Het is een stralende zaterdagmiddag als we voor een interview aanschuiven met niemand minder dan Cilla en Rolf Börjlind. De locatie van het gesprek is de prachtige boekhandel Waanders in de Broeren in Zwolle. Je kunt het minder treffen!

De Börjlinds

De Börjlinds braken in Nederland in 2013 door met hun eerste thriller Springvloed. Inmiddels kent elke doorgewinterde thrillerliefhebber dit duo wel. Voorstellen is dan ook niet echt nodig. Hebben ze nog iets te vertellen wat mensen wellicht nog níét weten over ze? “Tja, wat weten mensen niet over ons? Misschien dat we van vliegvissen houden. Dat is onze grootste hobby,” zegt Rolf. Zijn vrouw vult aan: “Naast tuinieren natuurlijk.” Daarnaast plukken ze in de zomer graag champignons. Volgens eigen zeggen is dat wat ze het liefst doen als ze vrij zijn. Ze hebben een zomerhuis in de Stockholm Archipel waar ze deze hobby’s dan uitoefenen. “Gedurende de COVID-periode verbleven we daar vaak. Het is wat afgelegen en dat is heerlijk.”

Dertig jaar geleden startten ze samen met schrijven, toen ze elkaar ontmoetten voor hun werk bij de Zweedse tv. “Ik schreef voor een comedyshow,” verklaart Rolf. Dat was in ’89. Hierna startten ze met samen schrijven, vooral aan televisieseries en films. “Dat duurde tot 2011. Toen gingen we boeken schrijven en stopten we met tv. Met één uitzondering: we schreven het script voor onze eigen tv-serie van Springvloed wel nog. Dat kun je kennen van Netflix.”

De overstap van tv naar boeken was een verklaarbare. “We waren moe van het tv-werk. Er zijn zoveel mensen die zich ermee bemoeien en iets van je willen. Als je boeken schrijft, is dat gemakkelijker. En je bent niet gelimiteerd door budget of locaties. Het voelt als vrijheid.” Rolf vult aan dat ze veel films en tv-series van andere auteurs schreven, bijvoorbeeld Arne Dahl (vijf boeken) en Henning Mankell. Dat was soms lastig, het ombouwen van een boek naar tv. Dus konden ze het beter zelf doen, verklaart hij met een glimlach.

De samaritaan

Hun nieuwste boek heet De samaritaan. Volgens het duo gaat het boek over de coronapandemie, over antivaccinatiebewegingen, over complotdenkers en hun pogingen om ‘het goede te doen’ en daarin heel ver gaan. Daar slaat de titel ook op; de complotdenkers denken iets goed te doen voor de samenleving.

Wie onze recensie van De samaritaan leest, ziet dat we aanstippen dat de Börjlinds met het onderwerp ‘corona’ een risico nemen. Immers, het ligt -vrijwel- achter ons en het was genoeg ellende om in het echt mee te maken. Waarom dan dit onderwerp, wat wellicht mensen kan afschrikken? “We hadden hetzelfde idee over corona. We zouden het onderwerp niet oppakken, omdat wij dachten dat iedereen over corona zou schrijven. Maar dat bleek niet zo en corona duurde langer. Daarom begonnen we met het onderwerp te stoeien. En onze gedachte was; we kunnen niet om corona heen. Het is actueel, daarom hebben we het onderwerp gepakt. Terugkijkend zijn we er blij om; het voelt bijna als een document van die tijd, hoe het was.”

“We werden geïnspireerd voor de verhaallijn door een documentaire die we op tv zagen. Dat ging over een vrouw, die voor de coronaperiode al tegen vaccineren was. Ze was zo extreem, dat ze zelfs zei dat de holocaust niet bestond. Bizar. Dat wakkerde het idee in ons aan.”

Naast corona, heeft ook een ander onderwerp een prominente plek gekregen in De samaritaan: de omstandigheden om nertsenfokkerijen. “Ja, dat is een bewuste keuze. De omstandigheden zijn heftig op die fokkerijen, maar in Denemarken gebeurde er nog iets; alle nertsen moesten worden afgemaakt omdat men dacht dat corona door nertsen op mensen kon worden overgebracht. De premier beval dat. En ze hebben daar nu een probleem, want waarschijnlijk stond ze niet in haar recht.”

