Nele Neuhaus De Duitse Nele Neuhaus brak wereldwijd door met Sneeuwwitje moet sterven, de vierde roman uit de misdaadserie waarin haar vaste personages Pia Kirchhoff en Oliver von Bodenstein de hoofdrol vertolken. De eerste delen heeft ze in eigen beheer uitgegeven. Sinds het enorme succes van Sneeuwwitje moet sterven zijn haar boeken uit de Pia en Oliver serie in vele landen vertaald, maar de eerste delen moesten daar nog even op wachten. Onlangs is het eerste deel Een onbeminde vrouw in Nederland uitgekomen. Aangezien de Boekenweek 2016 als thema ook nog Duitsland had, waren er genoeg redenen voor Nele Neuhaus om Nederland met een bezoek te vereren. Zelf was ik in de eerste plaats vooral nieuwsgierig hoe Nele Neuhaus terugkijkt op haar eerste boek uit de Pia en Oliver serie.

Een onbeminde vrouw is je eerste boek uit de Pia en Oliver serie, maar is pas onlangs in Nederland vertaald. Hoe is het om na al die jaren op dit boek terug te kijken?

Het is nog maar tien jaar geleden dat ik mijn allereerste boek Unter Haien, die overigens niet bij de serie hoort, in eigen beheer heb uitgebracht. Ik verkocht via een printing on demand model en er zijn in eerste instantie zo'n 500 exemplaren van gedrukt. Bij Een Onbeminde Vrouw heb ik 1000 boeken laten drukken. Ik heb ze destijds allemaal in mijn garage opgeslagen. De plaatselijke boekhandel besloot om honderd boeken te bestellen en die gingen daar als warme broodjes over de toonbank. Dat was een heel bijzonder moment. Toen ik aan Een Onbeminde Vrouw begon, wist ik dat ik heel graag een boek over een mannelijke en een vrouwelijke rechercheur wilde schrijven. Ik was in die tijd een enorme fan van Elizabeth George en ik wilde ook iets in die trant op papier zetten. Ik had alleen nooit verwacht dat er een hele serie over Pia en Oliver zou komen. In eerste instantie vonden de gebeurtenissen in het boek in een fictieve omgeving plaats, maar op een gegeven moment raakte ik het overzicht kwijt waar zich wat afspeelde. Ik kon in die tijd ook nog niet uren achtereen doorschrijven. Tegenwoordig schrijf ik hele dagen door, maar in het begin schreef ik misschien een uur en daarna drie dagen niet. Ik besloot toen om het verhaal in een bestaande omgeving te plaatsen, het Taunusgebied, waar ik zelf leef. Ik voelde me daar direct heel erg gelukkig bij, omdat ik echt een klik heb met dat gebied. Pia is een beetje zoals mij, zij is van mijn leeftijd en houdt net als ik enorm veel van paarden. Ook dat maakte het gemakkelijker voor mij om dit boek te schrijven. Als ik echter nu na al die jaren terugkijk dan denk ik echter wel: ‘Nele, hoe heb je dit zo kunnen schrijven?’ Mijn stijl is sindsdien echt wel behoorlijk veranderd.

Ik kan me voorstellen dat je je als schrijver sindsdien behoorlijk hebt ontwikkeld. Als je nu Een Onbeminde Vrouw zou hebben geschreven, hoe anders zou het boek er dan hebben uitgezien?

