De heks van Limbricht

• 20 juni 2021
• Roman
• Renate van der Kwast

De heks van Limbricht

• Serie

  N.v.t.

• Auteur(s)

  Susan Smit

• Uitgeverij(en)

  Lebowski Publishers

• Jaar van uitgave

  2021

• Thrillzone score

  5
• Deel deze recensie

Susan Smit (1974) is schrijfster van boeken en columns, onder andere in Happiness. Ze schreef 18 bekende boeken, zowel fictie als non-fictie, waaronder Tropenbruid, De eerste vrouw en Gisele. Na 10 jaar als fotomodel gewerkt te hebben, studeerde ze af in Culturele Studies in het vak Nederlandse Taal- en Letterkunde. Ze is getrouwd en heeft 2 kinderen. Met haar gezin woont ze in Amsterdam. Naast schrijven is ze ook spreekster, onder andere op bijeenkomsten ter bevordering van het lezen. Spiritualiteit en literatuur zijn haar grootste passies. In 2000 schreef ze Heks, waarvoor ze studie deed naar hekserij. Dit sprak haar zo aan dat ze zich uiteindelijk zelf ook tot heks liet wijden.

Voor De heks van Limbricht deed Susan Smit uitgebreid onderzoek en dat lees je overal in het boek terug. Ze las het procesdossier uit 1674 en bekeek het stamboomonderzoek van de familie Luijten. Ze bezocht de plekken waar Entgen geleefd had en het kasteel waar ze opgesloten zat. Susan geeft zelf aan dat ze niet alleen wilde schrijven over wat Entgen is overkomen en hoe ze standhield, maar ook over haar mens-zijn, haar moeder-zijn, liefde voor de natuur en haar kijk op romantische liefde.

Op de voorkant zie je een foto van een vrouw in een bijzonder kostuum – Lightness of Being. Dit is gemaakt door een kunstenares (Suzanne Jongmans). Symbolisch is de bovenmantel van klei, die als zwaarte om de schouders hangt. En de pluizige paardenbloem die in de handen gehouden wordt, als teken van lichtheid met zaden van een nieuw begin. De ondertitel van het boek luidt: Naar het waargebeurde, adembenemende verhaal van een vrouw die de machten trotseert die haar willen breken.

Met De heks van Limbricht word je meegenomen in het leven van Entgen Luijten. Het verhaal start in juli 1674, met haar arrestatie. Entgens ervaringen in het proces worden afgewisseld met haar herinneringen. In haar jeugd bracht ze veel tijd met haar vader in de natuur door. Dit wordt zeer beeldend beschreven:

Naast elkaar liepen we de weg af. Langs de akkers over de veeweggetjes, naar waar de ongerepte heide begon. De lucht voelde zo vroeg op de ochtend krakend fris aan, het nog bleke zonlicht verlichtte de mistflarden die van het landschap opstegen en kleurde ze gelig. 

Je leert als lezer een vrouw kennen die haar leven leeft op haar eigen wijze. Ze is verbonden met de natuur; haar kennis van kruiden wordt door dorpsgenoten gewaardeerd en ze komen bij haar voor hulp. Als ze Jacob ontmoet voelt ze zich veilig bij hem en ze besluit dan ook om met hem te trouwen als hij dit vraagt. Ze krijgen samen een dochter, Grietchen. Entgen is een vrouw die dingen doet vanuit haar hart, met moed en vanuit politiek bewustzijn. Dit kwam niet overeen met de tijdsgeest en hoe de kerk daar naar keek. Als vrouw hoorde ze zich daar niet mee bezig te houden.  

Als er in het dorp steeds meer mensen in opstand willen komen tegen de kasteelheer en alle regels die gehanteerd worden rond betalingen, doet Entgen daar op haar manier aan mee. Als ze daar bij de kasteelheer opvalt, maakt die dankbaar gebruik van het feit dat er meer mensen zijn die moeite hebben met haar leefwijze. Ze wordt opgepakt en beschuldigd van hekserij, waarbij enkele gebeurtenissen als voorbeelden van ‘zwarte magie’ worden genoemd.

Uitvoerig wordt beschreven hoe dit proces in zijn werk gaat en hoe Entgen dit ervaart. Ze weigert te bekennen dat ze magie heeft bedreven of een heks is. Ze krijgt ondersteuning van een pater, die haar uitlegt wat er gebeurt als de volgende stap foltering is.

‘U moet weten, vrouw Luijten, dat ze u volgens het inquisitoire recht maar eenmaal mogen folteren. Als u niet bekent, mogen ze u later in het proces niet nogmaals naar de pijnbankvoeren. Dat mag alleen als u bij bekentenis de volgende dag de verklaring weigert te ondertekenen.  Begrijpt u dat?’ Ik knik.                             …

‘Dan is dat wat me te doen staat,’ zeg ik. Even voelt het alsof de marteling achter de rug is en ik eroverheen kan kijken naar betere tijden.  

Op een integere manier wordt door Smit beschreven hoe de martelingen vervolgens plaatsvinden en wat dit voor gevolgen heeft. Ondertussen heeft Entgen gedurende het verhaal een plekje in het hart van de lezer veroverd, wat het doorlezen soms niet makkelijk maakt. De grote vraag is natuurlijk of ze stand zal houden…

Het is Susan Smit op een geweldige manier gelukt om het onrecht naar boven te brengen; het onderdrukken van vrouwen, wat tot uiting kwam in de heksenvervolgingen in die tijd. Ook in deze tijd levert de vrouwenonderdrukking nog altijd een collectief trauma op. Dit kan weggestopt worden of ontkend, maar daarmee wordt het volgens Smit niet opgelost. Het mag worden erkend, onderzocht en doorvoeld, waarna het losgelaten kan worden. Met Entgen Luijten als uitgesproken, eigenzinnige vrouw in haar tijd die onder zware druk stond, komt deze onderdrukking tot leven. Door haar verhaal te vertellen wordt haar naam gezuiverd en is er ruimte voor heling en lichtheid.

Dit alles maakt van De heks van Limbricht een bijzonder indrukwekkende roman die onder de huid van de lezer zal kruipen en de tijdsgeest uitstekend weet te vatten. Een regelrechte aanrader!