Column: De Ripper files nr.1
Column: De Ripper files nr.1
Mijn Connectie-reeks speelt zich af aan het einde van de 19e eeuw en draait om twee hoofdrolspelers: journaliste Ida de Morsain en rechercheur Julius Katz. In De Parijse connectie wordt Ida tegen wil en dank onderdeel van de handel in vrouwen en meisjes tussen Frankrijk en Nederland, en gaat Katz op jacht naar het brein achter de organisatie. In De Russische connectie infiltreert Katz in een terroristische cel, en komt Ida oog in oog te staan met de Russische geheime dienst. Zowel de Europese vrouwenhandel als het terrorisme zijn fenomenen die toen opkwamen en nu (helaas) nog steeds actueel zijn. Naar dat laatste ben ik altijd op zoek om het thema van mijn volgende boek te bepalen.
Zo kwam ik ook bij Jack the Ripper terecht. Met een omweg.
Namelijk via de geestelijke gezondheidszorg. Eeuwenlang was de opvang en verzorging van “krankzinnigen”, zoals de officiële term luidde, overgelaten aan de willekeur. In het wetboek van strafrecht van 1886 werd het een en ander gereguleerd, Toch was er ook kritiek op de nieuwe regels. Met name omdat er vrij vaag in werd omschreven wat er met geesteszieke criminelen moest gebeuren. Men wist het niet precies, daar kwam het op neer. En dat gegeven sprak me direct aan. Want honderdvijfendertig jaar later weet men het eigenlijk nog steeds niet, getuige de – vaak verhitte – discussies over tbs-klinieken, het proefverlof, de vraag wanneer iemand ontoerekeningsvatbaar is, en wie dat bepaalt. Het grote publiek zag de geesteszieke crimineel toen liever veilig en voor eeuwig opgesloten worden in een inrichting, liefst ver van de stad. Ook daarin is niets veranderd. Kortom, een discussie van alle tijden.
Leuk! Thema nummer één was geboren.
Nu zocht ik nog een manier om het te verbinden met een andere actualiteit van die tijd, namelijk met Jack the Ripper. Wanneer je, zoals ik, je boeken aan het eind van de 19e eeuw situeert kun je eigenlijk niet om hem heen. Daar komt bij dat het me – dat geef ik eerlijk toe – ook razend spannend leek om de confrontatie met de bijna intimiderend mythische Jack the Ripper aan te gaan. Het archetype van de serial killer, de pionier zou je kunnen zeggen.
De angst voor “de schrik van Whitechapel” zit er in 1889, wanneer mijn verhaal van start gaat, nog stevig in. Wereldwijd – ook in Nederland – wordt er in de kranten wild gespeculeerd wie er achter het pseudoniem schuil zou gaan. Waarom hij deed wat hij deed. Om hoeveel moorden het nu precies ging. En of hij opnieuw toe ging slaan. Iedereen hield er een eigen mening op na, maar de heersende consensus was wel dat het hier om een zwaar gestoorde maniak ging. Een geesteszieke crimineel dus. En voilà, daar had ik mijn link. En mijn verhaal.
Dus gaat De Ripper connectie over Jack the Ripper, en over Ida en Katz die jacht op hem maken tegen de achtergrond van vernieuwingen in de geestelijke gezondheidszorg. From Hell ontmoet One flew over the cuckoo’s nest.
De volgende stap was het ontwikkelen van een scenario. Ik had het geraamte, nu moest het vlees er nog op. Dat begon met research.
Eerst naar psychiatrische instellingen in 1889. Een fascinerend en soms huiveringwekkend onderzoek, dat me bracht bij met ijzeren ketenen aan de muur geklonken patiënten, bij kerkers en duistere gewelven, bij dwangbuizen en bijtmaskers. Maar ook bij splinternieuwe, lichte, moderne model-inrichtingen. Beide zijn terechtgekomen in mijn boek.
Daarna was de Ripper zelf aan de beurt. Dat was schrikken.
Waar ik meestal diep moet graven om te achterhalen wat ik wil weten, was hier het tegenovergestelde het geval. Ik werd bedolven onder een werkelijk schrikbarende hoeveelheid literatuur. Allemaal rond die ene legendarische figuur.
In Nederland is hij een relatief onbekend verschijnsel; op zijn naam na, die kent vrijwel iedereen. Maar vooral in Groot-Brittannië verschijnt er het ene na het andere naslagwerk over hem. En stuk voor stuk pretenderen ze het laatste woord te hebben, met titels als: “De complete Jack the Ripper”, “De complete geschiedenis van Jack the Ripper”, “De ultieme gids tot het Jack the Ripper mysterie”, “Jack the Ripper A tot Z”, “Het grote boek van Jack the Ripper…”
Ik heb ze allemaal gelezen. Erg leerzaam.
Wat al snel bleek was hoe monsterlijk zijn daden eigenlijk waren, zoals bijvoorbeeld te lezen valt in de originele, ongecensureerde autopsierapporten van zijn slachtoffers. De emoji die is gebaseerd op het schilderij ‘de schreeuw’ van Edvard Munch zou er niet bij misstaan.
Uiteraard zijn de details wel in mijn thriller terechtgekomen, al maakte het feit dat hij die gruwelijkheden echt heeft begaan het schrijfproces soms een stuk minder vrijblijvend.
Ik ben ongeveer een jaar geleden begonnen met het uitwerken van het scenario. Toen was Jack nog een schimmige entiteit voor me. Door intensieve research kreeg hij al meer contour en sinds ik daadwerkelijk met schrijven ben begonnen, is hij heel dichtbij gekomen. Niet alleen als ik mijn laptop open roep ik hem tot leven, maar ook als ik door de duinen fiets, als ik in de auto onderweg ben naar mijn werk, of als ik pasta in een pan gooi. Hij is overal bij me. Ik heb hem een gezicht gegeven, een motief, een achtergrond. En… een naam.
De twee thema’s ontmoeten elkaar in de vraag: wat moet er met hem gebeuren na zijn arrestatie? De doodstraf? Levenslang de gevangenis in? Of moet hij ontoerekeningsvatbaar worden verklaard?
Vooralsnog een hypothetische vraag. Want dan zullen ze hem eerst moeten arresteren. Dat is de opdracht waar Ida en Julius voor staan wanneer het volgende onbarmhartig verminkte slachtoffer van Jack the Ripper wordt gevonden. Niet in de straten van Londen, maar in een steeg in Amsterdam.
Ik ben nu over de helft. Mijn hoofdpersonen raken dieper en dieper in de problemen. De stad staat in brand en boze burgers bekogelen hulptroepen. De Ripper is voortvluchtig en lijkt ongrijpbaar. Ouders houden hun dochters binnen.
Ik sluit de column en open het manuscript.
Jack wacht op me…
De Ripper connectie verschijnt eind mei. Tot die tijd doe ik verslag van het schrijfproces in de vorm van een aantal columns; De Ripper files. Hierin houd ik je graag op de hoogte van de voortgang, van de research, van de obstakels op de weg naar publicatie van mijn nieuwe boek.
Schrijf jouw recensie!