Door: Joop Hazenbroek

Vrijdagavond om 18.00 uur in het Ambassadehotel aan de Herengracht in Amsterdam. Dat was het adres voor een interview met Matthew Arlidge, mijn eerste interview en dan direct ook maar de op dit moment bestverkopende thrillerauteur in Europa en dan ook nog in het Engels. Kortom reden genoeg om toch een tikkeltje nerveus richting de hoofdstad af te reizen, met een stuk of vijftien vragen op papier en voor de zekerheid maar een dictafoon op mijn mobiel gezet. Ik heb als voorbereiding zo’n acht interviews met Arlidge gelezen en wat opviel was dat er veel dezelfde vragen aan de man werden gesteld en dus had ik mij voorgenomen om wat andere vragen te gaan stellen, want anders leek het mij alsof Arlidge op de automatische piloot dit gesprek kon afwerken. Aangekomen op de Herengracht was het even zoeken naar het Ambassadehotel. Afgaande van de vijf sterren die het hotel krijgt verwacht je een kolossaal hotel, maar aan de voorkant is dat zeker niet het geval. Ik meld mij zoals afgesproken bij de balie van het hotel en wordt verzocht om aan een grote tafel in de wachtruimte plaats te nemen omdat de heer Arlidge nog op zijn kamer is, volgens de receptioniste. Daar zit ook Marc van Biezen, de man die vanuit Meulenhoff Boekerij Arlidge begeleidt in zijn dagen in Nederland en dus ook toe ziet dat de gesprekken niet te lang duren?. We spreken een aantal dingen door over het interview en ik geef aan dat dit mijn eerste gesprek is en Marc geeft als tip: ‘Stel hem een vraag en als hij in vorm is praat hij aan een stuk door’. Om klokslag 18.00 uur kan ik in een kamer achter de wachtkamer naar binnen en daar zit Matthew Arlidge. Hij stelt zich voor en op een of andere manier ben ik direct van mijn zenuwen af en voordat ik mijn eerste vraag kan stellen begint hij al met een verhaal over de Libelle zomerweek, waar hij nu inmiddels twee dagen heeft gesigneerd. “Toen ik verleden jaar voor het eerst voor de Libelle zomerweek was uitgenodigd, kwam ik rechtstreeks van Schiphol en had geen idee wat mij stond te wachten en toen we bijna aankwamen reden we een file in met veelal bussen en personenauto’s vol met vrouwen. Ik dacht echt dat ik in een ander universum terecht gekomen was waar de mannen compleet verdwenen waren, maar toen mij werd uitgelegd waar deze dagen over gingen werd mij wel duidelijk dat ik een van de weinige mannen zou zijn die dit evenement zou bewonen”. “Maar het was heel gezellig en vond het dan geen enkel probleem om dit jaar weer terug te komen”.

Je bent nu twee dagen in Nederland. Heb je enig idee hoeveel interviews je de laatste dagen heb gedaan? Ik heb geprobeerd om een beetje de voor de hand liggende vragen te vermijden, want je zal in dit soort gesprekken wel regelmatig dezelfde vragen krijgen.

k denk zo rond de zeven interviews. Een paar hier in het hotel en op de Libelle zomerweek en zeker nu het nieuwe boek uit is, wil de uitgever daar zoveel mogelijk tijd aan spenderen. Dus die houden je aan een zeer strak schema, zodat de tijd voor hun nuttig besteed wordt, maar ik vind het allerminst vervelend. Het is natuurlijk onvermijdelijk dat je regelmatig met dezelfde vragen wordt geconfronteerd en dat werkt wel eens vermoeiend. Toen ik enige tijd geleden in Italië was voor de presentatie van een nieuw boek, kreeg ik een tolk mee voor de interviews en na een tijdje had ik al vele malen dezelfde vragen beantwoord en hij deze vertaald dat ik maar aan hem heb gevraagd om ze te beantwoorden. En hij deed dit keurig. Over het algemeen zijn dit soort interviews gewoon leuk om te doen. Ik vind het nog steeds heel interessant om over mijn boeken en mijn beweegredenen te vertellen en zolang men nog steeds geïnteresseerd blijft is het gemakkelijker om dit leuk te vinden. Dat zal anders zijn als de interesse weggaat. Toch is het wel veranderd. Zo’n tien vijftien jaar geleden waren de recensies in de kranten van groot belang voor een schrijver, maar tegenwoordig is het veel meer de bloggers en de sites op internet die van belang zijn. Daarbij komt dat er steeds meer mensen het leuk vinden om over boeken te schrijven en er dus steeds meer publiciteit uit komt. Ik heb eigenlijk twee petten op, zowel als tv-producent en auteur en de tv-wereld is meer van de sterren maar vrij eenzaam en ik voel mij dan ook meer op mijn gemak bij de boekenwereld. Dat is meer een wereld waar men zijn eigen realiteit kan beleven.

