Interview - Philip Kerr

• 22 mei 2016
• Interview
• Marinus van de Velde

Interview - Philip Kerr

1>Interview - Philip Kerr Philip Kerr (Edinburgh, 1956) is in Nederland voor de promotie van zijn nieuwste boek in de Bernie Gunther-serie: De vrouw van Zagreb. Wij interviewden hem over zijn nieuwste werk. De schrijverscarrière van Kerr begon toen hij tien jaar was. Hij geeft aan altijd al schrijver te willen zijn, alhoewel hij opgroeide in een familie waarin het lezen van boeken nou niet direct werd gepromoot. Zijn familie wist dat het lezen van boeken belangrijk was, maar Philip was de grote lezer in de familie Kerr. Hij herinnert zich goed hoe hij op vrijdagavond vaak naar de lokale bibliotheek ging om boeken te lezen. "Want dat was gratis, en mijn familie had niet bepaald veel geld. Een goedkope oplossing om aan mijn dosis boeken te komen," zo geeft Kerr aan. Het schrijven van boeken was dan ook een logische hobby. En ook dat was goedkoop. "Het enige dat ik nodig had, was een pen, papier. En mijn fantasie natuurlijk." Het lezen was voor hem een uitvlucht, een paspoort naar andere landen. "Je ziet de wereld vanuit je luie stoel. Voor mij was het een vorm van ontspanning. Een ontsnapping uit het heden. Dat was voor mij de jaren zestig in Edinburgh. De sfeer was grimmig, het weer grijs. Dat is nu trouwens nog zo," glimlacht Kerr weemoedig. Hij kon niet wachten om uit Edinburgh weg te komen. Gelukkig lukte dat omdat zijn vader nieuw werk kreeg in Northampton. Kerr was toen veertien jaar oud. Sindsdien is hij nooit weer teruggegaan naar Schotland, ook al is hij daar geboren en getogen. Niet dat je dat nog hoort in zijn accent trouwens. "Kwestie van veel poetsen en oefenen," glimlacht Kerr. Dat zijn eerste werk werd uitgegeven, duurde echter nog tot zijn drieëndertigste. Drieëntwintig jaar verder dus. "Maar dat is hoe het eigenlijk hoort. Je moet schrijven leren. Dat neemt veel tijd in beslag." In de tussentijd werkte hij in de reclame, voor de televisie en nog een verscheidenheid aan andere banen. Maar altijd bleef schrijven een rode draad in het leven van Kerr. "Ik werkte altijd aan een boek, maar je hebt werk nodig om te kunnen eten." Het schrijven zorgde er echter ook voor dat hij verscheidene goed uitziende carrières de nek omdraaide voor zichzelf. Op zijn drieëndertigste werd dan eindelijk zijn droom werkelijkheid. Het eerste deel in de Berlijn-trilogie werd een succes: Een Berlijnse kwestie (March violets). Hij deed drie jaar over het schrijven van dit eerste deel van een zeer succesvolle reeks, zo zou later blijken. "Het schrijven van het boek deed ik ook onder het werk. Als ik maar typte, dan viel het niet op," geeft hij lachend toe. Overigens schrijft hij tegenwoordig boeken op de laptop, al heeft hij zijn eerste twintig boeken met de hand geschreven. "Dat doe ik niet meer. Wellicht verkoop ik de handgeschreven manuscripten aan de universiteit van Texas in Austin, want die verzamelt dit soort werk," zegt hij gekscherend. Kerr schrijft niet alleen thrillers. Ook kinderboeken verschijnen regelmatig van zijn hand. Er is wel degelijk een verschil in het schrijven van deze twee genres. "Kinderboeken zijn puur creatief. Het schrijven voor volwassenen is dat niet. Bij het schrijven van kinderboeken moet je juist zaken verwijderen, zodat er een puur verhaal overblijft. Het gaat om dat pure verhaal, het gaat om de essentie. Bij thrillers is dat wel degelijk anders. Minder is meer bij kinderverhalen, bij thrillers is dat soms andersom." Philip Kerr houdt van afwisseling, zo blijkt ook wel uit het verschijnen van