Aan de plot zelf zou ik niet veel veranderen, die is best oké. Ik denk wel dat de manier waarop ik tegenwoordig schrijf een stuk professioneler is. Ik heb er wel eens over gedacht om bij het verschijnen van een nieuwe editie van Een onbeminde vrouw een aantal kleine wijzigingen door te voeren om dat tot uitdrukking te brengen, maar ik heb dat nooit gedaan. Toen ik het boek schreef, deed ik het met de vaardigheden waarover ik toen beschikte en dat moet ik gewoon respecteren. Ik ben ook ontzettend trots op het boek, omdat het mijn eerste Pia en Oliver boek was. Het eerste boek in de serie dat in het buitenland werd vertaald was Sneeuwwitje moet sterven, het vierde boek in de serie, en vanaf daar zijn de vertalingen ook verder gegaan. Ik vind het dan ook mooi dat nu ook de eerste delen worden vertaald, want zeker in een serie wil je als lezer toch weten waar de hoofdrolspelers vandaan komen en wat hun voorgeschiedenis is. Mijn uitgever in Nederland (Uitgeverij Q) was één van de weinigen in het buitenland die dit boek op dit moment een kans wilde geven en ik ben de uitgever daar erg dankbaar voor.

Wat is voor jou eigenlijk de grootste uitdaging? Het schrijven van personages die meerdere delen mee kunnen en zichzelf voortdurend blijven ontwikkelen of het verzinnen van telkens weer een nieuw verhaal?

Ik denk toch dat ik beide altijd weer een grote uitdaging vind. Telkens als ik overweeg om wat accenten te verleggen met betrekking tot de personages, ontvang ik honderden e-mails van bezorgde lezers die me voorhouden dat ik vooral niet teveel moet veranderen. Een cruciaal karakter uit de serie schrijven is al helemaal uit den boze. Aan de andere kant wil ik wel dat ook personages zich blijven ontwikkelen, maar het moeten dan wel ontwikkelingen zijn waarbij mijn lezers zich comfortabel blijven voelen. Oliver heeft bijvoorbeeld gedurende de serie echtelijke beslommeringen met zijn vrouw Cosima, maar de problemen moeten niet te zwaar op de hand worden. Het moet niet zo worden als in Scandinavische romans waar alles heel somber en donker is, waar de hoofdpersonages leiden aan allerlei kwalen en verslavingen.

Je eerste boeken heb je in eigen beheer uitgegeven. Kun je daar iets meer over vertellen?

Ik heb mijn eerste drie boeken in eigen beheer uitgebracht. Mijn debuutroman Unter Haien en de eerste twee Pia en Oliver boeken. Mijn ex-man had een vleesverwerkingsbedrijf waar ik op kantoor werkte. In het allereerste begin had ik geen idee waar ik mijn boeken kon verkopen en deed ik dat dus op kantoor. Ik vond het alleen wel gênant om reclame te maken voor mijn eigen boeken. Na een paar maanden vond ik het gemakkelijker worden en kwamen er meer mensen naar het bedrijf om mijn boeken te kopen dan voor het vlees dat er werd geproduceerd. Op die manier verdiende ik mijn geld dat ik vervolgens weer stak in het volgende boek. Ik voelde me daar helemaal prima bij en in die tijd kwam het gewoon niet in me op om een uitgever te zoeken. De zelfstandigheid en het idee dat ik met niemand iets te maken had vond ik bijzonder fijn. Ik deed echt alles zelf, het creëren van de kaften, het verzinnen van de titels, het bepalen van de verkoopprijs, enzovoort.

Dat is toch wel bijzonder. Er zijn zoveel mensen die een boek hebben geschreven, geen uitgever weten te vinden en dan ook niet echt weten hoe ze zelf hun boeken op de markt moeten zetten.

Ik wist er ook helemaal niks van af, ik probeerde maar wat. Er was een oude boekhandelaar in de buurt die me hier en daar van advies voorzag. Van mijn ex-man hoefde ik niks te verwachten, want die had sowieso helemaal niks met boeken. Mijn schrijfwerk vond hij maar niks, 'Ga eens echt werk doen', zei hij dan. Ik denk dat dat mij alleen maar extra heeft gemotiveerd. Ik wilde hem laten zien dat hij ongelijk had en dat mijn boeken een weg naar het publiek zouden vinden. Ik had alleen nooit kunnen voorspellen dat ik ooit een bestseller auteur zou worden.

Hoe ben je uiteindelijk toch bij een uitgever terecht gekomen?