Het ontstaan van Rönning & Stilton

De samaritaan is alweer het zevende deel met het duo Olivia Rönning en Tom Stilton in de hoofdrol. Het ontstaan van deze protagonisten kwam voort uit hun ervaring voor de televisie, waar ze vaak met ‘normale’ politieagenten als personages werkten. “Die agenten komen naar het bureau, praten aan de tafel over hun zaken en lossen ze op. Dat is saai, wij wilden meer uiteenlopende karakters. Dus we wilden een personage die jong was, en een vrouw. En een man, die al wat ouder was. Olivia start net als agent en zit op de politieacademie. Een van onze vrienden was haar voorbeeld, want die zat toen in dezelfde levensfase. Olivia start als onervaren, ongeschreven blad. En Tom werkte daarentegen als agent en heeft al veel meegemaakt. Daarnaast wilden we ook een ervaren, doorgewinterde actieve politieagent. Dat is Mette Olsäter geworden. En tenslotte hebben we een soort huurmoordenaar-type, en dat is Abbas.”

Met deze inventieve personages creeërden ze voor zichzelf ook een uitdaging, zegt Rolf. Ze moeten zaken vinden die ook niet-agenten kunnen en mogen oplossen. De oplossing: twee parallelle zaken in een boek onderbrengen, die natuurlijk uiteindelijk weer bij elkaar komen. Maar dat is en blijft uitdagend, geeft hij aan. Cilla vult aan: “Tja, en we zijn het over één ding nog steeds niet eens. Ik wil dat Tom weer bij de politie gaat, maar dat wil Rolf niet,” lacht ze. De achtergrond hiervan is dat ze slechts drie boeken zouden schrijven, maar later kwamen ze erachter dat ze het op deze manier niet gemakkelijker maken voor zichzelf. “Maar het lukt nog steeds.”

Het origineel blijven als auteurs -en helemaal in een serie- is moeilijk. Hoe doen ze dit? “Simpel. We schrijven tussendoor ook andere boeken. Zo blijven we fris en geïnspireerd. We schreven een boek om onze hoofden leeg te schrijven. Totaal iets anders dus.”

De karakters zijn -omdat ze al zolang meegaan- niet altijd meer fris, of inspirerend. Maar omdat ze zo van hun protagonisten houden en omdat ze zo gecompliceerd zijn, kunnen ze boeken blijven schrijven over Rönning & Stilton. Ze kunnen met andere woorden nog alle kanten op met hun personages. “Laat me helder zijn; als we het niet leuk meer vinden, stoppen we ermee. Maar daar zijn we nog lang niet. En ik denk dat we daar ook nooit zullen belanden. Schrijven is werk voor ons, maar wel heel fijn werk. En we zijn blij dat dit ons werk is. Dit kunnen we blijven doen totdat we ziek worden, of overlijden.”

“We hebben eigenlijk altijd in de crime-scripts gezeten. Eerst voor tv, nu voor boeken. Je moet daardoor nieuwe verhalen blijven verzinnen. Dat is niet altijd even gemakkelijk, want vaak hebben iets al gedaan voor tv of in onze Rönning & Stilton-reeks. Het houdt je echter scherp, en geestelijk gezond,” geeft Cilla aan. “Daarom gebruiken we vaak actuele thema’s,” vult Rolf aan.

Hun nieuwe thriller, deel acht in de reeks, verschijnt in het najaar in Zweden. “Ik denk dat we weer een mooi verhaal hebben,” zegt Cilla. “We gaan niet vertellen wat het onderwerp is, maar; het gaat meer over Abbas en zijn achtergrond. Tenminste, dat denken we nu.”

Schrijven als duo

Als boekschrijvers gaan ze nu al meer dan een decennium mee. Waar zit hun groei gedurende die jaren? Volgens Cilla zijn ze geëvolueerd van ‘scriptachtig schrijven’, naar het gebruiken van meer literair taalgebruik. Ze geschreven eerder alsof een boek een script was, en nu krijgt een verhaal meer spek op de botten. Rolf: “Daarbij is voor ons snelheid nog steeds belangrijk en ook humor houdt een belangrijke plek in onze boeken. De snelheid is een gevolg van het taalgebruik, vlot en to-the-point. Dat komt omdat we scriptschrijvers zijn geweest.”

