De evolutiebioloog Frank van Dongen heeft een fascinatie voor de oorsprong en ontwikkeling van de mens. Na zijn debuutroman Het bouwplan uit 2009 zijn recent de eerste drie delen uit zijn sciencefiction serie Ontdekking van de mens uitgekomen. In aanloop naar de publicatie van deze boeken schreef Frank van Dongen al enkele mooie colums voor ThrillZone, waarin hij een toelichting geeft op de achtergrond van het verhaal en de zijn motivatie om juist dit verhaal te schrijven. Onze recensie van het eerste deel (Het duizend eilanden experiment) lees je als je hierboven op ‘Serie: De ontdekking van de mens’ klikt. Inmiddels hebben wij ook het tweede deel, De machineplaag, gelezen en dit verhaal gaat verder waar deel één is geëindigd.  

"Hoge pieken en diepe dalen wisselden elkaar met misselijkmakende en duizelingwekkende snelheid af. Genadige black-outs en droomloze nachten maakten zonder overgang plaats voor uitputtende verhoren, knagende spijt en zelfverwijt. Glorieuze openbaringen vervormden zichzelf tot surrealistische angstvisioenen en weer terug."

Spoiler-alert: niet verder lezen als je Het duizend eilanden experiment nog niet hebt gelezen.

Jack Newman is geen normale jongen, maar een genetisch gemodificeerd mens. Hij is opgegroeid in Londen halverwege de 21e eeuw. Het werk is inmiddels overgenomen door algoritmen, machines en gerobotiseerde fabrieken. De wereld is overbevolkt, maar de mensen leven een teruggetrokken bestaan en spenderen hun tijd voornamelijk in de door de overheid gecreëerde virtuele wereld. Deze verslavende virtuele wereld biedt de mensen alles wat zij nodig hebben: opleiding, ontspanning en zorg. Zo lang de wetten worden nageleefd en men zich verbindt aan de virtuele wereld ontvangen zij ook nog een inkomen van de staat.

In tegenstelling tot het overgrote deel van de bevolking spendeert Jack zijn dagen vaak in de buitenwereld. Na zijn rumoerige jeugd krijgt Jack de kans om te gaan studeren in Cambridge. Hier komt hij tot de ontdekking dat de mensheid in groot gevaar verkeert, een gevaar afkomstig van buitenaardse levensvormen. In Cambridge komt Jack in contact met ‘broers’ en ‘zusters’ die ook het product zijn van genetische ontwikkeling. Zij bezitten eigenschappen die de normale mens niet heeft en als zij samenwerken kunnen zij de mensheid misschien wel beschermen voor de op handen zijnde buitenaardse invasie.

Als Jack volledig is afgesloten van alle digitale verbindingen met de virtuele wereld kan hij op paranormale wijze contact leggen met zijn tweelingbroer Redmond. Redmond is met het duizend eilanden experiment terechtgekomen op planeet Lalande 21185. Op deze planeet ontdekt hij buitenaards leven en strijdt hij tegen de Feind, de vijandige beschaving die een bedreiging vormt voor de mensheid. Kan Jack de informatie die hij verkrijgt via de connectie met zijn tweelingbroer gebruiken in een poging de mensheid te beschermen?

"Het leek erop dat er onder het landijs van de Zuidpool een continentgrote springlading lag die vandaag kon exploderen, of morgen, of over een eeuw. Een tijdbom die de wereld aan stukken zou scheuren. Geen nucleaire bom van monsterlijke proporties, maar een mentale bom in de collectieve geest van twaalf miljard mensen."

Einde Spoiler-alert.

In De machineplaag volgen we het leven van Jack Newman en zijn tweelingbroer Redmond, die zich ergens in een apocalyptische wereld op de planeet Lalande 21185 bevindt. Jack Newman is inmiddels een volwassen man, maar zijn levensdoel is onveranderd. Zijn hele leven staat in het teken van het beschermen van de mensheid en een zoektocht naar zijn tweelingbroer Redmond.

De machineplaag – het tweede deel dus in De ontdekking van de mens-serie – bevestigt onze eerdere indrukken dat Frank van Dongen de nodige tijd heeft gestoken in het uitdenken van een zeer complex plot. Naast het sterke plot verdient Van Dongen ook een groot compliment voor de gedisciplineerde opbouw van de verhaallijnen, waarin zijn personages de ruimte krijgen om hun karakter en eigenschappen aan de lezer te tonen. Frank van Dongen heeft binnen de verhaallijnen strategische momenten gekozen om de spanning op te bouwen, waarna zich een gebeurtenis voordoet die van belang is voor de gehele serie.

Het gevaar van een complex plot en zorgvuldig uitgewerkte verhaallijnen, zeker wanneer deze wordt verdeeld over meerdere boeken, is dat de originaliteit en snelheid verdwijnt. Helaas is dat ook in De machineplaag het geval. De machineplaag is minder vernieuwend dan Het duizend eilanden experiment en is vooral een herhaling van zetten. Na het lezen van Het duizend eilanden experiment waren wij verbluft door een sciencefiction roman van hoge kwaliteit, maar met De machineplaag rijst het idee dat De ontdekking van de mens-serie vooral een fictieve biografie is omtrent het personage Jack Newman. Gelukkig heeft Jack Newman allesbehalve een saai karakter en zou hij wel eens zeer belangrijk kunnen zijn voor de toekomst van de mensheid. Hopelijk weet Van Dongen de kwalitatief hoogstaande lijn die hij met deel één heeft ingezet, weer op te pakken in het derde en laatste deel.

Wat ons verder -positief- opvalt is dat Frank van Dongen in zijn verhaal vrij regelmatig actuele thema’s aanhaalt. Zo heeft onze huidige maatschappij net een vervelende periode achter de rug, die grotendeels in het teken stond van de vaccinatie- en boostercampagnes rondom het coronavirus. In De machineplaag wordt zijdelings de vraag opgeworpen of natuurlijke selectie niet bevorderd moet worden, omdat onze aarde overbevolkt raakt. In onze wereld zijn de eerste tekenen hiervan zichtbaar, maar in De machineplaag kent de aarde inmiddels 12 miljard bewoners. Je kunt Van Dongen niet betichten van scherpe observaties.

Al met al is De machineplaag een science fiction-roman die knap is opgezet, maar die niet zo vernieuwend is als zijn voorganger. Wij sluiten binnenkort af met het derde deel: De Feind invasie…