Spannende steden- en landentrip (1): IJsland & Reykjavik

• 31 March 2018
• Overig
• Marinus van de Velde

Spannende steden- en landentrip (1): IJsland & Reykjavik

a href="http://www.thrillzone.nl/wp-content/uploads/2018/04/ThrillZone-Awards-2017-de-winnaars-banner.jpg">   In het eerste deel van de spannende stedentrip strijken we neer in het heerlijke, ongerepte IJsland. De hoofdstad van IJsland is Reykjavik en dat is tegelijk de meeste westelijke hoofdstad van Europa. Dichtbij de poolcirkel gelegen huisvest de stad zo’n 123.000 inwoners. Samen met omliggende dorpen neemt de stad 60% van de totale IJslandse bevolking voor hun rekening. De stad ligt gedeeltelijk op een schiereiland in het fjord Kollafjördur. [fusion_builder_container hundred_percent="yes" overflow="visible"][fusion_builder_row][fusion_builder_column type="1_1" background_position="left top" background_color="" border_size="" border_color="" border_style="solid" spacing="yes" background_image="" background_repeat="no-repeat" padding="" margin_top="0px" margin_bottom="0px" class="" id="" animation_type="" animation_speed="0.3" animation_direction="left" hide_on_mobile="no" center_content="no" min_height="none"][caption id="attachment_25076" align="alignright" width="300"] Reykjavik[/caption] De eerste inwoner was kolonist Ingolfur Arnarson die zich er in 877 vestigde. Hij noemde de plek Reykjavik, vertaald Rookbaai. De naam komt voort uit de stoom die hij uit bronnen in de omgeving zag opstijgen. De eeuwen erna zijn niet noemenswaardig. De stad is nauwelijks een stad en wordt vooral gezien als landbouwgrond en dus bevolkt door boeren. In de 18de eeuw gaat de ontwikkeling harder. De wolververij en -weverij neemt grotere vormen aan en er komt een touwfabriek. Dit zorgt ervoor dat er meer werknemers komen en dus inwoners van het toen nog dorp. In 1786 kreeg Reykjavik stadsrechten en had toen 170 inwoners. Later kwam het parlement ook in Reykjavik en groeide de stad uit naar de hoofdstad van het land, maar; het bleef altijd een Deense ‘provincie’. Een van de blikvangers van Reykjavik is de Hallgrimskirkja, waarvan de bouw maar liefst 46 jaar duurde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd IJsland ‘bezet’ door de geallieerden om te voorkomen dat het land strategisch zou worden gebruikt door de Duitsers. Het is een periode waarop gemengd wordt teruggekeken door de IJslanders. In 1940 werd de communicatie met het Deense bestuur verbroken omdat Denemarken werd bezet. IJsland viel onder Deens bewind tot dan. Svein Björnsson werd de eerste IJslandse bestuurder en hij werd later ook de eerste president van het land. Daarop vielen de Britten in 1940 IJsland binnen om het land ‘te bezetten’. De IJslanders waren blij dat het de Duitsers niet waren, maar het voelde soms wel alsof het land werd bezet. In 1944 werd IJsland onafhankelijk, wat op verbazing kon rekenen van het Deense bestuur. Toch gingen zij akkoord en vanaf toen was IJsland onafhankelijk. Aan het eind van de oorlog vertrokken de meeste geallieerden, maar een groot Amerikaanse contingent bleef gebruikmaken van de legerbasis Keflavik, gelegen in het zuidwesten van IJsland. Het was een uitvalsbasis tijdens de Koude Oorlog en huisvestte duizenden militairen. Er werd bijvoorbeeld vandaan gepatrouilleerd met P-3 Orions, op zoek naar Russische onderzeeboten. [/fusion_builder_column][fusion_builder_column type="1_1" background_position="left top" background_color="" border_size="" border_color="" border_style="solid" spacing="yes" background_image="" background_repeat="no-repeat" padding="" margin_top="0px" margin_bottom="0px" class="" id="" animation_type="" animation_speed="0.3" animation_direction="left" hide_on_mobile="no" center_content="no" min_height="none"][caption id="attachment_25079" align="alignleft" width="183"] Arnaldur Indridason[/caption] En daar komt het haakje waaraan een aantal IJslandse thrillers hun bestaansrecht lenen. Met name Arnaldur Indridason (normaal geschreven met bijzondere leestekens) grijpt dit onderwerp dankbaar aan voor zijn boeken. Indridason is een thrillerauteur die altijd een maatschappijkritische ondertoon in zijn thrillers verwerkt. Hij is dan ook de grootste auteur uit het land; ruim zeven van de tien uitgeleende boeken bij de bieb zijn van hem. De ‘bezetting’ van de geallieerden én het gebruikmaken van Keflavik zijn zaken die in de IJslandse maatschappij op kritiek konden rekenen en dat soms nog steeds doen. Iemand die wat minder (IJslands) maatschappijkritisch is maar wel Keflavik als een van de locaties in een boek heeft gebruikt, is wijlen Tom Clancy. In zijn Operatie Rode Storm uit 1986 verhaalt hij over een fictieve Derde Wereldoorlog. En dat start met de invasie van de Sovjet-Unie in, jawel, IJsland. Ook Clancy wist heel goed welke strategische waarde IJsland heeft. Indridason heeft inmiddels een hele rits aan thrillers geschreven, waarvan veel met inspecteur Erlendur Sveinsson in een hoofdrol. Ook de IJslandse natuur