Interview - Matthew (MJ) Arlidge

• 12 June 2016
• Interview
• Marinus van de Velde

Interview - Matthew (MJ) Arlidge

Het is een zonnige middag. Je gooit er een kwartje in en Matthew -MJ- Arlidge begint uit zichzelf honderduit te praten. Het belooft een enerverend en gezellig gesprek te worden, daar in de lobby van Hotel Ambassade aan de Herengracht in Amsterdam. En die verwachting kwam uit.

Op de vraag waar hij vandaan komt, antwoordt Arlidge met een glimlach 'Londen'. Maar daar woont hij nu niet meer, volgens eigen zeggen net als de rest van de Britse mensen. Omdat de hoofdstad te duur is geworden. "Iedereen is weggetrokken en de Russen zijn gekomen". Hij schreef een episode van Silent Witness en dat ging over Russisch geld in Londen. "Er staat een beroemd gebouw bij Hyde Park. Daar woont niemand, maar het is wel het duurste stukje onroerend goed ter wereld. Een prachtig gebouw en het kost miljoenen ponden. Het is gekocht door mensen uit Rusland en uit Midden-Oosten om hun geld te beleggen. Wit geld, of duister geld, zeg het maar."

Het rare van Engeland is, zegt hij, is dat vies geld er welkom is. Terwijl de wetten er wel heel streng op zijn. Het resultaat is dat de prijs van het onroerend goed in Londen enorm omhoog is gegaan. Daarom woont hij nu twintig minuten ten noorden van Londen. "Daar kon ik wel een huis kopen," lacht hij.

Hij vraagt me om uitleg te geven over ThrillZone en begint te lachen als ik vertel dat ik fulltime brandweerman ben en dat de site 'slechts' een hobby is. "Dat verwachtte ik niet, maar leuk zeg." Hij maakt de vergelijking met het brandweerman-zijn en schrijven: het zit in je bloed. "Dan heb je trouwens nog meer geluk, want het vierde boek met Helen Grace heet Liar Liar en gaat over een pyromaan. Ik hield ervan om onderzoek te doen naar vuur en pyromanen. Heb je ooit gehoord van John Orr uit Amerika? Hij was een seriepyromaan in Californië. Hij stichtte ongeveer 200 branden en doodde daar ook mensen mee. Uiteindelijk bleek hij de dader te zijn; hij was zelf brandonderzoeker. Wat helemaal raar was, was dat hij gedurende die periode een boek schreef. Fictief, welteverstaan; over een brandonderzoeker die branden stichtte. Hij schreef dus over zichzelf. Het boek werd trouwens nooit gepubliceerd. Rare gasten, seriecriminelen."

Wat heeft Arlidge met seriemoordenaars? Elk boek van zijn hand heeft er wel eentje in zich namelijk. "Ik heb om verschillende redenen iets met seriemoordenaars, eigenlijk. Sowieso zijn de boeken die ik geweldig vind, boeken met seriemoordenaars. Bijvoorbeeld Silence of the Lambs en boeken van Patricia Highsmith, zoals The talented Mr. Ripley. Daarnaast is het een commerciële overweging: boeken met seriemoordenaars spreken nu eenmaal aan. Omdat we allemaal geïnteresseerd zijn in het brein van een seriemoordenaar. Waarom doen mensen dingen waarvan ze weten dat het verkeerd is? Seriemoordenaars zijn daar een sprekend voorbeeld van. Er was bijvoorbeeld een seriemoordenaar, Dennis Nilsen, die in Londen in de jaren tachtig twintig homo's vermoordde. Hij hield ze voor de lol na hun dood in zijn huis. Sommige avonden pakte hij een lichaam, zette die naast hem neer, en ging samen met het lijk tv kijken. Aan het eind van de dag zei hij dan 'dag' zette het lijk terug. Wat is er met die mensen? Dat fascineert me. Het is gewoon erg interessant en bizar."

"Ik doe voor het ene boek meer onderzoek dan het andere," zegt Matthew Arlidge op de vraag hoeveel research hij doet voor zijn boeken. "Voor Liar liar deed ik veel onderzoek, want dat ging om vuur. Dat is een natuurkundig verschijnsel en heeft uitleg nodig." Maar voor andere boeken niet. "Het meeste is gewoon fantasie wat ik opschrijf." Bijvoorbeeld voor Pluk een roos. "Mijn kinderen slapen op vakantie vaak bij andere kinderen, van vrienden waarmee we samen weg zijn, in bed. Je wil niet dat ze daar blijven slapen. Dan worden ze vroeg wakker en heb je zelf een slechte dag," zegt hij lachend. "Dus ik pak haar op en leg haar in haar eigen bed. Ze slaapt in één bed en word wakker in een ander bed. Hoe zou dat zijn als volwassene? Dat was eigenlijk het ene idee dat leidde dat Pluk een roos." Aan rijke fantasie geen gebrek dus, die Arlidge. Voor Piep zei de muis was het anders. Dat was een reactie op nieuwsberichten dat prostituees altijd het slachtoffer zijn. "En in dit boek wilde ik dat dit andersom zou zijn. En zo geschiedde." Onderzoek voor een boek is dus goed, maar het moet geen excuus zijn om niet te hoeven schrijven, zegt hij glimlachend. "Ik hou van mijn werk: dingen verzinnen en op papier zetten. Geweldig."