Iemand van mijn Duitse uitgever Ullstein bezocht een boekhandel bij mij in de buurt. De eigenaar van de boekhandel wees op mijn boeken, legde uit dat ik een schrijver uit de regio was en dat hij de winter daarvoor meer van mijn boeken had verkocht dan van Harry Potter. Hij gaf een exemplaar van een boek mee en niet veel later ontving ik een e-mail dat de uitgever het boek had gelezen, dat het goed was bevallen en of ik eventueel geïnteresseerd was in een samenwerking. Het was een grote uitgever en ik wist niet hoe snel ik ja moest zeggen.

Wat verklaart volgens jou het enorme succes van Sneeuwwitje moet sterven? Wat deed je anders ten opzichte van de voorgaande drie boeken in de Pia en Oliver reeks?

Ik ben er zeker van dat het de titel was. Ik had in die tijd reeds een uitgever, maar ze deden niet eens zo vreselijk veel om het boek onder de aandacht te brengen. Het boek stond al een tijdje in hun catalogus toen ik in juni 2010 een telefoontje van iemand kreeg die me er op wees dat het boek hoog in de Amazon ranking stond. Een stuk hoger dan mijn voorgaande boeken. Ik maakte meteen een screenshot. Op een gegeven moment bleek het boek helemaal bovenaan te staan en tot het einde van dat jaar stond het op nummer 1 in de Amazon bestsellerslijst. Niemand die er een verklaring voor had, zelfs mijn uitgever niet. Nu hou ik het er op dat het de titel is. Iedereen kent Sneeuwwitje en ik denk dat mensen erg nieuwsgierig waren waarom ze moest sterven.

Zou het echt alleen aan de titel liggen?

Als mensen naar een boekhandel gaan dan kijken ze vaak toch eerst naar de buitenkant van een boek. Spreken de kaft en de titel aan? Meestal lezen ze dan nog de eerste paar pagina's als de eerste belangstelling is gewekt. Dus ja, ik denk dat het een groot deel van de verklaring is. Een andere verklaring heb ik in elk geval niet en de andere boeken zijn me net zo dierbaar als Sneeuwwitje moet sterven. Toen het boek eenmaal op nummer 1 van Amazon stond, ontstond er ook een sneeuwbaleffect. Iedereen wilde het boek hebben en de boekhandels begonnen het boek massaal in te kopen. Inmiddels zijn er meer dan een miljoen exemplaren van verkocht.

Je zei eerder tijdens het interview dat je niet van plan was om een serie te schrijven. Wanneer veranderde dat?

Toen ik het eerste boek had geschreven, kreeg ik al snel reacties van lezers die vroegen wanneer ik een volgend deel over Pia en Oliver ging schrijven. Daarvoor had ik er echt nog niet aan gedacht, maar ik besloot toen om een tweede boek te schrijven. Het was niet echt een moeilijke opgave, want ik vond Pia en Oliver fijne personages om over te schrijven. De omgeving waarin het eerste boek zich afspeelde, bood ook voldoende aanknopingspunten voor verdere gebeurtenissen. Ik kan nu zomaar door de omgeving rijden en dan zie ik iets waardoor ik weer een nieuw idee krijg voor een volgend boek. Inmiddels zijn we vele Pia en Oliver boeken verder, maar ik heb nog steeds geen enkele moeite met het verzinnen van nieuwe verhalen. Gelukkig boeien de personages me ook nog steeds.

Wanneer en hoe ontstonden de personages van Pia en Oliver?

