Inleiding

Toen J.K. Rowling klaar was met het schrijven van haar fantastische Harry Potter-serie, wilde ze iets heel anders gaan doen. Ze had altijd al misdaadromans willen schrijven, maar mede door de afhandeling van de Potter-serie is kwam het daar niet eerder van. Want ja, zoveel delen in een fantasy-reeks kost nogal wat tijd. Toen was haar agenda ineens leeg.

Zou ze echter wel voor een volwassen publiek kunnen schrijven? Dat was de vraag die bij haar opborrelde. Aangezien er al een idee voor een serie van meerdere boeken in haar gedachten speelde, wilde ze eigenlijk wel weten of het zou aanslaan bij een volwassen publiek.

De eerste stappen als thrillerauteur

Om de meningen een beetje te peilen schreef ze onder haar eigen naam een tragikomisch verhaal. Op 27 september 2012 verscheen van haar hand The Casual Vacancy, welke op 17 oktober van dat jaar in het Nederlands verscheen onder de naam Een goede raad. Het boek werd gezien als een tragikomedie met wat zwarte humor. 

Het verhaal gaat over de strijd tussen de upperclass en de minder bedeelden in het ogenschijnlijke rustige stadje Pagford. Als een lid van de deelgemeente wordt vermoord, is het invullen van deze leeggekomen zetel aanleiding voor het grootste gevecht wat het stadje ooit heeft meegemaakt.

Het boek werd niet echt lovend ontvangen en kreeg dus niet de beste recensies. In The Guardian werd het verhaal omschreven als wel aardig, maar absoluut geen meesterwerk. En tussen de regels door kon men duidelijk lezen dat er van een gerenommeerd schrijfster als J.K. Rowling stiekem meer werd verwacht. Ze had per slot van rekening met haar Harry Potter-serie een compleet nieuwe cult veroorzaakt.

Wie is het?

Maar andere recensenten die het boek niet op de naam van de schrijfster hadden beoordeeld vonden The Casual Vacancy een geweldige start om afstand te nemen van de manier van verhalen vertellen welke haar zo beroemd had gemaakt.

Toch was de verwachting dat ieder boek wat zij vervolgens onder haar eigen naam zou uitbrengen dezelfde behandeling zou krijgen als The Casual Vacancy. Het zou altijd langs de meetlat van Harry Potter worden gelegd, waardoor bij aanvang er al een verwachtingspatroon werd gecreëerd. Met andere woorden; de maatlat zou onrealistisch hoog worden gelegd.

Dit was de reden waardoor J.K. Rowling als schrijfster eigenlijk van de radar wilde verdwijnen. Het idee om misdaadromasn te kunnen schrijven kon alleen maar voedingsbodem krijgen als dit niet onder haar eigen naam gebeurde. 

In een tv optreden bij Graham Norton keek ze terug op deze beginperiode van haar pseudoniem.     

“Ik wilde iemand anders zijn….Het is altijd al een wens van mij geweest om misdaadverhalen te schrijven. Ik wilde dit dan ook doen zonder alle poespas en fanfare van “de schrijfster van Harry Potter”. Dus schreef ik een manuscript voor het eerste boek en in overleg met mijn uitgever, stuurde ik dit ter beoordeling onder de naam Robert Galbraith naar andere uitgevers. Ik vond het vervolgens zelfs geweldig dat ik door een aantal uitgevers werd afgewezen. Het bracht mij in gedachte terug naar mijn beginperiode als schrijfster. Ik had dus duidelijk een pseudoniem nodig, om weer het plezier in het schrijven terug te krijgen. En dus verzon ik een naam. Het werd Robert, naar mijn jeugdheld Robert Kennedy. En Galbraith omdat ik dat op een of andere manier altijd een mooie naam heb gevonden. En zo is Robert Galbraith tot leven gekomen”.

Duidelijke conclusie: J.K. Rowling koos er bewust voor om haar nieuwe boeken van een fictieve auteur te voorzien. Mede om niet direct op haar naam beoordeeld te worden én het risico te voorkomen dat de vergelijking getrokken zou worden met haar eerdere werk.

Zo kon het gebeuren dat op 4 april 2013 een boek van 464 pagina’s in de boekhandels lag onder de auteursnaam Robert Galbraith. En die recensenten die zich aan het boek waagden waren unaniem in hun verslag: “Dit is gewoon een heel goed boek, maar wie is in hemelsnaam Robert Galbraith, want niemand heeft nog nooit van deze ‘man’ gehoord?” Zo werd er een soort van mystiek rond de schrijver gevormd.

Met name door de manier waarop het hoofdpersonage Cormoran Strike was vormgegeven, ingeleefd en prima omschreven, ging bijna iedereen er van uit dat de auteur een man moest zijn. Een man mét een vorm van militaire achtergrond. Hoever zaten die critici er naast?

