Leigh Bardugo is een Amerikaanse YA-schrijfster. Ze debuteerde met het eerste deel uit de Grisha-Trilogie, dat werd vertaald als Schim en Schaduw. Het boek werd een New York Times Bestseller, net als het tweede deel Siege and Storm. Deel drie in de trilogie heet Ruin and Rising. The familiar is haar nieuwe stand alone. Eerder werkte Bardugo als journaliste en visagiste en was ze werkzaam in de reclamewereld. Ze is nu fulltime auteur.
Luzia Cotado is een keukenmeid die magie gebruikt om het eindeloze zwoegen als keukenmeisje draaglijk te maken. Haar bazin woont in een armoedige straat van Madrid, en dat maakt Valentina niet een van de rijksten waarvoor Luzia werkt. Dan ontdekt haar sluwe bazin Luzia’s magische talent. Valentina eist dat Luzia haar krachten gebruikt om de sociale positie van haar familie te verbeteren, en wil dat zij haar gasten tijdens de etentjes met haar magie vermaakt. Een onschuldig amusement voor de verveelde adel, zo lijkt het. Maar dan trekt Luzia de aandacht van Antonio Pérez, de in ongenade gevallen secretaris van de Spaanse koning. Pérez staat steeds minder hoog in het vaandel van de koning en zal er alles aan doen om het vertrouwen van de koning te herwinnen.
Luzia komt in een wereld terecht waarin de grenzen tussen magie, wetenschap en fraude steeds verder van elkaar af liggen. Naarmate haar talent bekender wordt, groeit ook het gevaar dat haar Joodse bloed haar tot de toorn van de inquisitie zal veroordelen. Kan ze met al haar moed en verstand overleven? Wanneer ze de hulp van Guillén Santangel, een verbitterde onsterfelijke bekende, inroept, komt ze er gestaag achter dat zijn geheimen voor hen beiden dodelijk kunnen zijn.
The familiar opent met een opsomming van oorzaak en gevolg, waarin Leigh Bardugo de insteek gebruikt in het kader van “wat als Marius Ordoño zijn vrouw Valentina niet had genegeerd”. Dan was zij niet naar de keuken gegaan, en was zij niet getuige geworden van een tragedie die zich daar afspeelde. De auteur weidt met dat gegeven nog niet helemaal uit, waardoor lezers uiteraard willen weten welke tragedie er zich heeft afgespeeld. In plaats daarvan laat de schrijfster haar lezers eerst met enkele karakter kennis maken. Men is dus meteen geïntrigeerd, al laat deze invalshoek ook enige verwarring na, waardoor het even kan duren eer de lezer lekker in het verhaal zit. Uiteindelijk gaat het perspectief naar keukenmeid Luzia Cotado, die met bepaalde gevaarlijke talenten geboren is.
Bardugo omschrijft de gebeurtenissen met een rauwe, platvloerse ondertoon, en neemt daarin geen blad voor de mond. Hoewel er in de 16e eeuw ook sprake is van strenge religie, weet de auteur ook de harde kanten van dit historische leven te vangen. Waarbij de verschillen en het contrast binnen arm en rijk moeiteloos uit de verf gekomen zijn. Echter zijn haar omschrijvingen overweldigend, en een beetje aan de voortslepende kant. We weten dat Bardugo excellent schrijft, maar in dit boek kunnen haar pogingen tot bloemrijk zijn, de lezer juist vermoeien. De vele details kunnen het genot van het lezen dan ook flink afremmen, en het boek tussentijds laten wegleggen. Het is een boek waar lezers maar beter voor in de stemming kunnen zijn, gezien er in korte tijd nogal wat lijkt te gebeuren.
Er is een stevige symboliek voor de granaatappel, en er is ook enige beeltenis voor de schorpioen. Zoals eerder vermeld, staat religie ook hoog in het vaandel, zolang je in deze verhaallijn maar overtuigend katholiek bent. Levensstijl is prima natuurlijk, tenzij dat er te dik bovenop ligt, en dat is in dit verhaal toch wel een opvallend dingetje. Voor een boek over magie en magisch realisme wordt dat er net even te veel ingegooid.
Doordat er zoveel sprake van religie is, kunnen lezers eigenlijk ook wel meteen invullen hoe het verhaal van Luzia zal eindigen, zeker in een tijd waar hekserij en ketterij niet geduld worden. Er is een gebrek aan echte interessante wendingen. Men zal dan ook sterk het gevoel hebben, dat de schrijfster veel meer uit deze verhaallijn had kunnen halen. Tot op zekere hoogte is het vermakelijk, niet superieur. Het is een verhaal waarin de boodschap dat mannen nog weleens bang zijn voor de psychische aard van de vrouw, overduidelijk lijkt te floreren.