Ik heb geen antwoord op die vraag, ik kan het me gewoonweg niet meer herinneren. Ik weet zelfs niet meer waarom ik ze Pia Kirchhoff en Oliver von Bodenstein heb genoemd. Het enige dat ik weet is dat Pia de naam van een dochter van vrienden is en dat ik Oliver gewoon een leuke naam vond. Ik had altijd het idee dat wanneer ik een zoon zou krijgen dat ik hem dan Oliver zou noemen. Waar de namen Kirchhoff en Von Bodenstein vandaan komen kan ik me echter beslist niet meer voor de geest halen. Ik heb aanvankelijk elementen van mezelf opgenomen in het Pia personage, maar na een aantal boeken is ze een andere richting ingeslagen en nu lijkt ze minder op mij. Toch is ze me nog steeds erg dierbaar en voelt ze als een soort van zus voor me. Ik kan daardoor beter begrijpen wat ze doet en de keuzes die ze maakt. Oliver voelt meer als een goede vriend van mijn familie.

De onbeminde vrouw speelt zich af in de paardenwereld. Waarom heb je specifiek voor die setting gekozen?

Dit boek is mijn meest persoonlijke boek. De personages om Pia en Oliver heen zijn allemaal gebaseerd op echte personen. De instructeur, zijn echtgenote, de miljonair die eigenaar is van de manege, ze bestaan allemaal. Mijn ex-man en ik hadden paarden op die manege. We hadden zelf gelukkig niks met hem te maken, maar ik zag hoe die instructeur mensen oplichtte, geld van ze aftroggelde en hoe hij vervolgens ook nog de spot met hen dreef. Ik vond dat echt ongelooflijk en besloot dat het prima materiaal was om over te schrijven. Een jaar later gaf ik een lezing over dit boek op dezelfde manege, de betreffende instructeur was er toen al niet meer, en mensen wisten meteen over wie ik het had. Het zorgde op dat moment voor veel hilariteit. Het was niet zo dat hij net als in het boek iemand had vermoord, maar ik had er erg veel plezier in om over bestaande personages te schrijven.

Mensen die je kennen zullen dus meer in het boek lezen en herkennen dan het gemiddelde publiek?

Ja, ze zullen zeker de rijke dames en hun dochters herkennen. Ook de oplichtingspraktijken die zich op de manege afspeelden. Ik vond het verschrikkelijk hoe hij zijn klanten oplichtte en dat is iets wat je denk ik in alle geledingen van de maatschappij terugziet. Mensen die zich anders voordoen dan degenen die ze werkelijk zijn en misbruik maken van anderen. In andere boeken heb ik geen gebruik meer gemaakt van bestaande personen. Lezers uit de regio waar de reeks zich afspeelt denken vaak iemand te herkennen, maar alle personages zijn echt puur uit mijn fantasie ontsproten. Overigens wordt die fantasie wel geprikkeld doordat ik mensen in mijn omgeving observeer. Wanneer ik dan thuis kom dan wil ik die observaties nog wel eens meenemen bij het schrijven van een boek.

Je stipte zonet al even aan dat je verhalen zich in het Taunus gebied afspelen. Waar ligt dat ergens?

Het ligt op ongeveer 15 tot 20 minuten rijden van Frankfurt. Het is een gebied met een zeer interessante mix van inwoners. Er wonen veel rijke mensen die uit Frankfurt komen en daar een goede baan hebben en dan zijn er families die al vele generaties lang in dat gebied wonen. Er zit in elk geval veel geld in het gebied en geld is sowieso altijd een ideale bron voor misdaadverhalen. Het feit dat ik er zelf leef en erover schrijf maakt het voor zoveel lezers uit hetzelfde gebied zo ontzettend leuk en herkenbaar. Tegelijkertijd krijg ik daardoor ook veel kritische mails als ik een detail niet helemaal goed heb over bijvoorbeeld de locatie van een kerk. Dat soort dingen houdt me echter wel scherp.

Hoe bereid je je eigenlijk voor op een nieuw verhaal en wat voor onderzoek komt daarbij kijken?

