken. Je moet er voor zorgen dat je personages niet gaan praten zoals je zelf zou doen en daarnaast moet iedereen inderdaad anders klinken. Je moet je dus echt verplaatsen in je personages en soms een beetje schizofreen zijn. Ik voel me soms net een acteur die zich in verschillende rollen inleeft. De manier waarop Jonno en Layla tegen de wereld aankijken verschillen bijvoorbeeld volledig van elkaar. Gabriella, de hoofdpersoon van het boek, wil als politievrouw de moorden die in het boek voorkomen op een logische manier kunnen verklaren. Jonno heeft daarentegen een cynische kijk op de wereld. Hij probeert zijn carrière als journalist nieuw leven in te blazen door de moorden die in het boek voorkomen en de sensatie die daaruit voorkomt zoveel mogelijk voor eigen gewin te gebruiken. Gebroken Monsters leest soms net als een droom. Het overkwam me meerdere keren dat ik me afvroeg wat wel en wat niet echt was. Soms had ik zelfs amper door wat ik aan het lezen was. Ik heb geprobeerd de inhoud van het boek aan een vriend uit te leggen, maar het lukte me gewoon niet. Hier moet Lauren Beukes om lachen. Was dat droomachtige karakter van het boek mijn perceptie als lezer of jouw intentie als schrijver? Daar draaide het in dit boek zeker om. Het boek gaat voor een groot deel over ons onderbewustzijn en onze dromen. Er zijn echter meerdere manieren waarop je Gebroken Monsters kunt lezen. Als een straightforward thriller of als een boek waar meerdere moeilijk grijpbare lagen in zitten. De seriemoordenaar ziet zichzelf ook als een droom. Weliswaar met een fysieke vorm, maar toch, ik vond dat een opvallende overeenkomst. Ja, ik wilde ook echt met die ideeën spelen. Wat houden dromen eigenlijk in? Gebroken Monsters gaat natuurlijk ook over de opkomst en de ondergang van de Amerikaanse Droom. Detroit is groot geworden vanwege de Amerikaanse autoindustrie, maar diezelfde industrie heeft het in de afgelopen decennia bijzonder zwaar gehad. Verder gaat het over mensen die dromen van een beter leven en over de grote rol van het internet en de social media hierin. De droom die de seriemoordenaar moet voorstellen is trouwens ook behoorlijk naïef. Hij gaat er echt vanuit dat wanneer zijn slachtoffers tot kunstwerken zijn gemodelleerd ze weer verder zullen leven. In de droomwereld is alles fluïde en is alles mogelijk. In de harde realiteit van het alledaagse leven is alles veel rauwer en weerbarstiger. Het begin van Gebroken Monsters wordt meteen opgesierd door een spectaculaire en nogal grafisch beschreven moord. Heb je een grote opening als deze nodig om meteen de aandacht van de lezer te pakken? Natuurlijk wil je als schrijver de aandacht van de lezer meteen hebben, maar eigenlijk duurt het wel even voordat het verhaal na de eerste moord in een stroomversnelling komt. Een niet onbelangrijk deel van het boek gaat over de artscene in Detroit. Was dit een onderwerp waar je graag over wilde schrijven? Eigenlijk niet zo specifiek, maar het was iets wat ik tegenkwam toen ik op bezoek was in Detroit. De artscene is ongelooflijk aanwezig in die stad waar je ook gaat en kijkt. De stad heeft ook een sterke aanzuigende werking op kunstenaars in de Verenigde Staten. Kunst heeft echter altijd wel - misschien met uitzondering van Stralende Meisjes - een plaats gehad in mijn romans. Hoe ga je te werk als schrijver? Staat het begin en het einde al bij voorbaat vast of ga je meer organisch te werk? Eigenlijk allebei. Als ik ga schrijven dan weet ik al hoe het verhaal gaat eindigen. Onderweg naar dat einde kan er echter van alles gebeuren. Tijdens het schrijven ontstaan ideeën die ik daarvoor nog niet zo concreet had en ontstaan personages die soms een grotere rol krijgen dan ik ze van tevoren had toegedacht. Layla, de dochter van de hoofdpersoon, is daarvan een voorbeeld. Zij geeft het verhaal van Gebroken Monsters een bepaalde lichtheid waar het anders aan zou hebben