Kerstmis onder vuur

• 02 december 2019
• Geschiedenis
• Cees van Rhienen

Kerstmis onder vuur

• Serie

  N.v.t.

• Auteur(s)

  Kevin Prenger

• Uitgeverij(en)

  Brave new books

• Jaar van uitgave

  2019

• Thrillzone score

  4
• Deel deze recensie

Kevin Prenger heeft al sinds zijn jeugd een grote belangstelling voor geschiedenis en in het bijzonder voor WOII. Dat heeft ertoe geleid dat nagenoeg alles wat hij ademt de geur van de Tweede Wereldoorlog bij zich draagt. Voor persoonlijke verhalen, verslagen, dagboeken, citaten, memoires en foto’s uit privéverzamelingen zal hij altijd tijd vrij maken om ze te bestuderen en te kunnen plaatsen in de context van WOII. Zijn belangstelling en opgedane kennis heeft ertoe geleid dat hij op dit moment hoofdredacteur artikelen is van de site www.TracesOfWar.nl, een site boordevol informatie over alle aspecten van WOII. Vanaf 2015 verschijnen regelmatig boeken van hem waarin hij over minder bekende aspecten van de Tweede Wereldoorlog schrijft. Zijn laatstverschenen boek is Kerstmis onder vuur, waarin het vieren van het kerstfeest tijdens de WOII aan het front, thuis en in de kampen uitgebreid aan de orde komt.

Kerstmis onder vuur is een verzameling van gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog, in het bijzonder rond de kersttijd. Het spits wordt afgebeten door het land waar het Naziregime onder leiding van Adolf Hitler tot ontwikkeling kwam en hij werkte aan de duivelse plannen voor de totstandkoming van het grote Duitse Rijk. Daarbij was de invloed van het regime dermate groot dat, bijvoorbeeld werd getracht, aan Duitse burgers voor te schrijven welke soort boom als kerstboom binnenshuis mocht staan en of er wel of niet een kerststal mocht worden geplaatst. Dat en nog vele andere onderwerpen speelde al voor de invasie en bezetting van het Duitse leger. De auteur put hierbij uit feitelijkheden die wereldwijd in archieven bewaard zijn gebleven en uit privécollecties. Vanuit Duitsland richt hij zijn blik over de landsgrenzen en alle continenten waar de agressor of slachtoffer een rol hebben gespeeld in deze nachtmerrie die vijf jaar heeft geduurd.

‘Ik moest hem doodschieten op kerstdag. En dat zit me erg dwars. Het maakte me niet uit om op een Duitser te schieten, maar op kerstdag voelde dat gewoon niet goed. Het was mijn plicht, het was hij of ik, je doet wat je moet doen, hoe droevig het ook is’

Kerstmis onder vuur geeft een meer dan volledige weergave hoe er wereldwijd Kerstmis werd gevierd tijdens de duur van WOII. Om de sfeer goed te raken maakt Prenger gebruik van feitelijkheden en wonderlijke en mooie, gevoelige verhalen die destijds door ooggetuigen zijn opgetekend en gelukkig bewaard zijn gebleven. Foto’s illustreren het geheel en bevestigen de eerder vertelde gebeurtenissen. Het toont de veerkracht van de burgers en het grote improviseertalent om dit mondiale feest, ondanks de ontberingen, toch op een waardige manier vorm te geven. Met verbazing is te lezen hoe de bezette bevolking leden van de bezetter uitnodigt om dit feest met hen aan de kersttafel te vieren. Hoe onmetelijk groot de dankbaarheid is van de soldaten en dit wordt bevestigd door de meegebrachte geschenken die veelal bestaan uit moeilijk te verkrijgen etenswaar en drank en natuurlijk het gezamenlijk zingen van kerstliederen. Van het Japanse Birma tot het Russische Leningrad en het platgebombardeerde Londen tot de vernietigingskampen in Polen, in die periode ging Kerstmis nergens ongemerkt voorbij. Een hierbij mooi en toepasselijk verhaal is een gebeurtenis in de lucht tussen de Duitse piloot Franz Stigler en de Amerikaanse piloot Charlie Brown. In plaats van het ernstig gehavende Amerikaanse vliegtuig met een genadeschot uit de lucht te schieten, groette hij zijn vakcollega en tevens vijand en begeleidde hem naar de Noordzee zodat hij veilig kon terugkeren naar zijn overzeese basis, om ook kerst te kunnen vieren. Beide mannen hebben elkaar jaren na de oorlog nog mogen ontmoeten. Kerstmis onder vuur vertelt naast de vele droevige en schrijnende verhalen ook een flink aantal van deze mooie gebeurtenissen, gelukkig wel!

Prenger heeft met het optekenen van de vele wereldwijde feitelijke gebeurtenissen een goed en vooral neutraal beeld gegeven van hetgeen er leefde rond Kerstmis, bij alle lagen van de bevolking. Van een presidentsvrouw in het niet bezette Amerika tot de hongerige, uitgemergelde Joodse vrouw in een van de Poolse getto’s en van de Duitse agressor Adolf Hitler tot een radeloze verzetsstrijder in de Biesbosch, iedereen viert het kerstfeest op zijn of haar eigen manier met behulp van de middelen die op dat moment voorhanden zijn. Het is interessant te lezen hoe er verbanden worden gelegd die er altijd wel zijn geweest maar vanuit deze context beschreven, expliciet worden gemaakt. Een mooier en vollediger verslag had niet geschreven kunnen worden en onderstreept nog maar weer eens hoe makkelijk het schrijven, en hoe moeilijk het bereiken van dat vijfletter woord is; vrede. Nationaliteit maakt onder bepaalde omstandigheden weinig meer uit, of het nu Canadezen, Polen, Russen, Duitsers, Jappen, Joden, katholieken of wat dan ook is, het ‘vieren’ en stilstaan bij het vredesfeest dat Kerstmis is, geldt voor iedereen. Waardering verdient ook de geslaagde poging van de auteur om uit de grote diversiteit van verhalen de samenhang van de Tweede Wereldoorlog goed voor het voetlicht te brengen. Als voorbeeld noem ik Operatie Barbarossa die voor het verloop van de strijd essentieel is geweest en in Kerst onder vuur de juiste plek heeft gekregen in de chronologie om er op het goede moment iets over te zeggen. Deze lezer is de auteur uitermate dankbaar voor de samenstelling van dit menselijke en regelmatig zelfs onmenselijke verhaal waar, ondanks de onwenselijke situatie waar het in is gebeurd, zoveel waardevolle, aangrijpende en mooie scenes bijeen zijn gebracht.

Kerstmis onder vuur is een echte aanrader om te lezen, zowel voor oud als jong!