Soms rijd ik gewoon een beetje rond, neem foto's, en maak voor mezelf een plattegrond zodat ik uit kan gaan tekenen welke scènes ik waar af kan laten spelen. Verder lees ik me in al naar gelang het onderwerp dat ik heb gekozen. Als ik over kindermishandeling of orgaanhandel schrijf dan wil ik zeker weten dat ik de feiten goed op een rijtje heb. Ik praat daarnaast veel met experts. Er is een arts die ik mee laat lezen en die me kan corrigeren als ik iets verkeerds heb opgeschreven. Verder heb ik goede contacten met de plaatselijke politie. Op dit ogenblik werk ik samen met een profiler die me allerlei tips aan de hand doet. Ik wil dat mijn verhalen zo goed mogelijk kloppen zonder dat het te realistisch wordt. Het moet fictie blijven en ik moet een beetje afstand kunnen houden van sommige onderwerpen waarover ik schrijf.

Hoe kies je eigenlijk je onderwerpen?

De meeste onderwerpen haal ik uit de kranten. Soms lees ik iets en raak ik geïnteresseerd. Dan wil ik daar meer van weten en ga ik me er in verdiepen. Als ik denk dat ik er een verhaal van kan maken, ga ik over een plot en personages nadenken.

Wat zijn voor jou de grootste afleidingen tijdens het schrijven?

Ik ben echt helemaal dol op wat ik doe en het is dan ook geen enkele uitdaging om uren achter elkaar te schrijven. Er zijn echter ook wel eens dagen dat het allemaal niet zo gemakkelijk gaat en dan ga ik iets totaal anders doen. Ik ga dan bijvoorbeeld de ramen wassen of een eind met de hond wandelen. Soms is het ook goed om je hoofd te klaren voor een dag. Op andere tijden moet je echter gewoon ook door kunnen pakken, ook als je niet in goede doen bent. Tijdens het schrijven kom je altijd wel eens op een moeizaam punt terecht. Het is een kwestie van doorzetten en de boel weer vlot trekken. Soms wanneer ik echt tegen een blokkade aanloop ga ik werken aan één van mijn jeugdboeken. Het is altijd gemakkelijker om dit soort boeken te schrijven en zo kom ik dan toch weer in een flow terecht die ik later weer mee kan nemen bij het schrijven van een misdaadroman.

Heb je ooit wel eens vrees voor de lege pagina?

Nee, dat gebeurt me niet of zelden. Ik begin ook pas met schrijven als ik de hele plot al heb uitgedacht. Vaak maak ik van tevoren al allerlei aantekeningen, ik begin dus nooit bij nul. Als ik achter mijn computer ga zitten en echt de roman ga schrijven ken ik meestal dan ook een vliegende start. Ik kan niet zo maar ergens aan gaan beginnen zonder dat ik mij van tevoren terdege heb voorbereid. Zoiets werkt voor mij gewoon echt niet.

Je hebt dus voordat je met een volgende roman begint al een heel raamwerk opgezet?

Inderdaad, ik creëer een raamwerk, ik schrijf zelfs alle landschappen en locaties uit. Als ik dan begin dan kan ik op hoge snelheid doorwerken. De roman waar ik nu aan werk kent inmiddels 534 pagina's en ik ben nog geen drie maanden bezig. Dat is een geweldig gevoel.

Hoe zag je leven eruit voordat je romanschrijver werd?

Toen ik klaar was de middelbare school wilde ik niet meteen gaan studeren. Ik begon te werken als secretaresse voor een bedrijf. Ik wilde gewoon zo snel mogelijk financieel op eigen benen staan en geld verdienen. Ik ontmoette toen al snel en op jonge leeftijd mijn ex-man. Ik was op dat moment nog maar 21 jaar en hij was 20 jaar ouder. Al vrij snel nadat we elkaar hadden ontmoet, gingen we trouwen. Ik heb ongeveer tien jaar in zijn bedrijf gewerkt en dat vond ik lange tijd prima, maar op een gegeven moment wilde ik toch meer met mijn leven doen. Ik heb er bovendien altijd al van gedroomd om boeken te schrijven en dus begon ik aan mijn eerste boek. Ik denk dat als mijn ex-man daarmee tevreden zou zijn geweest en me die vrijheid had gegund, dat bepaalde dingen misschien anders zouden zijn gelopen. Hij wilde echter niet dat ik schreef en vond dat het ten koste ging van de tijd die ik aan zijn bedrijf besteedde. Verder was er ook nooit een moment van afleiding. We zijn in die tijd nooit op vakantie geweest, alle tijd ging in zijn bedrijf zitten. Schrijven werd daardoor een soort vakantie in mijn hoofd. Ik kon even aan de dagelijkse sleur van alledag ontsnappen en mijn zorgen vergeten. Ik vond het heerlijk om in mijn eigen creatieve wereld te leven en het heeft mijn leven echt gered.