ontbroken. Het verhaal zou zonder haar veel donkerder en somberder zijn geworden. Komen er bepaalde thema's terug in jouw boeken en hebben de personages die er in voorkomen iets gemeenschappelijks met elkaar? Ik hou er van om over vrouwen te schrijven die pittig zijn en die issues hebben. Die complexiteit maakt ze interessant voor mij als schrijfster. Ze proberen meestal het goede te doen, maar maken het vaak ingewikkeld voor zichzelf en bereiken ook niet altijd wat hen voor ogen stond. Thematisch gezien ben ik altijd erg nieuwsgierig naar de geschiedenis van bepaalde plekken en hoe verschillende mensen de plekken waar ze wonen en werken ieder op hun eigen manier ervaren. Vooral in steden is het met al die enorme hoeveelheden mensen en ervaringen net alsof er sprake is van parallelle universums. Verder ben ik erg geïnteresseerd sociale kwesties, rassenpolitiek en gender issues. Ik ben altijd voorzichtig met het opplakken van een etiket aan een boek, maar tijdens het lezen van Gebroken Monsters heb ik me toch meermaals afgevraagd welk genre ik aan het lezen was. Was het een psychologische thriller, een urban thriller of iets anders? Poeh, dat weet ik zelf eigenlijk ook niet zo precies. Iemand noemde het een hybride en dat vond ik eigenlijk wel goed klinken. Ik denk dat dit eigenlijk wel opgaat voor de meeste van mijn boeken. Stralende Meisjes won bijvoorbeeld allerlei verschillende soorten prijzen, voor het literaire genre, voor het thrillergenre en voor het horrorgenre. Ik heb ooit ook eens een science fiction prijs voor één van mijn boeken gewonnen. Een andere term die ik voor mijn boeken heb horen gebruiken was cross-over, maar ik denk dat de term hybride voor Gebroken Monsters eigenlijk wel erg passend is. Davy, het eerste slachtoffer van de seriemoordenaar, is zelf ook een hybride entiteit geworden. Wat doen al die prijzen eigenlijk met je? Geeft het extra druk bij het schrijven van een volgende roman? Het is vreselijk, maar ik kan het tegelijkertijd niet al te serieus nemen. Ik kan er ook niet echt bij stilstaan wat het precies inhoudt. Stephen King zei dat hij het boek bijzonder interessant vond en dat vond ik nauwelijks te bevatten. Het is trouwens nog best lastig om negatieve recensies over één van jouw boeken te vinden. Oh, maar die zijn er wel degelijk, hoor. Ik leg echter zelf nog de meeste druk op mezelf. Het maakt niet uit hoe kritisch de mensen zijn, ik ben zelf altijd nog het meest kritisch op wat ik schrijf. Ik moet ervoor blijven zorgen dat ik een hoog niveau handhaaf. Dat hoeft op zichzelf trouwens niet slecht te zijn. Ik wil absoluut niet lui worden, in vaste formules verzeild raken en telkens dezelfde boeken blijven schrijven. Al zullen er ongetwijfeld mensen zijn die dat van mij verwachten en zelfs verlangen. Ik heb een grote schare Zoocity fans, die het liefst zouden willen dat ik nog meer Zoocity boeken ga schrijven. Het is een reden waarom ik zo ontzettend van de band Radiohead hou. Ze vernieuwen voortdurend en vinden zichzelf telkens opnieuw uit. Ik zou het op zich niet erg vinden als ze zich aan hun succesformule vast zouden houden, maar ze durven experimenteel te zijn en dat brengt je als artiest uiteindelijk toch verder. Hoe ziet het Zuid-Afrikaanse literaire landschap er eigenlijk uit? Zijn er schrijvers die vergelijkbaar met jou zijn? Je zou Sarah Lotz misschien met mij kunnen vergelijken. Een schrijfster die overigens ook door uitgeverij Cargo in Nederland wordt uitgegeven. Stephen King houdt trouwens ook van haar werk, dus kun je nagaan. Op het ogenblik komen er veel nieuwe schrijvers aan. Ik verheug me daar erg op. Lang niet iedereen kan echter op dit moment van de boekverkoop in Zuid-Afrika rondkomen. Dat is jammer, want we hebben echt zoveel fantastische schrijvers die een breder publiek verdienen. We hebben veel fijne literatuur, sociaal geëngageerd en goed geschreven, maar de markt in Zuid-Afrika