Tot iedereen dood is is een feitenrelaas opgetekend door Diamant Salihu. Salihu is een Zweedse misdaadjournalist.
Hij vertelt het verhaal van oplaaiend en nietsontziend bendegeweld in een wijk in Stockholm. Je voelt je zowel lezer als verbijsterde toeschouwer bij het lezen van deze schriftelijke documentaire. Gezworen vrienden worden elkaars grootste vijanden omdat ze gedwongen worden om een kant te kiezen. Die dwang is niet zozeer fysiek maar speelt zich af in de hoofden van veelal jonge kerels, soms zelfs nog gewoon jongetjes van 12, 13 jaar. Zij komen terecht in een spiraal van geweld die niet lijkt te stoppen. Dit alles lijkt zijn oorzaak te vinden in de uitzichtloze situatie waarin deze jonge mensen zich menen te bevinden. Wat zijn oorsprong vindt in de Somalische gemeenschap breidt zich al gauw uit naar andere etniciteiten met als gemeenschappelijke factor (eer)wraak en drugshandel. Extreem geweld en moord lijkt de normaalste zaak van de wereld te zijn voor deze gasten die geen enkele wroeging tonen voor hun daden maar er eerder trots op zijn.
Tot iedereen dood is laat zien dat de wereld zoals die tegenwoordig in Scandinavische thrillers wordt weergegeven, realiteit is. Bendegeweld is in het moderne Zweden aan de orde van de dag. Auteurs als Jens Lapidus schrijven daar veelvuldig -en dus waarheidsgetrouw- over.
Diamant Salihu heeft voor Tot iedereen dood is veel gesproken met bendeleden en hun ouders. Tenminste voor zover dit toegestaan werd. Overheidsinstanties, politieagenten en ook de Iman krijgen daarnaast een prominente rol. Wat daaruit blijkt is dat iedereen op de een of andere manier betrokken is bij het conflict en dat vooral ouders bang zijn om iets te zeggen en nog banger zijn voor hun kinderen. Tevens blijkt dat de bendeleden zich van niets of niemand iets aantrekken en gewoon doorgaan met drugshandel, overvallen en moord.
Het is als lezer lastig voor te stellen hoe dit alles zo kan escaleren. En aan de andere kant zie je dat het geweld ook in Nederland aan het toenemen is. Maar dit is voer voor een andere discussie en op een ander moment. Beleidsmakers zouden Tot iedereen dood is moeten lezen, want je komt te weten wat je vooral niet moet doen. Een echte oplossing wordt door Salihu echter ook niet geboden.
Hoewel het verhaal af en toe leest als een thriller wordt er als lezer veel van je gevraagd. Dit komt door de constante sprongen die er in de tijd gemaakt worden, omdat er telkens andere hoofdpersonen opgevoerd worden en je eerder beschreven situaties vanuit een andere hoek aangereikt krijgt. Dit maakt het af en toe lastig en ook wat langdradig. Wat de auteur wel goed gedaan heeft is de sfeer goed weergeven. De beklemming voel je zeker, maar ook de angst van de ouders is reëel. Niet alleen de angst om tegen hun kinderen te ageren maar ook de angst dat het bericht komt dat hun zoon dood is.
Concluderend kun je zeggen dat Tot iedereen dood is interessante true crime is waarin weergegeven wordt hoe zaken compleet uit de hand kunnen lopen. Het leest bovendien af en toe als een thriller.