Voordat hij schrijver werd, was Arlidge producer voor de tv. Ook leuk, maar daarin was hij enorm afhankelijk van andere mensen, zoals screenwriters, acteurs en dergelijke. Als schrijver kun je gewoon beginnen en dat was een eyeopener. "Als ik bijvoorbeeld 's nachts een goed idee heb, schrijf ik dat direct op. Pen en papier liggen naast het bed en omdat ik twee kleine kinderen heb, ben ik 's nachts nog wel eens wakker. De laatste tijd hebben ze nogal veel nachtmerries. En ik schrijf daardoor dus veel op dat papier naast me bed."

Nederland bevalt hem goed. De laatste keer dat Arlidge in Nederland was, was ruim dertig jaar geleden. Toen was hij op vakantie met zijn ouders. "Amsterdam is een prachtige stad. Je moet hier alleen veel opletten op fietsers. Die komen van alle kanten." Arlidge is een liefhebber van reizen. "In landen als India weet je niet wat je kunt verwachten. In Nederland is dat anders. Het is liberaal, vrij en veilig. In andere landen is dat anders. Daar is reizen echt een avontuur en daar hou ik van. Ik vind het geweldig om plekken te ontdekken. Dat is eigenlijk hetzelfde als lezen: je gaat op pad in een vreemde omgeving, op ontdekkingstocht. Overigens ook een bijkomend voordeel van het auteurschap: ik mag veel op pad. En je ontmoet daardoor nieuwe mensen. Zo had ik nog nooit een brandweerman annex thrillerwebsite-eigenaar ontmoet. Bijzonder toch?"

Na Amsterdam laat Arlidge weten naar Lissabon te moeten. "De korte broek bij de hand, het is daar bloedheet." De eerste keer dat Arlidge zijn eigen werk in het schap zag staan, was overigens niet in Engeland. Het was in Noorwegen. "De reden is simpel. Het was maart en de Noren hebben dan een bepaalde vakantie. Het is daar traditie een thriller mee te nemen op hun skivakantie. Dat is uitstekend want daarom kochten ze mijn boek," lacht Arlidge. Op de vraag of hij wellicht het buitenland ook in zijn thrillers gaat verwerken, antwoordt Arlidge enthousiast, maar ook afwachtend. "De Grace-serie houdt me nu nog aardig bezig. Ik schrijf twee boeken per jaar, tel maar op. Maar het lijkt me wel geweldig om een ander land te ontdekken middels een thriller. En ik ben net begonnen met het schrijven van prequels voor de Grace-serie. Dit gaat over de periode nadat Helens ouders zijn vermoord. Haar echte naam is anders: het eerste boek zal dan gaan over die periode van naamswissel. Het tweede boek gaat over haar eerste periode bij de politie. Ik heb er veel lol in, het schrijven, maar het kost wel veel tijd," zegt hij met een knipoog. "Het schrijven van een tweede boek was best lastig. Het eerste boek schrijf je voor jezelf en daar zit dus geen druk op. Het tweede boek is dan vooral voor het publiek. En de uitgever natuurlijk. Dat legde wel wat druk. Maar inmiddels is het schrijven een tweede natuur geworden en heb ik steeds veel ideeën om de serie voort te zetten. Een writers block heb ik gelukkig nog nooit gehad. Het is fijn om te weten dat je nog steeds een 'doosje' hebt met nieuwe ideeën."

Arlidge staat bekend om zijn snelle boeken met korte hoofdstukken. Het lijkt alsof hij zijn boeken bijna uit de mouw schudt, zo 'gemakkelijk' voelt het aan. "Dat klopt ook wel. De boeken zijn daardoor niet echt Brits, maar voelen eerder Amerikaans aan. Britse boeken hebben lange hoofdstukken, gaan veel om karakterontwikkeling en de omgeving. Mijn boeken zijn snel. En dat heeft een reden: ik heb kinderen en ik weet dat lange hoofdstukken niet echt iets zijn waar vermoeide ouders op zitten te wachten als ze eindelijk een boek kunnen lezen. Korte hoofdstukken daarentegen, daar zitten ze wel op te wachten. Het werkt trouwens ook echt goed: korte hoofdstukken zorgen voor snelheid. Mensen lijken tegenwoordig een kortere spanningsboog te hebben en door mijn schrijfstijl en de korte hoofdstukken zorg ik dat mensen geïnteresseerd blijven. Iene Miene Mutte had in eerste instantie zelfs nog kortere hoofdstukken. Dat doen bijvoorbeeld Harlan Coben en James Patterson ook. En die sluiten hun hoofdstukken ook vaak af met een zin waardoor je door wilt lezen. Ik wil niet te moeilijke woorden in een boek. Het boek moet gemakkelijk lezen, plezierig zijn. Dus ik skip woorden waarvan ik denk: dat kan gemakkelijker. Dat is overigens iets anders dan een dom boek!"