is klein. Erg jammer, want we hebben ongelooflijk veel talent in Zuid-Afrika. Op mijn blog besteed ik ook aandacht aan andere Zuid-Afrikaanse schrijvers, zodat zij hopelijk ook meer in de spotlights komen te staan. Wat mij betreft een goed initiatief. Eerlijk gezegd ken ik ook niet zoveel Zuid-Afrikaanse schrijvers. Coetzee natuurlijk, maar voor de rest schiet me niet veel te binnen. Mijn favoriete boekhandel in Kaapstad is de Booklounge. Er komen daar regelmatig toeristen die vragen naar een boek van Coetzee of van mij. Coetzee begon trouwens zelf ook in het science fiction genre. Waiting for the Barbarians, zijn derde roman, is echt helemaal scifi. Toch zou ik willen dat er naar meer schrijvers wordt gevraagd. Vaak zijn mensen bang dat het omdat het uit Zuid-Afrika komt een bepaalde lading zal hebben, dat het heel droog en politiek getint zal zijn. De waarheid is echter dat we ongelooflijk veel boeiende fictie hebben. Een ander probleem is dat boeken in Zuid-Afrika erg duur zijn. Gebroken Monsters kost daar omgerekend zo'n 25 Euro. Dat is echt bizar. In Nederland zijn er ook behoorlijk wat schrijvers die niet zelfstandig van hun boeken kunnen leven en er een baan naast hebben. Een aantal zijn bijvoorbeeld, net als jij, journalist. Tegenwoordig kan ik mij fulltime met het schrijven bezig houden en dat is geweldig. De eerste jaren van mijn schrijverschap had ik echter zelf ook een daytime job. De realiteit is natuurlijk dat dit wereldwijd voor de meeste schrijvers geldt. Het is natuurlijk een voordeel als je in Amerika of Engeland woont. Dan heb je sowieso al een veel grotere markt en lezerspubliek. Dat was ook de voornaamste reden dat ik me fulltime met het schrijven kon gaan bezig houden. De Amerikaanse en Engelse boekdeals maakten een groot verschil. Daarmee brak ik door buiten Zuid-Afrika. Het zijn echter ook al die kleinere landen die meetellen, waaronder Nederland. Het is een geweldig gevoel om in al die landen vertaald te worden. Natuurlijk is een goede agent van levensbelang. Talent brengt je een eind, maar uiteindelijk gaat het natuurlijk ook om de contacten. Je schrijft niet alleen romans, maar ook stripboeken. Is er een interactie tussen die twee verschillende disciplines? Werkt het zo dat wanneer je bezig bent aan een stripverhaal dat er dan een idee kan ontstaan voor een roman? Gebroken Monsters had ik eigenlijk bedacht als een pitch voor een stripboek, maar toen ik er nog eens goed over had nagedacht besloot ik dat het toch een roman moest worden. Achteraf ben ik daar blij om. Fictie is net een drug en het schrijven van een roman is daarvan de meest intense ervaring. Het is net als heroïne. Het gaat direct de bloedbaan in en heeft een onmiddellijke en heftige werking. Het schrijven van fictie in romanvorm is een diepe en krachtige ervaring. Het schrijven van stripverhalen is daarentegen veel meer fun. Het is vooral zo leuk, omdat je met meerdere mensen samenwerkt. Om de teksten die je geschreven hebt vertaald te zien naar een graphic novel is echt heel bijzonder. Soms kan ik me bijna niet voorstellen dat ik de tekst heb geschreven. Er zitten echt fantastische tekenaars bij. Teken je trouwens ook zelf strips? Ik teken net goed genoeg om mijn zesjarige dochter te entertainen, maar zeker niet goed genoeg om er mijn brood mee te kunnen verdienen. Het mooie van het schrijven van een stripverhaal is dat je niet een jaar lang achter je bureau zit. Maar toch, als je een pistool tegen mijn hoofd zegt en me vraagt te kiezen tussen het schrijven van romans en het schrijven van stripverhalen dan ga ik voor de romans. Het is het zwaarst om te doen, maar het is ook het meest dankbare werk dat er bestaat. Ook als dat betekent dat je een jaar lang in je eentje moet werken? Ja, en het wordt er ook niet gemakkelijker op. Ik dacht toen ik nog niet zo lang schreef van wel, maar dat blijkt helemaal niet zo te zijn. Telkens weer aan het