Later zou ze daar in een interview daarover zeggen: 

“Ik kende een aantal militairen en twee daarvan behoorde tot mijn intieme vriendenkring. Vanuit hun oogpunt kon ik mijn personages zover mogelijk van mijzelf afzetten en de ervaring en beleving van deze heren gebruiken om een doorleeft personage van Cormoran te maken”.       

Ondanks het feit dat de recensies over The Cuckoo’s Calling prima waren, bleven de verkopen achter. Zoals wel vaker gebeurt. In de eerste maanden na het verschijnen van het boek werden er nog geen 1.000 exemplaren verkocht. Maar het net rond de figuur Galbraith werd wel steeds strakker aangetrokken. De zoektocht naar de onbekende schrijver werd geïntensiveerd en er viel een uitnodiging voor een tv-interview met de BBC op de mat van de uitgever van Galbraith. Dit zette het gehele team wel voor een dilemma. Maar Rowling had duidelijk gemaakt dat ze minimaal drie boeken wilde schrijven zonder haar pseudoniem op te lichten. Maar zoals zo vaak was een menselijke fout de oorzaak van het op straat komen te liggen van een geheim. Door een misverstand in de communicatie binnen de uitgeverij werd de werkelijke persoon achter Robert Galbraith gecommuniceerd met de pers. En was direct duidelijk dat achter Robert Galbraith J.K. Rowling schuilging.

Er is door critici later wel enige twijfel ontstaan of deze bekendmaking nu werkelijk een foutje was vanuit de uitgeverij of dat dit bewust is gedaan. Feit was wel toen de identiteit eenmaal bekend was, de verkoop van de boeken als een komeet omhoogging. Halverwege juli 2013 was het boek inmiddels meer dan 18.000 maal over de toonbank gegaan.

Zelf blijft Rowling/Galbraith echter achter het verhaal staan dat het uitlekken zeker niet bewust is gegaan. Op haar website schrijft ze hierover. 

“Het was zeker geen lek of een marketingtrucje van mijn kant of van de uitgever of mijn agent. Zij stonden volledig achter het idee om zo lang mogelijk onder de radar te blijven. Als de verkoop van boeken voor ons voorop had gestaan, dan hadden we wel besloten om direct onder mijn eigen naam te publiceren met alle toeters en bellen er omheen”. 

Uitgeverij Boekerij kocht het manuscript van Koekoeksjong ruim voordat bekend werd dat Rowling Galbraith aan. Het boek werd wel (het kost immers tijd om het boek te vertalen e.d.) uitgebracht nádat dit pseudoniem bekend was.

Strike en Ellacott

In dit eerste verhaal maken we direct kennis met de twee hoofdpersonages, die als een rode draad door de -nu inmiddels zeven- boeken van Galbraith heen lopen. De verhalen zijn opgehangen aan Cormoran Strike en Robin Ellacott. Twee werkelijk prachtig uitgewerkte personages die eigenlijk de boeken dragen. Daarnaast hebben ze een verhouding jegens elkaar die uitstrekt tot subtiele aantrekkingskracht en een vorm van afstoten, maar dan net niet in die manier dat iedere relatie compleet uitgesloten wordt.

Cormoran Strike is de onwettige zoon van rockster Johnny Rokeby, die een kortstondige verhouding heeft met de moeder van Cormoran, welke een bekend model is en een hardnekkige groupie van Rokeby. Cormoran heeft geen enkele relatie met zijn verwekker en heeft deze misschien hooguit tweemaal in zijn leven ontmoet. Cormoran heeft in zijn jeugd niet veel vaste woonplaatsen gekend, want zijn moeder had met enige regelmaat weer nieuwe liefdes. Als hij de middelbare school heeft afgerond gaat hij naar de Universiteit van Oxford, waar hij zijn vriendin Charlotte Campbell leert kennen. Hun relatie lijkt in deze jaren niet stuk te kunnen, maar Cormoran heeft het snel gezien op de universiteit en gaat het leger in. Hij wordt uitgezonden naar Afghanistan.

Bij een actie wordt zijn team getroffen door een bom en raakt hij zwaargewond. Hij verliest de helft van een been, waardoor hij vanaf dat moment met een prothese moet leren leven. Hij verlaat gedesillusioneerd het leger en besluit om privédetective te worden en met het geld wat hij krijgt uit het leger voor zijn verwondingen start hij een detectivebureau. De relatie tussen Cormoran en Campbell, die inmiddels een ware bekendheid is geworden, is een aaneenschakeling van heftige liefde of slaande ruzie en aan het begin van het eerste boek, Koekoeksjong is de relatie definitief ten einde.