Hoe komen zijn boeken tot stand? "Ik heb een soort map, een outline. Daarna schrijf ik de grove lijnen in zeven á acht weken. Ik schrijf gemakkelijk en intuïtief. Richting het einde gaat het schrijven ook steeds sneller. Je wilt naar de climax, je gaat qua snelheid heuvelafwaarts. Dat vind ik enorm spannend. Het doel is altijd een boek dat mensen niet kunnen wegleggen. Dat wil ik bereiken." "Het is trouwens ook prachtig om te zien hoe mensen de boeken beleven. Iedereen heeft bijvoorbeeld een eigen beeld van Helen Grace. Is ze blond, of heeft ze donker haar? Bij verfilmingen is dat altijd iets dat emoties oproept. Kijk maar naar de verfilming van Lee Child's Jack Reacher, gespeeld door Tom Cruise. Dat riep vragen op. Ken je Mark Billingham? Hij is een Britse auteur. Ik zag hem in New York met Lee Child. Het was grappig: Billingham aan een pint bier en Child aan de champagne. Maar in elk geval, het ging over verfilmingen. In het boek van Mark komt inspecteur Thorne voor en die is geadapteerd naar een Britse tv-serie. Thorne werd gespeeld door David Morrissey, ruim 1.90 meter. Te lang dus. En Child's karakter Reacher was met Tom Cruise juist te klein gecast. Dat leverde een hoop gelach op."

Hoe kijkt hij naar zijn collega's? "Ik hou van Stieg Larsson. Heftige boeken, maar geweldig geschreven. De verfilming, de Zweedse dan, had precies die touch te pakken."

Ik vraag Arlidge naar de vergelijking tussen Helen Grace en Lisbeth Salander. "Die vergelijking gaat zeker op. Ik was op zoek naar een atypische politierechercheur. De doorsnee politieman is alcoholist en gescheiden. Helen is een vrouw, drinkt niet, zal nooit trouwen en is daardoor dus anders dan andere crimefighters. Ik vind vrouwen als crimefighters intrigerend: The Bridge, The Fall, The Killing, allemaal series met een vrouw als hoofdpersoon. Ze zijn vaak onconventioneel. Lisbeth Salander zeker. Ze is mysterieus en dat vind ik geweldig. Helen Grace heeft er ook wel wat van."

Is Arlidge jaloers op andere schrijvers, voor wat ze bijvoorbeeld hebben gepresteerd met een boek of hoe ze een boek schreven? "Er zijn zeker boeken waar je jaloers op kunt zijn. Zoals Silence of the Lambs, die is perfect geschreven. En dat geldt ook voor de boeken van Patricia Highsmith. Trage boeken, maar die zinnen zijn perfect geconstrueerd. Er is een boek dat ik las, Deep water. Het gaat om een kerel in de jaren '50 en zijn vrouw heeft veel affaires. Iedereen weet het, maar niemand zegt. Het is beledigend en ze hebben een dochter samen. Tijdens een feest is hij alleen in het zwembad met de nieuwe minnaar van zijn vrouw. En hij verdrinkt hem. Het hele boek wil je dat hij niet gepakt wordt. Dat is toch geweldig? Dat je sympathie hebt voor iemand die net iets slechts heeft gedaan. Het zijn interessante gegevens waar Highsmith mee speelt en ze maakt het nog geloofwaardig ook. Om voor te applaudiseren, zeg maar. Trouwens, ze was zelf ook bijzonder. Ze hield veel van slakken. Ze had slakken in haar handtas. Raar toch? Maar erg interessant en bijzonder."

Een schrijver heeft te maken met recensenten en mensen die kritisch zijn op zijn werk. "Hoe durf je kritisch te zijn," lacht Arlidge als ik hem de vraag stel of er mensen weleens minder positief waren over zijn werk. "Het is interessant hoe mensen reageren op boeken. Het gaat steeds minder om recensies in grote kranten of websites. Het gaat steeds vaker om reacties op Twitter, blogs en Facebook. De nieuwe media dus. In Engeland is Amazon belangrijk. Daar kun je ook boeken waarderen. Vier, vijf of één sterren. En dat doet ertoe: hoeveel sterren een boek krijgt, zorgt ervoor dat een boek wel of niet verkoopt. Ik vind die reacties interessant. Vooral de reacties die één ster geven. Die zijn grappig, ze zijn onplezierig; ze vinden niet alleen het boek niets, maar mij ook niet. En dat heeft weer weinig met jezelf te maken, maar meer met degene die reageert. Maar ik lees ze altijd. De reacties die pijn doen, zijn de twee of drie sterren reacties. Die vinden het bijvoorbeeld 'het was gewoon saai'."

Hoe actief is Arlidge op de social media? "Ik ben erg actief, hoewel ik van nature geen social media-mens ben, met name op Twitter. Vroeger schreven mensen brieven naar auteurs. Nu reageren mensen op Twitter. Ik reageer altijd terug. Het is constante interactie."