Het klinkt een beetje als een sprookje. Iemand vertelt tegen je dat je beter niet kunt schrijven, je doet het toch en je wordt dan ook nog eens een bestsellerauteur.

In Duitsland hadden ze het bij het eerste grote commerciële succes over een Assepoester verhaal, maar dat vond ik toch zwaar overdreven. Toch begreep ik wel een beetje de vergelijking. Ik was geen poetsvrouw, maar mijn ex-man vond het maar helemaal niks dat ik schreef. Hij was jaloers en vroeg telkens wat ik op de computer aan het doen was. Het eerste boek was daardoor echt een heel gevecht om te voltooien. Ik heb in totaal acht jaar over mijn debuut Unter Haien gedaan. Ik had in die tijd ook verder helemaal geen steun en moest alles zelf doen. En toch is het iets waar ik met veel trots op terug kijk. Er waren zoveel momenten waarop ik het schrijven op had kunnen geven, maar ik ben altijd tegen de stroom in blijven zwemmen en kijk waar het me heeft gebracht.

Is je ex-man ooit tot inkeer gekomen?

Ik geloof het niet. Ik zat ooit samen met hem in een live tv-show en op enig moment werd aan mij gevraagd wat mijn echtgenoot van mijn boeken vond. Ik kon kiezen tussen twee antwoorden: het eerlijke en dan zou ik met een boze echtgenoot te maken hebben of het oneerlijke en iedereen tevreden houden. Ik besloot om voor het eerlijke antwoord te gaan en vertelde dat mijn echtgenoot mijn boeken niet las. De volgende dag stond het in de Duitse kranten. Daar was mijn ex-man natuurlijk erg boos over en ik vertelde hem dat hij ten minste één van mijn boeken moest lezen en dat ik er dan nooit meer over zou beginnen. Dat heeft hij echter niet gedaan. Gelukkig is mijn nieuwe partner heel anders. Hij leest al mijn boeken en praat er ook graag met mij over.

Hoe zien je toekomstplannen er uit?

Het boek waar ik nu mee bezig ben komt naar verwachting in oktober in Duitsland uit. Op het ogenblik ben ik veel aan het reizen, omdat zo veel landen mijn boeken uitbrengen. Verder blijf ik jeugdboeken over paarden schrijven. Die zijn trouwens ook erg populair in Duitsland. Verder schrijf ik dan nog boeken onder mijn meisjesnaam, Nele Löwenberg. Ik doe dit vooral om mensen niet het idee te geven dat ze een Pia en Oliver boek kopen en daarom misschien teleurgesteld raken.

Dan heb ik nog een gewetensvraag. Wat vind je leuker om te schrijven? De jeugdboeken of de Pia en Oliver boeken?

Ik weet niet of mijn uitgever hier blij mee is, maar ik heb eigenlijk een voorkeur voor de jeugdboeken. Ik ben zelf als klein meisje ook altijd al gefascineerd geweest door paarden en dat heeft sindsdien altijd onderdeel van mijn leven uitgemaakt. De jeugdboeken zijn ook een stuk eenvoudiger te schrijven dan de misdaadromans met Pia en Oliver. Aan de andere kant is er wel veel meer voldoening als ik weer een boek in die laatste serie heb afgerond. Het voelt telkens weer als een hele prestatie.