Ol’ habits die hard, zeggen ze weleens. Dat geldt voor de Börjlinds ook. Het scriptschrijverschap blijft er een beetje inzitten. Bijvoorbeeld in het feit dat ze nog steeds in scenes denken en niet in hoofdstukken. Ze visualiseren die scenes voor zich, en vertrouwen ze dan toe aan het papier.

“Dat humor belangrijk is als tegenwicht in een thriller, komt door de ervaring met de Martin Beck-films. Daar hadden we een buurman bedacht, die grappig was. Dat wilden de makers echter niet. Dat kon volgens hen niet werken in een thrillerserie. Met name de Duitsers zaten daar niet op te wachten. We hebben het echter doorgezet en het is uiteindelijk een cultfiguur geworden. Het werkt dus,” aldus Rolf.

Hoe doen ze dat dan, schrijven als duo? “We starten met het creeëren van het verhaal. Dat is echt walk and talk, totdat we een idee hebben. Dat plakken we aan de muur, net als de scene-indeling. Als we dat hebben, beginnen we met schrijven. Daarbij kiezen we scenes die we graag zelf zouden willen, en zo wisselen we de scenes af.”

Daarna lezen ze elkaar hoofdstukken en passen dat aan. Ze werken al zolang samen, dat daarmee ook dat ‘gezamenlijke taalgebruik’ hebben ontwikkeld. Vaak weten ze achteraf niet meer wie welk hoofdstuk schreef. Het uiteindelijke redigeerwerk doet Rolf vooral, waarbij Cilla weer tegenleest. Zo wordt het gevoel van ‘één auteur’ gecreëerd. Door hun nauwe samenwerking die al jaren duurt, vullen ze elkaar naadloos aan.

De Scandi-traditie

Hun boeken passen naadloos in het Scandi-genre. Ook de Börjlinds zijn maatschappijkritisch en schrijven wat er in de maatschappij gebeurt. “Dat is een erfenis van Sjöwall en Wahlöo die we ter harte hebben genomen.” Verschillen zijn er echter ook. Bijvoorbeeld de atypische karakters, die ook nog eens gecompliceerd zijn én waarvan je kunt gaan houden. Ook humor is een onderscheidend iets in de Rönning & Stilton-boeken. “Ook het taalgebruik vinden we anders. We gebruiken een iets andere taal, waardoor de snelheid ook toeneemt.”

Waarom het genre zo populair is en blijft, is voor de Börjlinds een raadsel. In Nederland en Duitsland verkopen Scandi’s goed, rond de Middellandse Zee een stuk minder. “Dat zal iets met cultuur zijn, en het kunnen verenigen van de gebeurtenissen en de omgeving met je eigen wereld. We weten het niet.”

Schrijven met dochterlief

Rolf maakte vorig jaar een uitstapje door met een andere auteur te schrijven. Niet heel ver van huis, want het ging om zijn dochter Molly. Samen schreven ze de thriller De duisternis tussen ons. Hoe dat beviel? “Het was interessant,” zegt Rolf met een glimlach. Interessant omdat het een experiment was. Het was bijvoorbeeld een boek dat in de eerste persoon is geschreven. “Alles moet via die persoon. Anderen kunnen geen gedachten vormen in het boek. Dat is wel een uitdaging, hoe doe je dat. Daarnaast was het boek vooral geschreven als audioboek. Daar zitten regels aan. Niet teveel personages, niet teveel tijdsveranderingen. Ik wist dat niet. En tenslotte is het schrijven met mijn dochter nieuw. Er zit vijftig jaar tussen ons. Haar ervaring van dingen is anders dan die van mij. Dat proberen samen te laten komen was fantastisch en leuk om te doen.”

Tenslotte blijkt ook dat schrijven als duo betekent dat je compromissen moet sluiten. Wat laat je wel in het boek, en wat moet eruit? “Met Cilla ben ik de fase van haantjesgedrag allang voorbij. We voelen samen aan wat belangrijk is. Met Molly was dat nieuw, en ja, ze is wat koppig,” lacht Rolf breeduit.

Recensies

En dan verschijnt een boek. Lezen ze de recensies nog? “Als ze goed zijn wel,” lacht Cilla.
“Sommige recensies zijn lovend, anderen minder. Het is wat het is. Kijk, we weten ook wel dat we best maatschappijkritisch zijn. En daar moet je wel tegen kunnen. De een vindt dat fijn, de ander niet. We blijven in elkaar zo schrijven als we doen,” sluit Cilla Börjlind dit dynamische interview af