Je bent begonnen als schrijver voor afleveringen van Eastenders, een soap die al jaren heel populair is in Groot-Brittannië. In hoeverre heeft het schrijven voor Eastenders je geholpen bij je carrière als auteur?

Het schrijven van deze afleveringen heeft zeker bij gedragen aan mijn carrière. Ik heb nooit geleerd hoe je een thriller moet schrijven. Ik heb nooit iets van een cursus of een soort van training gedaan om te schrijven, maar ik probeer mijn boeken wel op een manier te schrijven zoals ik dat ook bij de Eastenders deed. Daar schreef ik korte hoofdstukken en daar had je met zes verschillende families te maken die allemaal in het verhaal betrokken moesten zijn. Daarbij probeerde ik altijd om de aflevering te laten eindigen met een soort van cliffhanger. En zo probeer ik mijn boeken ook altijd te schrijven, met regelmatig een cliffhanger waarbij ik ook altijd met meerdere personages laat afspelen. Ik ben geen liefhebber van het schrijven in de ik- vorm omdat ik vind dat je daarmee je mogelijkheden heel beperkt houdt. Als je schrijft vanuit het oogpunt van meerdere personages hebt kan ik altijd meer speelruimte gebruiken. Ik schrijf dan ook niet op een typisch Britse manier de whodunnit zoals Agathe Christie, maar meer in de stijl van het eerdere werk van James Paterson en Harlan Coben. Zij schreven ook altijd vanuit het hoofdpersonage en dat is ook de manier waarop ik mijn schrijf. Ik weet nog dat in een interview met PD James waarin zij aangaf dat zijn verhalen altijd zijn oorsprong vond bij een gebouw en niet een personage en dat leer je bij het schrijven voor een soap.

Je schrijft je verhalen in vrij korte hoofdstukken en met veel vaart. Heeft dit ook te maken met de tijd waarin we leven? Dat alles snel moet en dat dit ook zijn weerslag heeft op de boeken die men leest?

Voor een groot gedeelte wel. Toen ik begon aan de serie van Helen Grace hadden wij nog hele jonge kinderen en ik was redelijk vaak afgepeigerd en als ik dan al eens een boek las waar niet zoveel tempo inzat dan sliep ik na vier bladzijden. Daarom wil ik altijd tempo in mijn boeken houden omdat je de mensen wil verleiden om nog een hoofdstuk te lezen, ze zijn niet zo lang dus ik kan nog wel een hoofdstuk lezen en zo hou je de lezer bij de les. Je hoort steeds meer mensen zeggen dat de jeugd niet meer leest maar alleen geïnteresseerd is in de mobiel, maar er is een onderzoek gedaan naar de verkoop van mijn boeken. En daar zitten ook veel jonge vrouwen bij. Dus ik denk dat het ook een vraag is± wat willen jonge mensen lezen en het hoofdpersonage moet je jeugd ook aanspreken. Toen ik in het vliegtuig naar Schiphol zat keek ik om mij heen en ik was het nieuwe boek van Robert Bryndza aan het lezen omdat ik hem zou ontmoeten en eigenlijk niet zo bekend was met zijn werk. Bijna iedereen zat op zijn telefoon te kijken, terwijl ik dan denk: je hebt ongeveer een uur waarin je een compleet nieuwe wereld kan ontdekken in een boek, maar Facebook is dan waarschijnlijk toch aantrekkelijker.

Je zegt dat je het laatste boek van Robert Bryndza hebt gelezen. Soms lees je wel eens dat jullie stijl van schrijven op elkaar lijken. Is dat ook zoals jij dat zie?

Hij maakt ook gebruik van korte hoofdstukken maar hij gebruikt wat minder actie in zijn verhaal, maar ik vind zijn boeken erg goed. Ik ben van nature niet zo’n lezer van thrillers en ben dus eigenlijk nog steeds aan het leren. Dus als ik boeken van andere auteurs lees dan doe ik dit bijna altijd met een vergelijking van hoe ik een scene of een karakter zou omschrijven en als ik dan wat tegenkom waarmee ik mijn voordeel kan doen in een volgend boek is dat mooi meegenomen.