een 'voetbalthriller' van zijn hand: Transfermaand met hoofdpersoon Scott Manson. "Voetbal is geen hobby van me, ik vind het niet moeilijk om over te schrijven. Een hobby doe je, ik kijk alleen voetbal." Een van de redenen waarom hij het schreef, was omdat er geen schrijver is die zich hier ooit eerder aan de waagde. "In de V.S. heb je geweldige boeken over American Football, maar over voetbal niet. Terwijl voetbal spannend is, en vanuit thrillerperspectief zeker: het zit vol criminaliteit. Russische miljardairs, veel zwart geld. Omkoping. FIFA corruptie: er is genoeg stof om over te schrijven." Hij herinnert zich schrijver Dick Francis, die veel boeken schreef over paardenraces. "Ik wil de Dick Francis van de voetbalthriller worden." Het wordt een serie: het begint met drie boeken, wellicht volgt er meer. "Het werd tijd voor een degelijk boek over voetbal. Al die autobiografieën van ex-spelers en ex-managers: die zijn saai en onleesbaar. Ik wil daar verandering in brengen." Wat is dan zijn favoriete voetballer? "George Best. Ik zag hem spelen in zijn beste wedstrijd ooit, ergens in februari 1970. Met Manchester United tegen Northampton. Mijn vader nam me mee. Het veld was verschrikkelijk. Best zou niet voetballen. Hij had weer te lang in de kroeg gehangen. Arriveerde in zijn grote sportauto. Maar toch kreeg hij speeltijd. En scoorde vervolgens zes keer." Welk boek vindt hij zelf geweldig om te lezen? "Great expectations" van Charles Dickens. Maar Les Miserables ook. Het spul van tegenwoordig vindt hij minder. "Tegenwoordig lees ik minder. Ik heb simpelweg geen tijd. Ik schrijf, en lees eventueel geschiedenisboeken als achtergrond voor mijn thrillers." Het combineren van schrijven en het doen van achtergrondonderzoek is goed te doen. "Het is werk, dus ik moet wel. Het heet ook werk. Het doen van interviews is ook werk. Tegenwoordig is dat het helft van mijn werk, samen met het doen van research. De andere helft is schrijven." Hoe Bernie Gunther is ontstaan, heeft met name te spreken met zijn wil om een boek over Berlijn te schrijven. "Iets Brits is dat, de fascinatie voor Berlijn. We schrijven er vaak over. Ik wilde een boek schrijven over de nazi's en waarom zij de macht konden grijpen. Ik vond dat bijzonder en onbegrijpelijk. Dus ik combineerde die twee dingen in boek. Om dat mysterie voor mezelf te onthullen. Ik koos een rechercheur: die waren namelijk goed te gebruiken voor de nazi's, ook al waren ze geen lid van de partij. Gunther was eigenlijk een verlengstuk van mezelf: morbide, depressief, humoristisch, beetje onhandig met vrouwen." Dat Gunther een verlenging van hemzelf was, is niet per definitie gemakkelijker om over te schrijven. "Het voelt alsof je ziel openligt, alsof je zelf in de spotlights staat." Dat Gunther na dertig jaar nog staat, komt onder andere door de inconsistentie van de personage. "Hij verandert, evolueert in de tijd. Net al een echte persoon. Dat houdt hem aantrekkelijk voor het publiek denk ik. Ik had het overigens niet verwacht dat Bernie zo lang mee zou gaan. Maar ja, ik was al blij dat mijn eerste boek werd gepubliceerd. Ik verwachtte niet zoveel." Zijn nieuwste boek met Bernie in de hoofdrol vindt hij tegelijkertijd ook de beste. "Het is persoonlijker, meer romantisch." Hoe kan het dat iemand als Bernie Gunther,die zo overduidelijk antinazi is, toch aan het werk komt in dat tijdperk? "Dat gebeurde vaker. Iemand die geen lid is van de partij had wel vaker dit soort werk. Want hij was bruikbaar voor de nazi's, een instrument. Hij was goed in zijn werk. Een echt voorbeeld is Ernst