PD (Persoonlijk Dossier): Chris Ryan

• 08 augustus 2023
• Overig
• Marinus van de Velde

PD (Persoonlijk Dossier): Chris Ryan

Altijd al alles willen weten over Chris Ryan? Lees dan snel verder! Chris Ryan werd in 1961 geboren in Rowlands Gill, een dorp in de buurt van Newcastle. Zijn naam is een pseudoniem van Colin Armstrong. Ryan groeide op in een middenstandsgezin en ging op zijn zestiende bij het Britse leger. Zeven jaar later trad hij toe, na de zware selectieprocedure, tot de befaamde Britse Special Air Service (SAS).

Na de relatief rustige jaren tachtig werd het 1991, het jaar dat Operatie Desert Storm plaatsvond. De SAS, en dus ook Ryan, werd uitgezonden naar het Midden Oosten en vanuit daar achter Iraakse linies ingezet. Op zoek naar Scud raketten en lanceerinstallaties om zo te voorkomen dat de raketten op Tel Aviv zouden landen én Israël het conflict in zouden sleuren. De eerste missie van Ryan werd geen succes. Achter vijandelijke linies werd de SAS-patrouille, bekend onder codenaam Bravo Two Zero, al snel ontdekt door het Iraakse leger. Tegenover een overmacht werden de SAS soldaten een voor een gedood. Door kogels of door de natuur, want in die periode was het in de Iraakse woestijn ’s nachts onder nul. Uiteindelijk wordt ook de patrouilleleider gevangen genomen. Zijn naam: Andy McNab. De enige militair die weet te ontsnappen richting Syrië doet dat door te voet wekenlang door de woestijn te zwerven. Zijn naam: Chris Ryan.

Bravo Two Zero heeft uiteindelijk dus twee succesvolle thrillerauteurs voortgebracht. Toen Ryan na zijn wekenlange voettocht terugkeerde in Engeland, heelde zijn lichaam snel. Ondanks dat hij 18 kilo was kwijtgeraakt, was hij snel weer fit. Althans, lichamelijk. Want volgens eigen zeggen duurde het heel wat langer voordat hij mentaal ook weer de oude werd. Hij bleef bij de SAS. Maar nadat hij er eindelijk met zijn vrouw over kon praten, besloot hij in 1994 een punt achter zijn militaire carrière te zetten. Hij wilde zijn verhaal over Irak op papier zetten. “Niet om iets over het Regiment te vertellen. Maar ik wilde simpelweg mijn verhaal kwijt over de voettocht.” Naast zijn schrijversbestaan werd hij ook een particuliere beveiliger. Zo beveiligde hij Europese zakenmensen die naar Rusland gingen. Zij wilden niet in handen van Russische criminelen vallen.

Zijn eerste boek, De achtste man, werd een groot succes. Er werden in Engeland alleen al 350.000 exemplaren van verkocht. Zijn uitgever vroeg wanneer er een vervolg ging komen. Maar hij was niet van plan om ook maar iets over de SAS te onthullen. Zoals gezegd ging het hem om zijn ontsnapping en niet om de tabloids te voeden. Maar fictie dan? Dat leek Ryan plausibeler. Een goed idee om zijn ervaringen als militair aan het papier toe te vertrouwen, maar dan in thrillervorm. “Dat kan een verschil zijn. Want de actiethrillers die nu op de markt verschijnen, daar kun je allemaal gaten in schieten. De mensen weten vaak niet eens waar ze het over hebben. Ik wil de mijne dan zo realistisch mogelijk maken,” zei hij in een interview met de Newcastle Journal in 1999.

Zijn boeken begonnen te verschijnen, in het begin vooral met SAS-man Geordie Sharp in de hoofdrol. Door de ogen van Sharp konden lezers de ervaringen van Ryan eerstehands meemaken. Maar hij bleef ook andere dingen doen. Zo ging hij na de Amerikaanse invasie van Irak in 2003 na de strijd aan het werk als huurling. “Je moet toch op de hoogte blijven van wat er speelt. En je krijgt je er gewoon een kick van,” zo verklaarde hij later.

Ondertussen bleven zijn boeken gepubliceerd én goed gelezen worden. Hij werd en bleef een echte concurrent van bijvoorbeeld Andy McNab. Toch bleef hij last houden van zijn eigen oorlog in 1991. “Als je ouder wordt, dan begin je gewoon vaker over dat soort zaken na te denken. Over de kameraden die in de strijd gebleven zijn. Het is niet gemakkelijk,” zo verklaarde hij tegen de Newcastle Journal in 2015. “Jij wordt ouder, maar je gesneuvelde vrienden niet. Wat een verspilling van leven.” Hij heeft geaccepteerd dat zijn ontsnapping wellicht een permanente fysieke beschadiging heeft opgeleverd. “Ik heb tijdens mijn tocht water gedronken dat verontreinigd was met nucleair afval. Daar kwam ik pas achter bij een checkup. Mijn rode bloedlichaampjes werken niet zoals zou moeten,” geeft hij toe.

Hij kijkt ook verder. “Ik maak me zorgen om de militairen die tegenwoordig terugkomen uit de strijd. “Zij hebben veel gezien in Irak en Afghanistan en meer meegemaakt dan anderen ooit hebben gezien. Maar ze komen terug en pakken het normale leven weer op. Zij zijn de echte helden,” zo verklaarde hij tegenover National Geographic. Zijn eigen carrière gaat ondertussen als een trein. Zo heeft hij meerdere tv-series gemaakt, zoals de actieserie Ultimate Force. Zijn grote doorbraak was echter Hunting Chris Ryan op de BBC, wat ook wel bekend is geworden als Special Forces Manhunt. Het programma was een soort surival achtige serie. Toch is Strike Back wel zijn bekendste succes op de tv. Deze serie gaat over Section 20, een elite-eenheid die allerlei complotten moet oplossen. De serie is ook uitgezonden in Nederland en kreeg overwegend positieve kritieken.

Inmiddels is hij als schrijver ook zo’n vijftig (!) boeken verder. De laatste thrillers zijn vooral boeken in de Danny Black-serie, een SAS militair die in de hedendaagse conflicten zijn weg moet zien te vinden. Ryan onderscheidt zich als schrijver door zijn realistische actie, maar ook door zijn expliciete beschrijvingen van het geweld. Niet voor tere zieltjes is al in meerdere recensies (ook van ThrillZone) teruggekomen. Er zijn veel liefhebbers van Ryans werk. In Nederland ging zijn werk inmiddels al tienduizenden keren over de toonbank. En de stroom boeken blijft nog wel even aanhouden, met Verstoten als nieuwste telg in de stroom actiethrillers.