In 2007 heb je een eigen productiemaatschappij opgericht, TXTV, waarvoor je een aantal crimeseries hebt geproduceerd. Was dit voor jou de start als een auteur?

Zoals veel mensen wilde ik eigenlijk altijd al schrijver worden. Maar veel is afhankelijk van het zelfvertrouwen wat je hebt en het geluk dat soms wel even mee moet zitten. Toen ik aan crimeseries ging werken was dat voornamelijk produceren maar ik wilde ook de afleveringen schrijven. In die wereld is dat eigenlijk not done dat als je produceert dat je dan ook nog afleveringen schrijft. Maar ik wilde dolgraag daar mijn stempel op drukken en mijn ideeën als een schrijver daar in kwijt. In die periode ben ik dan ook gaan schrijven aan Iene Miene Mutte en daar komt het geluk om de hoek kijken. Als het boek een paar goede recensies krijgt en als de grote boekenclubs er in geloven, dan is dat is een enorme zet in de goede richting. En ik weet nog dat ik werd uitgenodigd voor een meerdaagse boekenmanifestatie in Bristol en dat is het moment dat ik zeker wist dat ik een fulltime schrijver wilde worden. Ik combineer het werk voor de productiemaatschappij nu met het schrijven want dat laatste is een vrij eenzame belevenis terwijl je in de tv-wereld altijd omgeven ben door veel mensen. Niets is mooier dan het schrijven van een boe. Vanaf het begin totdat deze in de winkel ligt. Maar ook als je met een productie bezig bent, dat je begint met een idee en dat zes maanden later je op een set staat waar dat idee wordt uitgewerkt en miljoenen mensen dit gaan bekijken.

Naast het schrijven van thrillers heb je ook afleveringen geschreven voor de zeer populaire serie Silent Witness. Is het moeilijk voor een serie te schrijven waarvan hoofdpersonages niet door jou worden vormgegeven?

Dat is wel lastig omdat ik vooral probeer mijn personages steeds meer uit te diepen en om ze op die manier interessant te houden. Dat is voor Silent Witness heel lastig omdat deze serie nu bijna 22 jaar bestaat en het format heilig is verklaard. En daarbij komt dat Emilia Fox, die al meer dan tien jaren de vrouwelijke hoofdrol speelt, een hele belangrijke stem in de afleveringen heeft. Dus als het script niet helemaal is wat zij wil dan heb je een probleem. Maar vooral het feit dat het een cast format is waarbij natuurlijk de forensische technieken van belang zijn ben je als schrijver gebonden aan bepaalde regels en dat is wel lastig. Ik ben gewend om van A naar Z te schrijven in een tempo van een raket, terwijl je bij deze serie heel behoedzaam en secuur te werk moet gaan om toch in de traditie van silent Witness te blijven. En laten we eerlijk zijn: dit is al jaren een succes dus probeert men zo weinig mogelijk te wijzigen. Wat lastiger is met een tv-serie is dat je aan tijd ben gebonden want een aflevering heeft een bepaalde tijd, dus daar moet je naar toe schrijven. Voor mij is een goede tv-serie of een speelfilm er één waar de dialoog zo gelimiteerd mogelijk moet zijn en de gebeurtenissen het verhaal moeten vertellen. Als ik schrijf voor een tv serie hangt er een bordje boven mijn bureau waarop staat ‘Words are the enemy’ en ik denk dat de beste films en tv series deze zijn waar de kijkers nog enigszins een eigen interpretatie kunnen geven. Net zoals met boeken. Mijn idee van hoe Helen Grace er uit ziet in mijn boeken is waarschijnlijk heel anders als jouw idee hoe zij er uit ziet en dat kan dus zijn dat er duizenden verschillende Helen Grace in de gedachten van de lezers zijn gevormd. Als je kijkt naar boeken die zijn verfilmd dan zie je vaak dat mensen en compleet ander idee hebben over hoe hun hoofdpersonage gecast is voor de film. Dus een individu geeft zijn idee over hoe een karakter en dat strookt bijna nooit met zijn publiek dat gaat kijken en ook het boek heeft gelezen. Daarom vallen films die naar een veel gelezen boek zijn gemaakt vaak ook tegen omdat iedereen een andere voorstelling heeft van de karakters en eigenlijk in hun eigen film die zij in hun hoofd hebben gemaakt worden verstoord.

