Het is ronduit verbluffend hoe productief Stephen King (1947) nog altijd is. Elk jaar weer verschijnen er één of twee boeken van zijn hand en dat zijn over het algemeen geen dunnetjes. Nog geen jaar geleden verscheen Schone Slaapsters, een boek van meer dan 800 pagina’s dat hij samen met zijn zoon Owen King schreef. En nu is er dus alweer De buitenstaander die net voor de 600 pagina’s uitklokt. Als je in zo’n moordend tempo boeken afvuurt dan wil dat nog wel eens mindere boeken opleveren, maar Stephen King is door zijn hele oeuvre heen eigenlijk verrassend consistent gebleven. Hier en daar zit er desondanks natuurlijk wel eens een wat minder boek tussen. Naar het vorige boek De schone slaapsters werd door velen uitgekeken, want het was zijn eerste samenwerking met zijn zoon Owen. Helaas bleek dit boek toch één van de mindere werken uit zijn oeuvre. Met De buitenstaander herpakt Stephen King zich echter weer volledig en levert een kneiterspannende thriller af.

In De buitenstaander wordt het misbruikte en levenloze lichaam van de elfjarige Frank Peterson gevonden en al snel wijst alles richting Terry Maitland als de dader. Dat is een grote schok voor de inwoners van Flint City, een fictief stadje in Oklahoma waar het grootste deel van het verhaal plaatsvindt. Terry Maitland is namelijk een zeer populaire leraar Engels en coach van het plaatselijke honkbalteam voor jongeren. Als echter blijkt dat alle forensische sporen naar Terry Maitland leiden, wordt hij met veel politievertoon tijdens een sportwedstrijd, waar half Flint City bij aanwezig is, opgepakt. Rechercheur Ralph Anderson heeft aanvankelijk geen enkele twijfel over de daderschap van Terry, maar als blijkt dat Terry ten tijde van de moord op een heel andere plek is waargenomen, slaat de eerste twijfel toe. Hoe is het mogelijk dat iemand tegelijkertijd op twee verschillende plekken is geweest? Is er misschien sprake van een dubbelganger met – hoe onwaarschijnlijk ook – hetzelfde DNA?

Vooral de eerste helft van De buitenstaander kent een lekker en een voor Stephen King ongebruikelijk hoog tempo. Meestal heeft hij bij dit soort kloeke boeken een paar honderd bladzijdes nodig om alle personages te introduceren, maar hier besteedt hij daar weinig tijd aan en gaat meteen driftig en venijnig van start. Door middel van diverse politie-interviews met getuigen, reconstrueert Stephen King minutieus de gang van zaken rondom de moord op de jonge Frank Peterson. Tussen de interviews door maken we uitgebreider kennis met Terry Maitland, die een bijzonder aimabele en liefhebbende familieman blijkt te zijn. Het is moeilijk om géén sympathie voor hem op te vatten. Door de interviews die heel erg Terry als dader aan lijken te wijzen af te wisselen met de scenes waarin Terry en zijn familie vol ongeloof moeten aanzien wat er allemaal met hen gebeurt, ontstaat er een bijzondere en boeiende dynamiek. Dat doet Stephen Kimg erg knap. Door tegelijk sympathie op te bouwen voor Terry en tegelijkertijd de lezer in onzekerheid te laten over zijn uiteindelijke lot bindt hij de lezer als het ware vast aan het verhaal. En dat verhaal is net een op hol geslagen carrousel, waarvan de bestemming lange tijd ongewis is.

Tijdens de tweede helft van het boek laat Stephen King het hoge tempo wat los en ontmoet de lezer een oude bekende in het oeuvre van Stephen King. Stephen King staat er om bekend dat hij af en toe diverse overlappen heeft in de verschillende universums die hij in zijn boeken creëert. Soms gaat het daarbij om details, waar je met een vergrootglas naar zult moeten zoeken en soms ligt het er ook heel dik bovenop. Holly Gibney, bekend uit de recente Mr. Mercedes trilogie, doet haar intrede om haar steentje bij te dragen aan het onderzoek naar de mogelijke dubbelganger. Een dubbelganger die al snel wordt aangeduid als De buitenstaander. Haar entree tilt het boek direct naar een nog hoger niveau. Holly is nog steeds mentaal instabiel en kan erg moeilijk met mensen omgaan. Ze krijgt liever een hele bende seriemoordenaars achter haar aan dan dat ze zo maar in een smalltalk met voor haar onbekende mensen terecht komt. Ze is echter een fantastische speurder en nog veel belangrijker, Stephen King lijkt echt dol op haar personage te zijn. Met de introductie van de buitenstaander verandert ook toon van het verhaal. Waar het voorheen vooral een politiethriller was begeeft Stephen King zich nu meer in het voor zijn doen wat meer vertrouwde bovennatuurlijke.

Wat opvalt aan De buitenstaander is dat het een hard en rauw verhaal is. Het leven verloopt niet altijd eerlijk en is soms zelfs gewoon ronduit onrechtvaardig. Dit is King op zijn cynischt. Er is geen relativering. Niet iedereen verdient al het goede dat hem toekomt en niet iedereen krijgt de straf die hij verdient. Door alle aandacht die Stephen King in zijn personages stopt komt dat extra hard bij de lezer binnen. De actiescènes zijn weliswaar niet talrijk, maar telkens bijzonder goed geplaatst en getimed voor maximale impact en zijn bijzonder grimmig neergepend. De buitenstaander is daardoor een bijzonder enerverende leeservaring geworden.