Interview: Sander Aarts (Niet te breken)

• 22 juni 2019
• Interview
• Marinus van de Velde

Interview: Sander Aarts (Niet te breken)

Bij Boekerij verscheen onlangs het interessante boek Niet te breken. Het zijn de lessen van ex-special forces militair Sander Aarts, die 16 jaar bij de Nederlandse special forces diende. Dat moet interessant leesvoer opleveren! Wij stelden hem wat vragen over het boek. Lees het hieronder.

Wie is Sander Aarts?

Sander Aarts is een man die graag het uiterste uit zichzelf haalt en tegenwoordig daarmee anderen hoopt te inspireren. Maar daarnaast hij is vooral ook een trotse vader en partner van mijn vrouw.

Ik las ergens: Sander Aarts leefde als James Bond. Wat vind je van dat soort ‘koppen’?

Die kop is uit een tekst van mijn boek gehaald. Ik had er al rekening mee gehouden dat dit soort dingen konden gebeuren en dat bepaalde thema’s of onderwerpen worden uitvergroot of in een andere context worden gebruikt. Ik maak me er niet zo druk om. Als je de feiten bekijkt en comprimeert heeft het ook wel een bepaald ‘James Bond-gehalte’; midden in de nacht uit vliegtuigen springen, uit onderzeeboten ontsnappen, vuurgevechten, geheime missies. Natuurlijk krijg ik veel opmerkingen van oud-collega’s maar die zijn alleen maar leuk. Die begrijpen ook waar het vandaan komt.

Je was ooit een blowende puber en werd een teamleider bij de Nederlandse SF. Kun je iets vertellen van de reis die je besloot af te leggen?

Toen ik me opgaf voor de mariniersopleiding had ik nog geen ambitie om teamleider bij de SF te worden. Ik had nog geen idee van het bestaan daarvan en daarnaast vond ik de uitdaging van de mariniersopleiding al groot genoeg. Maar na de mariniersopleiding begon ik me te ontwikkelen en begon ik mijn talenten en kracht te ontdekken. Ik werd hongerig naar meer en gaf me op voor de commando-opleiding. Tijdens de commando-opleiding groeide mijn besef dat ik alles uit mijn carrière wilde halen en dat ik zoveel mogelijk wilde doen en meemaken.

Is het de beste baan ooit? Waarom?

Ik heb het eerlijk gezegd nooit als werk of een baan gezien. Het was mijn way of life en ik vond het fantastisch. Natuurlijk zaten er ook mindere kanten aan het werk want de buitenwereld ziet alleen de mooie kanten van de Special Forces. Want als je langer dan een uur in pikkedonker en ijskoud water moet duiken is het ‘James Bond-gehalte’ ver te zoeken. Of als je met een rugzak van 40 kilo dagenlang door Noorwegen op ski’s verplaatst, is de lol er op een gegeven moment ook vanaf. Maar het gevoel dat je krijgt als je samen met een bijzondere groep kerels weer een zware opdracht hebt volbracht, ondanks de ellende die je hebt doorstaan, is onbetaalbaar. Die kameraadschap en verbondenheid ga je nergens terugvinden. Ik heb weinig vergelijkingsmateriaal qua werk en banen omdat ik zo jong bij het Korps Mariniers ben gegaan maar voor mij was het een droombaan. Ik voel me echt bevoorrecht dat ik met zulke fantastische kerels mocht samenwerken en mooie avonturen mocht beleven.

De selectie was enorm heftig. Stond je ooit op het punt te breken?

Alleen tijdens de mariniersopleiding heb ik een enkele keer aan stoppen gedacht. Halverwege de opleiding werd onze klas opgeheven en dat viel me toen echt zwaar. Eenmaal na de mariniersopleiding, tijdens alle andere selecties en opleidingen, heb ik dat nooit meer ervaren. Iedere keer als ik dacht dat ik echt naar de klote was en niet verder kon, realiseerde ik me dat ik dat tijdens een vorige situatie dat ook dacht en toen ook verder kon. Pas als ik fysiek in zou storten zou ik mijn (fysieke) breekpunt bereiken en dat is nooit gebeurt. En daarna kun je eventueel ook weer verder natuurlijk. Een mentaal breekpunt is relatief en meestal een mentaal concept wat mensen in hun hoofd hebben. Dat mentale concept heb ik op een gegeven moment onbewust uit mijn hoofd verwijderd.

16 jaar uitzendingen. Wat is je het meest bijgebleven? 