Denk je dat in de toekomst de boeken van Helen Grace verfilmd zullen worden?

k denk dat dit er ooit wel van zal komen maar dan wel als een tv-serie. Maar op dit moment denk ik niet dat men bij de BBC zit te wachten op een serie over een seriemoordenaar en een getormenteerde hoofdrolspeelster. Ik denk dat ze op dit moment wat lichters willen hebben want de mensen en met name in Groot-Brittannië hebben al genoeg aan hun hoofd met Trump en Brexit dat de BBC en ITV wat voorzichtig zijn wat ze uitbrengen. Maar een tv-serie zie ik in de toekomst wel gebeuren. Feit is dat ik redelijk wat van het karakter van Helen Grace uit tv series heb gehaald. Zo heb ik redelijk wat opgepikt uit de Wallander serie van de BBC, waar Kurt allerlei ellende op zich af krijgt maar op een of andere manier toch overeind weet te blijven. Ook de eerste serie van The Bridge is voor mij wel een vorm van inspiratie geweest waarbij je een complete autistische rechercheur als tegenspeler tegenover een rechercheur zet die niet kan hardlopen omdat hij net is gesteriliseerd. Dit soort bijzonderheden neem je dan mee in de verhalen die je schrijft in het ontwikkelen en vormgeven van karakters.

Zie jij jezelf als producer van een eventuele tv serie over Helen Grace?

Oh jazeker. Toen ik begon met schrijven heb ik daar al aan gedacht maar omdat ik twee boeken per jaar schreef was de tijd daar niet goed voor. En de karakters waren nog aan het ontwikkelen, maar ik denk dat de boeken redelijk filmisch zijn geschreven dus de opzet moet niet zo heel ingewikkeld zijn. Eerst dacht ik erover om niet zelf eraan te beginnen maar dan is het net of ik mijn kind aan een ander ga geven met het idee maak er maar wat van. Ik ben nu diegene die haar heeft gecreëerd en als ik zelf de regie in handen kan houden, dan blijft Helen ook heel dicht bij de oorsprong. En dat is voor mij van het grootste belang: dat als het ooit tot een serie komt dat het dan heel dicht bij mijn idee moet blijven. Wie kan het dan beter doen dan ik zelf?

Jouw boeken zijn ongekend populair in Groot-Brittannië en West-Europa. Hoe verloopt dit in de rest van de wereld?

In principe zijn mijn boeken nu in geheel Europa uitgekomen. Dus ook in Estland, Wit-Rusland en dergelijke. En vooral in Frankrijk zijn ze een groot succes maar ook in Spanje en Italië verkopen ze heel goed. Wat toch opmerkelijk is gezien de afgelopen economische crisis in die landen, maar het is wel apart als je ook in die landen in de bestsellerslijst voorkomt. Ook in Amerika en vooral in Zuid-Korea zijn ze goed verkocht. Dus het is heel wijdverspreid. Maar het is altijd prachtig om te zien als je bijvoorbeeld in Antwerpen en boekwinkel inloopt en daar liggen drie boeken bij de bestverkopende twintig die door jou zijn geschreven. Dat blijft een bizar gegeven.        

Je nieuwe boek, Kom je spelen?, heeft meer dan 500 bladzijden. Had je voor dit boek meer bladzijden nodig om de karakters uit te diepen?

Ik had het idee voor dit boek al 15 jaren geleden, maar omdat het niet helemaal in het stramien van Helen Grace zit had ik meer tijd nodig om dit goed te krijgen naar mijn eigen maatstaaf. Ik wilde meer verdieping in de driehoeksverhouding tussen Kassie, Adam en Faith. Dus ik heb wat meer ingezet op die insteek en het tempo van het verhaal vervolgens wat naar beneden gehaald. Daarnaast wilde ik ook het bovennatuurlijke gehalte van het verhaal goed zien te krijgen en dat was met name wat lastig omdat dit ook voor mij nieuw was. Ik wilde, omdat dit een stand alone is, niet te veel terugvallen op mijn eerdere boeken met Helen. Dus moest ik wel erg oppassen om niet in mijn eigen val te lopen. Maar ik ben zelf heel gelukkig met het resultaat en gezien de recensies lijkt het erop dat ook dit boek goed wordt ontvangen. Dat is voor mij wel van belang want ik ben nog steeds als schrijver mijzelf aan het ontwikkelen en ik ben nog lang niet klaar met Helen Grace. In feite heb ik deel negen al af en als je ziet dat bijvoorbeeld John Rebus al meer dan twintig delen heeft en nog steeds top is, dan zie ik niet in waarom dat voor Helen niet is weggelegd. Zij kan nog heel erg groeien, maar dat wil niet zeggen dat ik niet zo nu en dan buiten deze serie boeken ga schrijven. Ik heb wel een idee om wat meer verhalen te schrijven over Adam uit kom je spelen maar dat is allemaal nog toekomstmuziek.