begin van een nieuw boek staren al die lege pagina's je aan en weet je dat je weer aan verwachtingen zult moeten voldoen die mensen van je hebben. Wat zijn de grootste uitdagingen waarmee je je geconfronteerd ziet als je eenmaal aan het schrijven bent begonnen? Het internet. En dan met name de social media? Je hebt een behoorlijk actief twitter account. Ja, het is een ontzettende afleiding, maar tegelijkertijd is het iets fantastisch. Het doorbreekt de eenzaamheid tijdens het schrijven. Je bent verbonden met de rest van de wereld en ik heb daardoor vele interessante conversaties met allerlei verschillende mensen. Ik heb echter een app genaamd Freedom, die ervoor zorgt dat ik op gezette tijden wordt afgesloten van het internet. Dat dwingt me productief te blijven. Streef je naar een minimaal aantal woorden per dag? Het meeste wat ik ooit heb geschreven was 6000 woorden op een dag. Gemiddeld genomen probeer ik echter tussen de 1000 en 2000 woorden per dag te schrijven. Als ik me niet teveel laat afleiden dan haal ik dit gemakkelijk. Je moet je er dus wel echt toe zetten en gefocust zijn. Ja, en zo gemakkelijk is dat niet. Vooral de eerste tien minuten zijn vaak wel even ploeteren, maar daarna gaat het steeds iets gemakkelijker. Het klinkt bijna als een gewone baan. Dat is het in feite ook. Mensen gaan er vaak van uit dat het om inspiratie draait. Dat is echter niet het geval. Het is werk, zwaar werk. Je doet het, omdat je hebt gezegd dat je het zou doen. Soms heb je dan een vlaag van inspiratie, maar vaker niet. Soms schijnt de magie door in de pagina's die je aan het schrijven bent, maar meestal is het worstelen om de juiste woorden te vinden. Er is geen sprake van een magische fontein waar je naar hartelust uit kunt tappen of een muze die je inspiratie geeft. Het gaat woord voor woord en dan valt op een gegeven moment hopelijk alles op zijn plek. En dat is wat mij betreft prima. Komt het wel eens voor dat je in het midden van de nacht wakker schiet met een interessant idee voor een verhaal en dat je dat dan meteen op moet schrijven? Het is één van de redenen dat ik zo blij ben dat ik een smartphone heb. Ook overdag als ik een conversatie hoor, bijvoorbeeld wanneer ik uitga met mijn vriendinnen en één van hen iets geestigs zegt, komt de smartphone ontzettend handig uit. Veel van mijn dialogen ontleen ik van conversaties in het dagelijks leven. Ik kan me zo voorstellen dat ideeën die 's nachts nog zo briljant leken in het daglicht opeens erg tegenvallen. Dat gebeurt vaak genoeg, en ook hier geldt weer dat je er aan zult moeten werken. Soms is het ook erg moeilijk om een bepaald idee dat je hebt duidelijk te communiceren. Heel veel lezers zullen het concept van een tijdrijzende seriemoordenaar (Stralende Meisjes) nog wel kunnen begrijpen, maar ik kan niet zomaar even in één zin uitleggen waar het in Gebroken Monsters om draait. Het is net als toen je het boek probeerde te beschrijven aan je vriend. Het boek laat zich niet zo gemakkelijk samenvatten. Het verhaal laat zich inderdaad moeilijk samenvatten. Je hebt eerder gezegd dat je altijd het einde van je verhalen kent. In Gebroken Monsters kan ik me dat eerlijk gezegd moeilijk voorstellen aangezien het verhaal alle kanten op lijkt te meanderen. Op het einde leek alles dan weer logisch in elkaar te zitten, maar op een ander niveau toch eigenlijk ook weer niet. Ik begrijp wat je bedoelt. Ik leg de structuur en de blauwdruk van het verhaal aan het begin al vast. Toch pakt het tijdens het schrijven niet zelden net wat anders uit dan het idee dat ik in mijn hoofd had zitten. Vaak is het rommeliger, scherper en menselijker dan het plaatje dat ik vooraf in mijn hoofd had. Het is echter precies dat wat het schrijven zo interessant maakt. Wat zijn de plannen voor de toekomst? Ik heb onlangs een nieuwe deal voor twee boeken gesloten en er komen nieuwe stripverhalen aan. Ik blijf dus druk bezig.