Pff. Heb je even? Er zijn zoveel heftige situaties geweest dat het moeilijk is om te kiezen. Ik heb, samen met mijn buddy, een keer in Afghanistan een groep Taibanstrijders onder vuur genomen. Zij waren met minimaal acht en wij met z’n tweeën. We lieten ze in een hinderlaag lopen. In Somalië voer ik zelf met mijn team in een hinderlaag. We benaderden een vissersboot en achteraf bleek dat de piraten aan boord net zolang hadden gewacht totdat we dichtbij genoeg waren. We voeren op het moment van de hinderlaag op 30 meter afstand dus het was een wonder dat er niemand van ons gewond was geraakt. Later die dag hebben we de vissersboot en de bemanning bevrijd. Deze ervaringen staan wel in mijn top drie.

Waarom besloot je je verhaal op papier te zetten?

Na Defensie zat ik zelf in een moeilijke fase. Het vertrek viel me zwaar en ik was mezelf (achteraf gezien) kwijt. Ik had toen erg de behoefte aan rust en overzicht dus ik besloot om gewoon eens op papier te zetten wat ik allemaal had gedaan en meegemaakt. Het begon met een eenvoudig tijdschema. Daarna ben ik de situaties verder gaan uitwerken en ik merkte dat het me hielp. Het was een soort zelftherapie. Dat groeide uiteindelijk uit tot een boek.

Heb je ook gekeken naar de boeken van je Amerikaanse collega’s? zo ja, welke vond je het ‘best’?

Voor het schrijven zelf heb ik niet specifiek gekeken naar boeken van Amerikaanse collega’s. Ik heb gedurende mijn carrière wel al heel veel ‘vakliteratuur’ gelezen. Veel (autobiografische) boeken van bijvoorbeeld Amerikaanse Navy SEALs vind ik soms te overdreven geschreven. Ze zetten zichzelf te veel op een voetstuk. Ik heb vaak genoeg met die kerels gewerkt om te weten dat het ook gewoon mensen zijn die fouten maken en angsten hebben. Uiteraard zijn er ook fantastische boeken geschreven. -Team of teams- van General Stanley A. McChrystal vind ik een bijzonder boek. Het boek -The Mission, the men and me- van voormalig Delta Force-officier Pete Blaber is ook een boek waar ik tijdens mijn carrière veel inspiratie uit heb gehaald.

Bij Tarin Kowt moest je een talibanleider in een hinderlaag dwingen. Hoe voelt dat, het moment om die trekker over te halen?

Ik weet niet of het een Talibanleider was maar het moment was bijzonder. Haast surrealistisch bijna. Ik heb zelden zo’n focus en helderheid ervaren als toen. Er was toen geen moment van twijfel of onzekerheid dus het over halen van de trekker ging haast zonder na te denken. Het was een onderdeel van een technisch proces; een gericht schot plaatsen om de dreiging uit te schakelen.  

Wat is het meest persoonlijke dat je in het boek hebt beschreven?

Het is eigenlijk allemaal enorm persoonlijk. Ik ben van nature introvert en zoek eigenlijk nooit echt de spotlight dus mijn verhaal delen voelt al ongemakkelijk omdat ik mijn echte persoonlijkheid laat zien. In ieder hoofdstuk ben ik eerlijk over mijn fouten, angsten en kwetsbaarheden. Maar het meest persoonlijke was dat ik na mijn defensie carrière verliefd werd op een andere vrouw. Iets wat me in al die jaren niet was overkomen maar het dwong me keihard om echt eerlijk naar mezelf te kijken. Want ik stond op het punt om alles kwijt te raken. Ik had mijn carrière inmiddels opgezegd.  Mijn bedrijf was ik net begonnen en ik stond op het punt om mijn vrouw te verlaten. Ik krijg regelmatig de vraag waarom ik me zo kwetsbaar opstel in het boek door dit te delen met de lezer. Maar het voelt voor mij als een belangrijk onderdeel van mijn persoonlijke reis. Ik weet zeker dat veel militairen (en mensen) zich in de situatie kunnen herkennen. Wellicht biedt het hun inzicht.

Hoe is het om als ex-marinier terug te keren in de ‘normale’ maatschappij?