Als de dozen van zijn samenleven met Campbell in zijn kantoor worden afgeleverd, komt ook Robin Ellacott in zijn leven. Zij wordt door hem via een uitzendbureau ingehuurd als tijdelijke secretaresse, met name omdat de administratie nu niet echt de topprioriteit van Cormoran blijkt te zijn en zijn bureau wel wat ordening kan gebruiken.

Aangezien hij niet veel kan betalen heeft hij haar maar voor een week ingehuurd. Het blijkt echter dat zij veel meer in haar mars heeft dan het werk waarvoor hij haar heeft ingehuurd. Na eerst enige terughoudendheid richting Robin, ziet ook Cormoran in dat zij veel meer in haar mars heeft. Na een paar dagen wil Robin niet meer weg en is heimelijk het werk wat Cormoran doet precies wat ze eigenlijk ook wil en het blijkt al snel dat ze daar ook zeker aanleg voor heeft. 

Als blijkt dat zij een aanvullende kracht naast Cormoran is, zegt ze haar contract op bij het uitzendbureau, zegt een baan af waarvoor ze al is aangenomen en wordt de assistent van Cormoran. Dat hij haar slechts mondjesmaat kan betalen, maakt voor haar niet uit. 

Robin Ellacott is verloofd met haar liefde van de universiteit en zij heeft een trauma opgelopen aan het feit dat zij in die tijd is ontsnapt aan een moordaanslag, door te doen alsof ze dood was. Hierdoor heeft ze lange tijd in het ziekenhuis gelegen en heeft ze bij tijd wel last van het trauma wat zij hieraan over heeft gehouden.

Haar verloofde, Matthew, is het zeker niet eens met de keuze die zij maakt en laat dit soms ook op subtiele en minder subtiele manier ook wel blijken. Hij ziet Cormoran als een concurrent voor zijn mooie en zeer intelligente verloofde, iets wat Robin eigenlijk maar vreemd vindt omdat zij in het begin Cormoran alleen maar als werkgever ziet.

Eigenlijk vanaf het begin ontstaat er een soort van chemie tussen beide hoofdpersonages die, naarmate de serie evolueert, als een rode draad door de boeken gaat lopen. Een permanent gevoel van aantrekkingskracht maar ook het idee dat hun werkrelatie dit in de weg zit.

Maar hoe verloopt de relatie tussen deze hoofdpersonages eigenlijk in de volgende boeken? In Koekoeksjong is wel duidelijk dat het puur om een zakelijke relatie gaat, maar aan het einde van het boek kun je toch wel een kentering in de gevoelens van Cormoran waarnemen ten opzichte van Robin.

In 2014 verschijnt het tweede deel van de serie, Silkworm. Het boek is vertaald in het Nederlands als Zijderups, waarin de financiële problemen van het bureau zijn opgelost. Ze hebben aan werk geen gebrek. In de werkrelatie tussen Robin en Cormoran gaat alles op rolletjes. Als de aanstaande schoonmoeder van Robin plotseling komt te overlijden, moet zij keuzes maken die niet in goede aarde vallen bij haar verloofde. Dat zet haar relatie op scherp. Als zij er ook achter komt dat Matthew tijdens haar studieperiode, toen zij in het ziekenhuis lag, vreemd is gegaan, lijkt de relatie op sterven na dood. Temeer omdat Robin het idee om detective te worden niet wil laten varen. Aan het einde van het boek krijgt ze van Cormoran dan ook toestemming om een opleiding te gaan volgen die hij voor haar betaalt. Duidelijk wordt dat hij niet te veel wil roeren in de problemen van Robin en Matthew, maar het komt hem niet heel verkeerd uit…

Zoals beloofd toen ze aan deze serie begon houdt Galbraith de vaart erin en in 2015 komt het derde boek in de serie uit. Oorspronkelijk wilde Rowling na drie delen van de serie kijken of ze nog genoeg fut had om verder te gaan met deze verhalen. Inmiddels was er wel het een en ander veranderd.  De Strike-serie was een geweldig succes en er waren inmiddels onderhandelingen met de BBC bezig voor het verfilmen van de eerste drie boeken in een tv-serie.

Dit derde deel, Career of Evil, wordt in Groot-Brittannië als een fantastisch verhaal ontvangen en krijgt de beste recensies tot dan toe voor haar serie. De werkrelatie tussen Cormoran en Robin is verder uitgediept en stiekem gaan beide meer voor elkaar voelen maar willen dit niet laten merken. De relatie van Robin is niet ten einde maar ook niet geweldig, al staat nog wel een trouwdatum vast. Als Robin door een aantal omstandigheden zich in de nesten werkt en het slachtoffer wordt van een aartsrivaal van Cormoran, die alles wat hij lief heeft wil raken, komt zij ernstig gewond in het ziekenhuis terecht. 