Waarom heb je voor Chicago gekozen als plaats waar je verhaal zich afspeelt.

Vanaf het begin dat ik het idee had van dit boek wist ik zeker dat het in Amerika moest afspelen. Want dit is niet echt een verhaal wat in Europa zou passen. Maar net als in de Helen Grace serie wilde ik niet kiezen voor de meest logische plaats. Zo heb ik ook niet Londen of Liverpool of Newcastle gekozen voor Helen Grace maar Southampton omdat het nog een ongeschreven blad was maar een stad waar de meeste bombardementen hebben plaats gevonden in de Tweede Wereldoorlog dus redelijk modern met al zijn problemen. En zo heb ik ook gedacht voor Kom je spelen?. Ik wilde het niet in New York of Los Angeles laten afspelen want dat is volgens mij redelijk afgezaagd. En ik kwam op Chicago omdat de misdaadcijfers daar net zo hoog zijn als in New York en LA samen. Ik ben er een week geweest en als toerist ben je er redelijk veilig maar vooral bij donkere jonge mannen zijn de moordcijfers schrikbarend. Op de dag dat ik aan kwam werd er een donkere man neergeschoten in een soort bendeoorlog. Waarschijnlijk om drugs en de volgende dag schoot de zoon van deze man vier mensen dood van een rivaliserende bende en binnen een dag was die complete familie ontwricht. Vader door en de zoon keek tegen een straf van een viervoudig e moord aan. Maar wat mij het meeste opviel was de complete berusting die er in de media heerst over deze gevallen. In de week dat ik er was vielen er nog meerdere doden en wat ik al zei vooral donkere jonge mannen. En juist in deze voor politieagenten onmogelijke stad om te werken leek het mij heel interessant om daar ook fictief nog een seriemoordenaar los te laten en dan kijken hoe ik al schrijvend dit onderdeel kan uitwerken. Maar als je in Chicago bent geweest dan ben je altijd weer blij dat je in Londen of Amsterdam kan komen, steden met ook best wel problemen maar niet in vergelijking met Chicago.

Was je verrast dat een boek dat toch een beetje uit je comfort zone is zo goed werd ontvangen?

Ik was wel verrast omdat je toch een avontuur aangaat waarvan je de uitkomst niet kan voorspellen. Want je weet nooit hoe men gaat reageren als je met iets anders komt. Dan gaan mensen het lezen en wat zullen ze ervan vinden, daar hou je je wel mee bezig. Maar gelukkig vindt het boek zijn weg naar de lezers en zijn de recensies over het algemeen goed te noemen. Dus ik kan rustig zeggen dat ik mij een beetje zorgen heb gemaakt om niets. Maar een zekere mate van ongerustheid hou je toch altijd. Ook als ik een nieuwe Helen Grace uitbreng, dan is het ook maar de vraag hoe lang mensen haar leuk blijven vinden en dat is voor mij een taak om ze zo interessant mogelijk te houden. Zonder door te schieten en er een freak van te maken.

Lees je veel recensies van je eigen boeken?

Ik lees bijna geen recensies van mijn boeken en met name omdat de recensies in de kranten niet meer relevant zijn en recensies worden ook niet voor mij geschreven maar voor potentiële lezers. Wat ik wel eens lees zijn de 1 ster recensies bij Amazon, die echt hilarisch zijn en als er dan weer iemand heeft geschreven dat ik er niks van bak denk ik vaak ‘hoe verloopt jouw leven eigenlijk?’.

Einde interview. Om zeven uur krijg ik een seintje van Marc van Biezen dat ik moet afronden en met een heel goed gevoel en een interessant interview van een ongelofelijk vriendelijke man nemen we afscheid. Ik neem heel tevreden, maar ook opgelucht dat mijn eerste interview zo is gelopen, de eerste trein naar Gouda.