VN Thrillergids nader beschouwd

• 07 juni 2016
• Overig
• Marinus van de Velde

VN Thrillergids nader beschouwd

2>VN Thrillergids nader beschouwd Het is een evenement waar elk jaar door iedere thriller minnende Nederlander en bijna iedereen in het boekenvak naar wordt uitgekeken. De verkiezing van de VN thriller van het jaar. De genomineerden worden geselecteerd uit de VN Detective en Thrillergids die jaarlijks verschijnt. In deze gids is een staalkaart te vinden van boeken uit het thrillergenre, die in het afgelopen jaar zijn verschenen.  Een overzicht van de zeven genomineerden van het afgelopen jaar:

1. W.O.L.F. van Boris Dittrich (uitgeverij Cargo)
2. Gangsterland van Tod Goldberg (uitgeverij Q)
3. Het effect van Susan van Peter Hoeg (uitgeverij Meulenhoff)
4. Vergelding van Steffen Jacobsen (uitgeverij Cargo)
5. Wisseling van de wacht van Stephen King (uitgeverij Luitingh-Sijthoff)
6. Het gelukkigste meisje ter wereld van Jessica Knoll (uitgeverij Manteau)
7. Galveston van Nic Pizzolatto (uitgeverij Q)

Het waren de enige zeven boeken die in de VN thrillergids vijf sterren kregen. De prijs ging uiteindelijk naar Galveston van Nic Pizzolato. Daarmee was het de opvolger van Het meisje in de trein van Paula Hawkins dat in 2015 de prijs won. In de VN Detective en Thrillergids wordt Galveston omschreven als ‘een ontiegelijk knap thrillerdebuut.’ Zeven boeken met vijf sterren op een totaal van 636 gerecenseerde boeken. Dat klinkt niet veel, al spreekt de VN Detective en Thrillergids zelf van een goed jaar. Vrij Nederland (hierna: VN) staat er om bekend dat het niet al te scheutig omgaat met het uitreiken van sterren in haar beoordelingen. Altijd ook weer hebben lezers van het blad de nodige aan- en opmerkingen op de beoordelingen. Dat maakt het kennelijk niet minder interessant om het blad aan te schaffen en grondig en kritisch door te nemen. Dat doen we bij Thrillzone ook. Voor de overzichtelijkheid is gekozen voor een aanpak per taalgebied. Nederlandstalige misdaadliteratuur Onder de vijfsterrenrecensies bevindt zich, zoals het rijtje hiervoor al duidelijk maakte, een thriller van eigen bodem en misschien niet van de meest voor de hand liggende auteur, namelijk Boris Dittrich. Daarmee was hij meteen de enig Nederlandstalig genomineerde. Hoe is het eigenlijk de andere Nederlandstalige auteurs vergaan? Ik doe een kleine (!) willekeurige greep uit de selectie. De stalen Madonna van filmregisseur Ate de Jong ontving 3 sterren en kreeg onder meer als commentaar: ‘De zichtbare graagte waarmee De Jong de beerput van de filmwereld opentrekt, levert hilarische en boeiende scenes op, waarvan de plot meer de lijm is dan de aanjager.’  Bart-Jan Kazemier scoorde 4 sterren met Drone, waarbij een goede en mooi opgebouwde plot werd genoemd. Walter Lucius zal vast een oef-moment hebben gekend toen hij het tweede deel uit zijn Hartland-trilogie (Schaduwvechters) met 1 ster zag worden beoordeeld. VN vond het een groot raadsel waarom de auteur een reeks wil ophangen aan zo’n flets en eendimensionaal personage als Farah Hafez (de hoofdpersoon). Een beetje een vreemde eend in thrillerland is Roderik Six. De Vlaming kreeg 3 sterren voor Val. De onverwachte genrewisseling van een lome-geheimzinnige western naar bloedporno viel VN in het bijzonder op. Een degelijke score van 4 sterren zag Charles den Tex zich ten deel vallen met Bot. VN noemde het ‘een zenuwslopende tech-thriller van het hoge niveau dat we van onze beste thrillerschrijver gewend zijn.’ Kijk, die kun je in je zak steken. Ook Donald Nolet mocht 4 sterren noteren voor zijn Handschrift van de duivel. Hij zat volgens het commentaar dicht tegen de 5 sterren aan. Het boek krijgt een lovende bespreking, maar ‘alleen wat betreft de spanning heeft hij een steek laten vallen. Pas tegen het einde begint het echt te zinderen en voor vijf sterren is het dan te laat.’ Doodskleed, het afsluitende deel van de Jessica Hayder-reeks van Corine Hartman, krijgt eveneens 4 sterren. De VN is van oordeel dat Hartman een mooie grande finale heeft geschreven en heeft noteert verder dat het bijna onmogelijk leek om deze reeks, on-Nederlands gruwelijk en wreed, vijf delen lang van nieuwe en originele plots te voorzien, laat staan om er een mooi eind aan te beien om vervolgens vast te stellen dat met dit daverende en volkomen onverwachte slotakkoord Hartman daar niettemin uitstekend in is geslaagd. Met Barmhartig rondt Britta Bolt haar Posthumus trilogie af. Dat had van de VN niet perse gehoeven. Over deze thriller die 3 sterren krijgt, merkt de VN onder meer op: ‘Eigenlijk lijkt er weinig tegen een trilogie die uit vier delen bestaat.’ De VN roemt vooral de atmosfeer van Vorstelijk Verraad van Roel Thijssen. De met 4 sterren beoordeelde thriller kreeg onder meer het volgende commentaar: ‘We krijgen zelf het klamme zweet en de buikloop van een westerling die moet werken in de Indochinese hitte, ruiken het smerige water van de Mekong en verwonderen ons over de taaiheid van de Laotianen.’ De Scandinaviërs De Scandinavische thriller wordt als een subgenre op zichzelf beschouwd en heeft over het algemeen een goede en degelijke reputatie. Komt dit ook tot uiting in de scores? De VN was bij Samuel Bjork vooral erg nieuwsgierig of hij met Doodsvogel een goed vervolg zou kunnen geven aan zijn ‘fantastische’ debuut Ik reis alleen. Daar wordt meteen een positief antwoord op gegeven: ‘De schrijver heeft met Doodsvogel zijn debuut op z’n minst geëvenaard.’ en VN kijkt reikhalzend uit naar het derde deel. Net als zijn debuut scoort Samuel Bjork met Doodsvogel 4 sterren. ‘Alleen een land als IJsland, waar snelwegen om de woonplaatsen van elfen heen worden aangelegd, kan thrillers produceren als De Hoogvlakte’. Mooie woorden dus van de VN die 3 sterren over had voor De hoogvlakte van Steinar Bragi. Amsterdam-Stockholm is het derde deel van de Opcop-serie van Arne Dahl en krijgt 4 sterren. De vorige twee delen kregen respectievelijk 4 en 5 sterren en kan dus volgens VN als een kwalitatief hoogwaardige reeks worden beschouwd. Met Amsterdam-Stockholm levert Arne Dahl volgens de VN weer een onbehaaglijke, zinderende en actuele thriller af. Nadat Thomas Eriksson met zijn debuut Illusies van de VN maar liefst 5 sterren had behaald was het natuurlijk afwachten welk oordeel het vervolg zou krijgen. De VN deelt 4 sterren uit aan Wandaden en merkt op dat dit verbluffende en verbijsterende boek het niet moet hebben van achtervolgingen en wilde actie, maar van de psychologische strijd in de rechtszaal. Niets dan lof heeft de VN voor Het effect van Susan van Peter Hoeg. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit boek op de lijst met genomineerden terecht is gekomen en 5 sterren heeft gekregen. De schrijver bewijst volgens VN opnieuw hoe maatschappijkritiek verpakt kan worden in een vertelling die het voorstelbare overstijgt. Ook alweer een degelijke score voor Onland van Arnaldur Indridason. De VN heeft 4 sterren over voor het zoveelste deel in de Erlendur-reeks. ‘Met overtuiging schetst Indridason een ontroerende David-Goliathstrijd tussen het kleine IJsland en een door de wapenwedloop opgejaagde buitenwereld’, aldus de VN. Een van de andere genomineerden was eveneens een Scandinavier. Steffen Jacobsen scoorde met Vergelding 5 sterren. De VN heeft het over een adembenemende manier van vertellen en over zulke slimme twists die ervoor zorgen dat je tot en met de laatste pagina aan het boek gekluisterd blijft. Een schrijver die hier niet onvermeld kan blijven is David Lagercrantz. Aan hem was de bijna onmogelijke taak gegeven om een waardige opvolger op de Milennium-trilogie te schrijven. Met Wat ons niet zal doden is hij daar wat VN betreft deels in geslaagd. Het boek krijgt dan ook 3 sterren. Het verschil tussen Stieg Larsson en Lagercrantz is van meet af aan duidelijk: ‘Larsson gebruikte Blomkvist en Salander voor maatschappijkritiek, Lagercrantz gebruikt ze gewoon om geld te verdienen. Wat onverlet laat dat Wat ons niet zal doden vlot geschreven is en de lezer moeiteloos meesleurt in het reeds bekende universum.’  Jens Lapidus krijgt 4 sterren voor Stockholm Delete. Het is het tweede deel van zijn tweede trilogie dat startte met VIP Room en dat eveneens 4 sterren kreeg. VN noteert dat het niveau hoog blijft en roemt de inventieve opbouw en constructie van het verhaal en de realistische sfeer. Een prachtig thrillerdebuut noemt VN De man met negen vingers van Thomas Rydahl. De beloning die wordt uitgereikt zijn 4 sterren. ‘Thomas Rydahl heeft zijn prachtige thrillerdebuut rond een onwaarschijnlijke, klungelende, stuurse, maar toch zeer innemende held opgebouwd’. Kijk, dat maakt nieuwsgierig. Natuurlijk is de selectie weer volstrekt willekeurig, maar er zijn afgaande op de VN beoordelingen maar weinig zeperds dit jaar bij de Scandinavische thriller. Het genre blijft dus - mits je gevoelig bent voor het subgenre - een redelijk veilige keuze. De Engelstalige misdaadliteratuur De meeste thrillers worden natuurlijk nog altijd geproduceerd door de Angelsaksische schrijvers. Het is eigenlijk ondoenlijk om hier zelfs maar een selectie uit te halen, maar ik heb toch weer een poging gedaan. Welke thrillers vielen mij op en hoe zijn ze er in de VN gids vanaf gekomen? M.J. Arlidge kreeg dit jaar maar liefst twee besprekingen. Piep zei de muis en Pluk een roos kregen respectievelijk 3 en 2 sterren en dat is toch een stap terug na het debuut Iene Miene Mutte dat nog 4 sterren kreeg. Het was ook al een echt David Baldacci jaar, die zelfs maar liefst 3 besprekingen kreeg. De geheugenman werd het beste beoordeeld met 4 sterren. De schuldigen en De laatste mijl moesten genoegen nemen met 2 sterren. Een beetje een vreemde eend in de bijt is Parker Bilal, die met zijn privé-detective Makana een ‘soort Afrikaanse Wallander’ heeft neergezet. VN was enthousiast over Moord in de oase en in gooide zelfs een slogan in haar commentaar: ‘Move over, scandinoir, hier is afrinoir!’ 4 sterren voor deze misdaadroman. Hoeveel boeken zijn er van Lee Child over zijn vaste held Jack Reacher inmiddels wel niet verschenen? Zit de sleet er inmiddels niet een beetje op? Volgens de VN is dat met Daag me uit niet het geval. ‘Childs grote kracht is dat hij elke keer weer een ijzersterke intrige bedenkt. Dag me uit is geen uitzondering op die regel...’ VN geeft het boek dan ook 4 sterren. Een andere veelschrijver die constante scores haalt is Harlan Coben. Voor De verbeelding mag hij 4 sterren noteren. In hetzelfde rijtje als de vorige twee schrijvers mag dan ook Michael Connelly worden genoemd. Altijd degelijke scores en ook weer voor zijn meest recente roman Brandhaard worden 4 sterren uitgedeeld. Een interessante opmerking van VN hierover: ‘De nagenoeg constante hoge kwaliteit van Connelly’s boeken vervaagt echter het onderscheid tussen vier en vijf sterren.’ Een beter compliment lijkt nauwelijks denkbaar. Persoonlijk vind ik het mooi dat een oude klassieker als De man in het hoge kasteel van Philip K. Dick (1962) niet alleen door uitgeverij Lebowski uit de mottenballen wordt gehaald, maar dat het ook meteen een bespreking in de VN Detective en Thrillergids krijgt. 4 sterren voor deze thriller/sciencefiction. Dat Robert Galbraith het pseudoniem is van J.K. Rowling is, is natuurlijk al lang geen geheim meer. Onder haar nieuwe schrijfnaam is ze een nieuwe detectiveserie gestart, waarmee ze heeft laten zien in meerdere genres uit de voeten te kunnen. De eerste twee boeken in de serie Koekoeksjong (2013) en Zijderups (2014) kregen allebei 4 sterren in de VN Detective en Thrillergids en ook het derde deel Het slechte pad gaat weer met 4 sterren aan de haal. In Amerika en Engeland is de reeks The Kills van Richard House in een bundel uitgebracht, maar hier in Nederland zullen we het voorlopig met de losse delen moeten doen. Het derde deel Marek krijgt 3 sterren (de eerste twee delen allebei 4 sterren). Het verdient wellicht aanbeveling om de digitale versie van de boeken aan te schaffen aangezien die je daarin volgens VN telefoongesprekken kunt ‘afluisteren’ en animaties en filmpjes kunt bekijken. Een boek dat ik hier niet onvermeld wil laten is De Loney van Andrew Michael Hurley. Dit met 4 sterren beoordeelde boek wordt beschreven als een originele debuutthriller met horror-trekjes. Elk jaar weer verschijnt er een boek van Stephen King, dus waarom zou dat dit jaar anders zijn? Wat opvalt is dat hij naast zijn hoge productiviteit ook altijd goed genoteerde boeken schrijft. Met Wisseling van de wacht, het derde en afsluitende deel van de Mr. Mercedeskiller-reeks krijgt hij 5 sterren en kwam hij op de nominatielijst voor beste thriller terecht. Een andere genomineerde was Jessica Knoll, die met Het gelukkigste meisje van de wereld eveneens 5 sterren kreeg. De VN meldt dat deze continu verrassende inktzwarte psychologische thriller op de shortlist van de Edgar Award voor ‘Best first novel’ staat en dat dit meer dan terecht is. Dennis Lehane is zo’n schrijver die bij menigeen op een lijst van te lezen auteurs staat. Altijd goede scores ook bij de VN. Lager dan 4 sterren heeft hij hier nooit gescoord. Zijn laatste roman Verloren wereld is hierop geen uitzondering. Ook hier weer 4 sterren. Een schrijver die daarentegen volgens de VN veel te weinig aandacht krijgt is Louise Penny. Hoewel ze in de VS en Canada behoorlijk populair is, is ze dat in Nederland beslist nog niet en VN beschouwt het als haar taak om daar nog eens verandering in te brengen. Licht in de duisternis krijgt in elk geval alvast 4 sterren. Nic Pizzolato werd dus zoals hiervoor al aangegeven beloond met de titel van de beste thriller van het afgelopen jaar voor zijn Galveston en ontving dus niet verrassend 5 sterren. VN vindt het een ‘ontiegelijk knap thrillerdebuut.’ Naast De man in het hoge kasteel is De blinde muur van Elisabeth Sanxay Holding een tweede boek dat als een klassieker kan worden beschouwd en opnieuw is uitgegeven. Raymond Chandler noemde Elisabeth ooit de beste suspense schrijfster van allemaal en wat VN betreft is dit predikaat helemaal terecht. 4 sterren zijn de beloning. De overige taalgebieden Tegenwoordig krijgen we thrillers van over de hele wereld en wat een rijkdom levert dat soms op. Er is een Zwitserse bijdrage van Joel Dicker die met zijn Het Boek van de Baltimores 4 sterren scoorde, al kun je je afvragen of dit boek wel een thriller in de klassieke zin van het woord is. Uit Duitsland noteer ik Sebastian Fitzek, die jaar in jaar uit thrillerhits scoort. Het afgelopen jaar was daar Het Joshua Profiel dat 3 sterren mocht noteren. Frankrijk levert de laatste jaren veel interessante thrillerauteurs af en degene die daarbij natuurlijk niet onvermeld mag blijven is Jean-Christophe Grange. Zijn vuistdikke De Passagier is volgens VN een bizar en intrigerend boek, maar de 636 pagina’s zijn niet allemaal even spannend. Het boek is alleen geschikt voor doorzetters, maar die worden uiteindelijk wel beloond, aldus VN, die 3 sterren over had voor dit boek. Een tweede naam die ik wil noemen is Bernard Minier, die ook al van dikke pillen houdt. Met Huivering heeft hij een 600 + pagina boek afgeleverd en dat is volgens VN in dit geval toch echt iets te veel van het goede. Het duurt eindeloos voordat er schot in de zaak komt, wordt over dit boek opgemerkt. Het zal vast mede de 2 sterren hebben verklaard. Verder is er in dit rijtje nog Franck Thilliez. Scoorde hij met zijn vorige boek De ring van Mobius nog 4 sterren, met zijn meest recente boek Zwanenzang stopte de teller bij 2 sterren. Ten slotte de grande madame van de Franse thrillers, Fred Vargas. Zij scoorde met IJsmoord 4 sterren. Uit Zuid Afrika komen sinds enige tijd eveneens interessante thrillerauteurs. Zo is daar bijvoorbeeld Sarah Lotz, die eerder voor De Drie een mooi bij de titel passende score van 3 sterren mocht noteren en dit jaar met haar De vierde dag eveneens 3 sterren. Lezers met een al te levendige fantasie kunnen dit boek beter mijden, constateert VN. De bekendste Zuid-Afrikaanse thrillerschrijver is natuurlijk sinds jaar en dag al Deon Meyer. Naast de Zuid-Afrikaanse wijnen moet hij toch wel het belangrijkste exportproduct van dat land zijn. Met zijn 13 uur sleepte hij al eens de VN titel van de beste thriller van het jaar in de wacht en met Icarus scoort hij nu 4 sterren. Een relatief nieuwe ster aan het Zuid-Afrikaanse literaire firmament – althans voor de Nederlandse markt - is Mike Nicol. Met Killer Country levert hij het tweede deel uit zijn Kaapstad-trilogie af. Nadat hij eerder voor Payback, het eerste deel, al 5 sterren scoorde, mag hij hier 4 sterren komen ophalen. Ten slotte Wat bij een lezing van de VN Detective en Thrillergids zoals altijd weer opvalt is hoeveel woorden er worden besteed aan de samenvatting van het verhaal en dat er dan een klein beetje overblijft voor de analyse van en het commentaar op het besproken boek. Zo wordt niet altijd even duidelijk waar de uiteindelijke scores, die toch al vaak genoeg niet alleen onder de loep worden genomen maar ook regelmatig worden bekritiseerd, vandaan komen. Desalniettemin zal deze jaarlijkse traditie het uitvlooien en het bekritiseren van de VN recensies nog wel jaren stand blijven houden.