Cormoran is zo van slag dat ze niet naar hem heeft geluister  dat hij besluit om haar te ontslaan. Niet omdat hij niet verder wil, maar puur om haar tegen zichzelf in bescherming te nemen. Robin is zo teleurgesteld in het besluit dat ze haar spullen pakt en alsnog met Matthew in het huwelijksbootje stapt.

Deel drie en deel vier, Lethal White, lopen in elkaar over en begint op de trouwdag van Robin waar Cormoran ook aanwezig is tot afgrijzen van haar nieuwe echtgenoot.  Op haar huwelijksdag hoort zij dat Matthew bewust berichten van Cormoran heeft gewist op haar telefoon, waardoor ze in levensgevaar werd gebracht en gewond raakte. Cormoran beseft dat hij haar nooit had moeten ontslaan en vraagt of ze terug wil komen als detective. Ze groeien meer en meer naar elkaar toe en steeds vaker blijkt Robin ook als detective gelijkwaardig aan Cormoran. Ondertussen heeft Matthew een buitenechtelijke relatie met de vrouw van zijn beste vriend en verlaat Robin hem voorgoed.

Dat de zaken in het bureau van Cormoran goed gaan, blijkt uit het feit dat hij in deel vijf, Troubled Blood of Kwaad Bloed, uitbreiding zoekt voor het vele werk dat hij op zijn bord krijgt. Er worden een aantal detectives aan het bedrijf toegevoegd en personeel dat het kantoorwerk gaat doen. De voormalige vriendin van Cormoran komt weer in zijn leven. Maar niet als geliefde, maar meer omdat ze dermate in de knoop zit dat zij zelfmoordneigingen heeft en probeert om op het gemoed van hem te spelen. Cormoran weet niet goed hoe hij hier mee om moet gaan; ze is immers getrouwd en moeder van een tweejarig kind. De echtscheiding van Matthew en Robin wordt definitief als blijkt dat de nieuwe vrouw van hem zwanger is.

Aan het einde van dit deel zijn zowel Robin als Cormoran niet gelukkig in hun relaties en als ze samen de dertigjarige verjaardag van Robin vieren probeert hij Robin te kussen waar zij van terug schrikt. Voor haar is dat een reflectie op een gebeurtenis uit haar jeugd, maar Cormoran ziet dit als een duidelijke afwijzing.

Het zesde deel, The inkblack heart, (Inktzwart hart) loopt direct over vanuit het vijfde deel. De relatie tussen Robin en Cormoran is afgekoeld nadat hij gepoogd heeft haar te kussen. Beide kunnen of willen niet uitspreken wat deze mislukte kus voor impact heeft op hen. Werk gerelateerd gaat het bijzonder voor de wind en zijn de opdrachten niet aan te slepen. Als Robin tijdens een bomaanslag in het ziekenhuis terechtkomt, vertelt hij haar dat hij de naam van het bureau heeft gewijzigd in Strike and Ellacott Detective Agency.

Nu is het zevende deel uit; The running grave, in het Nederlands vertaald als Stromend graf. In dit boek gaat Robin undercover in de Universal Humanitarian Church als blijkt dat een autistische jongen wordt vermist en al zijn geld uit een trustfund verdwenen blijkt te zijn.

Hoe verder?

De relatie tussen Cormoran en Robin loopt dus echt als een rode draad door de inmiddels zeven delen van de Cormoran Strike-serie. Inmiddels zijn reeds vijf delen van de boeken in een tv-serie verschenen. Met Tom Burke en Holliday Grainger die de hoofdpersonages spelen en dit waarlijk op een prachtige en heel overtuigende manier op het scherm over weten te brengen. De chemie die Galbraith in de boeken beschrijft, komt uitermate goed over tussen beide acteurs.

J.K. Rowling heeft zelf aan de scenario’s geschreven voor deze vijf delen. Dit geeft een mooi beeld over de manier waarop zij meent hoe de serie vormgegeven moest worden. 

Hoelang zal Robert Galbraith nog de verhalen van Cormoran Strike blijven publiceren? Bij contractonderhandelingen met beide hoofdpersonages van de tv-serie heeft ze aangegeven dat ze nog zeker ideeën heeft voor minstens tien boeken in deze serie.

Wat ons betreft helemaal prima, maar misschien is het wel een idee om eens naar de dikte van de verhalen te kijken, daar de laatste twee boeken meer dan 1.000 bladzijden behelzen. Naar onze bescheiden mening had dit, zeker in deel zes, (Inktzwart Hart) wel wat minder gekund. Maar goed, zinnen tot je nemen van Rowling is geenszins een straf.

J.K. Rowling bewijst met deze serie dat ze een veelzijdig auteur is. Ze heeft met Cormoran en Robin twee personages gecreëerd waar de thrillerliefhebber nog veel plezier aan kans beleven.