Als je op 17 jarige leeftijd bij het Korps Mariniers gaat denk ik niet dat je al echt in de maatschappij hebt gestaan. Daarentegen heb ik al zoveel meer gezien van deze wereld dan de gemiddelde Nederland en zoveel meegemaakt dat ik voldoende aanpassingsvermogen heb om me staande te houden. Het is ergens ook wel bevrijdend omdat je als militair toch heel lang in een bepaald systeem zit met allerlei ’soortgelijke’ mensen. Ik merk dat ik nog steeds dat systeem in me heb en ik vind het dan leerzaam en inspirerend om mensen te ontmoeten die totaal anders zijn dan ik. Als ik dan iemand ontmoet die ik een beetje vreemd vind, is het weer een mooie reminder voor mezelf dat ik nog wat verder kan ontwikkelen.

En hoe is het om je werk te combineren met het gezinsleven?

Toen ik nog bij defensie werkte was dat erg lastig. Je kunt niet én veel buitenlandse missies en trainingen uitvoeren én een goede vader zijn. Als ik er was deed ik echt wel mijn best maar om een goede vader te zijn moet je er toch wel regelmatig zijn. In ieder geval regelmatiger dan ik er was. Daarnaast heb ik bewust nooit gekozen voor een rustigere plaatsing. Die mogelijkheid was er echt wel alleen dat stond in de weg van mijn ambitie. Nu gaat dat heel goed. Ik breng in principe iedere dag mijn jongste dochter naar school en als er iets is in het gezin kan ik altijd helpen. Ik plan regelmatig weekendjes of dagjes weg met de kids en mijn vrouw en ik werken nu veel actiever aan onze relatie. Als ondernemer is het nog wel eens lastig omdat er zoveel gave en mooie kansen zijn dus voor mij is het een uitdaging om mezelf niet op te laten slokken door mijn eigen onderneming of andere ambities. Die les heb ik wel geleerd.

Waarom ben je vertrokken bij Defensie?

De laatste jaren ging het steeds minder goed met mijn zoontje. Toen hij vijf was kreeg hij de diagnose autisme. Ik was toen nog steeds vaak op uitzending. Eenmaal geplaatst als opvolgend pelotonscommandant in 2014 bij de antiterreureenheid (M-squadron) verloor ik mezelf weer volledig in mijn werk en mijn zoontje werd steeds gevoeliger. Ik ging daar steeds minder goed me om. Uiteindelijk had ik het besluit genomen dat ik mijn zoontje niet kon veranderen maar dat ik moest veranderen. Mijn zoontje zijn autisme brak door mijn mentale schild en wees me de weg naar persoonlijk leiderschap.

Je hebt de Unbreakable Academy opgericht. Kun je daar iets over vertellen?

Toen ik eenmaal het besluit genomen had om weg te gaan bij defensie, wist ik snel dat ik een onderneming wilde opzetten. Eerst was ik nog zoekende maar in 2016 kreeg ik eindelijk helderheid. Ik wilde iets gaan doen waarmee ik andere mensen kon helpen. Om ze mentaal sterker te maken en beter te laten functioneren als team. Daar lag mijn kracht,  mijn ervaring en dat is wat de maatschappij, volgens mij, nodig heeft. Ik wilde mensen het gevoel meegeven dat ze veel sterker zijn dan ze zelf voor mogelijk houden. Het gevoel dat ik heb ervaren na een zware beproeving of een zware opleiding. Die succeservaring sterkt mensen en teams dus daar wilde ik iets mee en dat is de basis geworden voor ons eerste trainingsprogramma; de 12Hour Evolution. Dat is een training met een open inschrijving die je als particulier kunt volgen. Het is een beetje eigen vlees keuren natuurlijk maar het is echt een uniek concept. Na het eerste uur vragen mensen zich af hoe ze het in godsnaam gaan volhouden en twaalf uur, en vele ontberingen, later halen ze allemaal de eindstreep. Tussendoor begeleiden we de deelnemers intensief. Dat is echt bijzonder om mensen mee te geven. Inmiddels geven we ook regelmatig trainingen aan bedrijven op het gebied van persoonlijk leiderschap, mentale weerbaarheid en teamontwikkeling en geef ik presentaties over mijn ervaringen en wat ik daarvan heb geleerd.

Wat is spannender; oog in oog met de vijand of oog in oog met een grote groep mensen bij een presentatie?

Haha, als je me dit twee jaar geleden had gevraagd had ik gezegd een presentatie maar door heel vaak uit mijn comfort zone te komen ben ik ondertussen wel gewend aan het geven van presentaties. Met een gezonde spanning begin ik het zelfs leuk te vinden!