Tomas Ross is zo’n vaderlandse auteur die geen introductie meer behoeft. Ross, pseudoniem voor Willem Hoogedoorn (1944), schreef meer dan zeventig boeken en werd meerdere malen onderscheiden voor zijn werk. Dat werk laat zich typeren als faction: een spannende combinatie van fictie en feiten. Het leverde hem meer dan eens kritiek op van zijn ‘slachtoffers’, zoals wijlen Prins Bernhard. Dan moet je een gevoelige snaar hebben geraakt, zullen we maar zeggen. Voor zijn nieuwste thriller De man zonder gezicht belanden we in de roerige jaren zestig.
Nederland is in die tijd een broeinest van spionageactiviteiten en onrust. Het is immers de Koude Oorlog. De Oost-Duitse inlichtingendienst Stasi is in paniek. In hun kringen is een mol actief en die blijkt aangestuurd te worden vanuit Nederland door ene ‘Vos’. Markus Wolf, chef bij de Stasi, wil opheldering en stuurt een van zijn beste agenten op pad om ‘Vos’ op te sporen.
Die agent is Alleman. En wanneer die naam door de ether klinkt in Den Haag, gaan alle alarmbellen af. Alleman heeft namelijk dood en verderf gezaaid in de Tweede Wereldoorlog en niemand weet wie hij, of zij, is. Om Alleman tegen te houden, doet de Nederlandse inlichtingendienst BVD een beroep op oud-verzetstrijder Luuk Jonker. Jonker leeft tegenwoordig een teruggetrokken leven, maar wanneer inlichtingenbaas Bakker op bezoek komt, is dat leventje ineens voorbij…
De boeken van Ross balanceren op het randje van fictie en feit en soms is het zoeken wat nu echt waar is. Dat weet de auteur ook, want in het nawoord komt hij hier nog eens dunnetjes op terug. Wat óók geldt voor vrijwel alle boeken van de meester van de faction, is dat ze complex in elkaar zitten. Meerlaags, maar ook met een vrachtwagenlading aan personages mét codenamen. Zo ook in De man zonder gezicht, waarbij Ross het best bont maakt met personages die zelfs drie namen dragen. Wanneer Ross ook nog eens invalshoeken in verschillende tijdsgewrichten ten tonele brengt, weet de lezer; dit is geen walk in the park.
En dat klopt. Als een soort Rubiks kubus in boekvorm speelt de auteur met verhaallijnen, personages, invalshoeken en tijd. Het duurt dan ook niet lang voordat je genoopt wordt even terug te bladeren naar het begin, waar een opsomming aan personages te vinden is. Normaal gesproken een overbodige opsomming, maar nu levensreddend, blijkt. Zowel voor de lezer als ook voor het verhaal, want je ziet soms door de bomen het bos niet meer.
Let wel; De man zonder gezicht zit ingenieus in elkaar. Het geeft heel goed weer hoe, door doodnormale mensen, de spionagestrijd achter de coulissen werd gestreden. Het is een schimmenspel, waarin niets is wat het lijkt. We kennen deze beschrijvingen van bijvoorbeeld John le Carré, maar het is des temeer intrigerend wanneer het in de straten van Den Haag plaatsvindt. Ross weet dit uitstekend neer te zetten en het blijkt dat deze tijdsperiode hem goed ligt. Hij weet waarover hij schrijft (niet gek, zijn vader was ook werkzaam voor de BVD) en brengt die kennis goed over. Uiteindelijk is de climax ook echt verrassend te noemen en blijkt het 'verraad' te zijn gepleegd door een kant waarvan de lezer het niet had verwacht. Of wellicht zelfs, gehoopt. Hiermee laat Ross zien dat zijn vermogen tot het schrijven van faction, echt groot is.
Daarnaast zijn de personages goed opgebouwd. Luuk Jonker is een man met een beschadigd verleden, die echt tot leven komt door de mooie beschrijvingen van Ross. Ditzelfde geldt voor nagenoeg alle andere karakters, die allen van vlees en bloed zijn. Geen supermensen in deze inlichtingenstrijd, maar de doorsnee buurman en buurvrouw die ingezet worden om het land te beschermen.
Dit alles maakt van De man zonder gezicht een bijzonder accurate beschrijving van een spionagestrijd in een roerige periode, compleet met geslaagde personages. Wel heeft Ross een bijzonder complex verhaal neergezet en dat lijkt hij zelf ook te beseffen, want hij gebruikt de laatste hoofdstukken om alles uit te leggen. Wanneer Ross De man zonder gezicht simpelweg iets minder ingewikkeld had opgebouwd, was het leesplezier nog groter geweest.
Wat vinden lezers...
de man zonder gezicht
Een wereld van veiligheid, inlichtingen en geheime diensten aan Russische, Duitse, Nederlandse en Amerikaanse zijde die elkaar niet vertrouwen, elkaar controleren en bespioneren. Een enorm wantrouwen jegens elkaar waarbij Markus Wolf zijn topspion Alleman naar Nederland stuurt om een waarschijnlijk Nederlands mol binnen zijn dienst te achterhalen terwijl in Nederland Luuk Jonker destijds in het verzet juist Alleman moet opsporen waardoor ze beiden elkaar zouden kunnen tegenkomen. Waar begin je met zoeken welke personen zijn aanknopingspunten. Zijn dat voor Alleman en Luuk dezelfde personen? Hoe ga je te werk zonder fouten te maken of je te verraden. Wie kan je vertrouwen. Is wat men zegt en doet ook juist. Is de informatie correct die je had of die je ontvangt. Een smerig cynisch wereldje waar je in terecht komt. Een boek dat met aandacht gelezen moet worden
De man zonder gezicht
Recensie ***
De man zonder gezicht
Auteur: Tomas Ross
Genre: Thriller
De auteur:
Tomas Ross heeft al veel boeken geschreven, spannende fictie gebaseerd op feiten en grondige research. Ook heeft hij al verschillende prijzen gewonnen voor zijn werk.
De cover:
De afbeelding op de cover straalt precies de stijl van het boek uit. Een man in een lange jas met een koffer voor het Brandenburgertor in Berlijn. Het is een statig, mysterieus geheel.
Het verhaal:
‘I was the first to piss in the Seine and I’ll swear I’ll be the first to do so in the Spree before Zjoekov or the Britisch bluffer have reached bloody Berlin. America first.’ Aldus generaal Patton.
Het verhaal begint in de tweede wereldoorlog bij generaal Patton. Later in het verhaal wordt duidelijk wat er hier precies gebeurt is.
Het verhaal springt in tijd van 1944 naar 1966. De personen worden nu jaren later gevolgd in hun leven. Waar zijn ze mee bezig, wat zijn de gevolgen van hun verleden en wat is er toen allemaal gebeurt.
In het begin vond ik het verhaal erg interessant, helaas wist het verhaal me niet te pakken. Door de verschillende hoofdpersonen, aliassen en dubbelrollen vond ik het erg moeilijk te volgen. Het verhaal blijft aan de oppervlakte wel is de ontwikkeling van het verhaal en het einde verrassend.