Gennat. Dat was geen nazi maar een toprechercheur die gewoon zijn werk kon blijven doen." Kerr wil nog wel een roddel kwijt. "Zelfs Heinrich Müller, Gestapo Müller in de wandelgangen, was geen nazi. Sterker nog, hij was overtuigd communist. Sommigen beweren zelfs dat hij in zijn positie voor de KGB spioneerde. Wat vind je daarvan?" Wat we daarvan vinden? Dat Kerr zijn huiswerk heeft gedaan, dat is wel duidelijk! Hoe zorgt Kerr ervoor dat personages die echt hebben bestaan, tot hun recht komen in een thriller? "Ik lees veel boeken over de personages. Goebbels was gemakkelijk voor De vrouw van Zagreb. Die heeft zijn eigen dagboeken bijgehouden." Daarnaast vindt Kerr dat je voor ogen moet houden dat het gewone mensen waren die verschrikkelijke dingen deden. "Het waren vaders, getrouwde mannen. Dat moet je jezelf blijven beseffen als je hun daden aan het papier toevertrouwt. Het waren slimme, charismatische mensen." Zijn research is tweeledig. Enerzijds leest Kerr veel over de onderwerpen waarover hij wil schrijven, anderzijds bezoekt hij ook de plaatsen waarover hij schrijft. "Je bent dan op zoek naar het verleden, naar dingen die zijn gebeurt maar er nu niet zijn meer. De geesten van het verleden. Soms is het geen pretje. Zo ging ik voor De vrouw van Zagreb naar die plek in Kroatië waar de treinen aankwamen in een vernietigingskamp. Ik raakte enorm terneergeslagen toen ik daar was. Verschrikkelijke plek waar verschrikkelijke dingen gebeurde. Ik herinnerde me dat ik tegen de geesten daar zei: ik zorg dat ik dit verhaal goed vertel. Ik maak er geen vertelsel van, ik zorg dat ik het goed verwoord en dat het verhaal herinnerd blijf. Op zo'n plek voel je de verschrikkingen die er plaatsvonden. Soms raak ik té betrokken. Zoals die keer in een synagoge in Berlijn. Ik was daar voor interview. Voor de oorlog waren er achtduizend bezoekers. Nu elf. Dat raakt me." Als er een film over Bernie Gunther moet komen, moet Michael Fassbender de hoofdrol spelen. "Hij is half-Duits, hij ziet eruit zoals ik me Bernie voorstel. Die twinkeling in zijn ogen. Het is een stoere vent. Hem zie ik het wel doen." Waarom het nog niet zover is gekomen, weet hij simpelweg niet. Het idee voor De vrouw van Zagreb kwam fragmentarisch. "Het begon eigenlijk achterstevoren: het kamp van Jasenovac had ik als eerste het idee dat ik daar iets mee wilde. En van daaruit werk je verder, eigenlijk achteruit. Een Croatische actrice waar Goebbels iets mee had. Overigens had hij in het echt heel veel maîtresses, waaronder een Tsjechische actrice. Die man was intelligent, was minister van Propaganda. Hij had macht, dus ook invloed op veel vrouwen. Dus daar gaf ik een draai aan." De vrouw van Zagreb verschilt van vorige Gunther-boeken. "Ten eerste is het meer romantisch. Vrouwen worden ook realistischer neergezet in dit boek, het gaat meer om gevoel. Als je ouder wordt krijg je meer ervaring en die ervaring zet je om in een verhaal. Ik denk dat dit in De vrouw van Zagreb zeker tot zijn recht komt." Goed om te horen voor de fans: er komt zeker nog een nieuwe thriller met Bernie Gunther, mogelijk al volgend jaar. "Ideeën genoeg om in boekvorm te gieten, maar nog niets definitiefs. Er is genoeg om over te schrijven, maar daar vertel ik niets over. Ik geloof er niet in om over ideeën te praten. Je moet gewoon schrijven. Dat is ook een tip voor mensen die schrijver willen worden. Niet erover praten, maar gewoon schrijven." En daarmee sluiten we dit zeer interessante interview af. Marc van uitgeverij Boekerij, hartelijk dank voor de mogelijk om Philip Kerr te interviewen!