speelt een zwaarwegende rol in zijn werk. Het is er vaak duister, onheilspellend en guur. Geen omgeving waar je van opfleurt, zeg maar. Tegen deze achtergrond zet Indridason zijn maatschappijkritische boeken neer. Een voorbeeld is Onland uit 2016, waar inspecteur Erlendur een moord tijdens de Koude Oorlog moet oplossen. Het verhaal lijkt simpel, maar door de ‘Indridasonse’ ingrediënten wordt dit verhaal, dat zich afspeelt in 1979, een geweldig boek. De spanning wordt niet alleen veroorzaakt door de moordzaak, maar ook door de spanningen tussen Erlendur en de Amerikaanse autoriteiten op de legerbasis die het formaat van een kleine stad heeft. Het lijkt hiermee een strijd tussen de ‘ontwikkelden’ en de ‘boeren’, een suspense die Arnaldur Indridason perfect weet uit te werken. En natuurlijk weet hij ook in dit boek weer een belangrijke rol weg te leggen voor de IJslandse natuur. Operatie Napoleon, een script dat Indridason in zijn  beginperiode als auteur schreef, is daar nog wel het beste voorbeeld van. In dat boek stort een geallieerd vliegtuig aan het eind van de Tweede Wereldoorlog op een gletsjer in het westen van IJsland neer. Normaal gesproken een crash die mensen zouden kunnen overleven, maar omdat het hartje winter is in IJsland, zijn de overlevenden kansloos. Indridason weet de IJslandse natuur tot onder je huid brengen. Het moet er bizar koud zijn in de wintermaanden... Maatschappijkritisch blijft Indridason. Met zijn sobere schrijfstijl weet hij de lezer te raken met de gevolgen van politieke keuzes. Zo is een tripje naar de westkust van IJsland niet aan te raden. Want volgens Grafteken stromen de dorpen daar leeg. Reden? De Europese vangstquota. Je leert nog eens wat... Onlangs pakte de auteur een nieuwe reeks op, die zich in Reykjavik afspeelt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hierin spelen Flovent en Thorson een hoofdrol en de straten van Reykjavik doen dat ook. Blauwzuur uit 2017 is hier een goed voorbeeld van. Een auteur die niet zozeer Reykjavik alswel IJsland als uitgangspunt neemt, is collega Steinar Bragi. Zijn De hoogvlakte was een in eigen land met prijzen overladen thriller en weet goed gebruik te maken van de IJslandse ijzige omgeving. Het gaat over twee stellen die een natuurtrip maken over de hoogvlakte van IJsland, maar dat pakt niet uit zoals ze willen. Het boek is, ook bij ThrillZone, in Nederland niet geweldig ontvangen. Weliswaar zijn de beschrijvingen van het land goed, maar het verhaal is dat niet. Toch laat het zien dat IJsland als omgeving een geweldig ingrediënt kan zijn voor een (spannend) verhaal. Ook mooi werk van Reykjavikse bodem dat niet gebruikmaakt van de bergen, maar van water: Stuurloos van Yrsa Sigurdardottir. Het boek verhaalt over een jacht dat leeg de haven van de stad binnenloopt en vanuit Lissabon is vertrokken. Een IJslandse advocaat krijgt opdracht uit te zoeken wat er is gebeurd. Het zorgt voor veel spanning, die zich echter vooral op zee afspeelt. Reykjavik is dan wel de thuisbasis van de advocaat, maar niet zozeer het fundament van het verhaal. [/fusion_builder_column][fusion_builder_column type="1_1" background_position="left top" background_color="" border_size="" border_color="" border_style="solid" spacing="yes" background_image="" background_repeat="no-repeat" padding="" margin_top="0px" margin_bottom="0px" class="" id="" animation_type="" animation_speed="0.3" animation_direction="left" hide_on_mobile="no" center_content="no" min_height="none"][caption id="attachment_25078" align="alignleft" width="300"] Vulkaan Katla[/caption] IJsland en Reykjavik blijken voor inheemse auteurs een mooi uitgangspunt voor een spannend boek; dat is het echter ook voor buitenlandse auteurs. Redelijk recent is Alex Vargas weet in haar IJsmoord een expeditie van tien jaar geleden als uitgangspunt te gebruiken in een superspannend boek. En die expeditie…vond plaats op IJsland. Ook hierin is weer de vijandelijke natuur een belangrijk item. Vargas weet dit aspect uitstekend te benutten voor een beklemmend verhaal. Wat vooral bijblijft is hoe mistig het op het eiland kan zijn; het zorgt voor een bizar spannende sfeer. Vargas is een Franse auteur, maar meer auteurs van het vaste land nemen IJsland als uitgangspunt. Zo ook onze eigen Frank van Zwol! Hij stuurt in Schokgolf protagonist Tom Brandt naar IJsland om een opdracht voor de MIVD uit te voeren. Al snel blijken er duistere krachten een aanslag te willen plegen op een vulkaan. Deze vulkaan, Katla, bestaat natuurlijk echt. Van Zwol is er zelf geweest en beschrijft een extreme omgeving. Katla is de grootste en actiefste vulkaan in IJsland en ligt in het zuiden van het eiland. In onze recensie noemden we de IJslandse natuur naast Brandt een uitstekende tweede hoofdpersoon. Van Zwol beschrijft op uitstekende wijze de erbarmelijke weersomstandigheden op het eiland en doet daarmee de vraag rijzen of Reykjavik en IJsland het stedentrip wel waard zijn… [/fusion_builder_column][fusion_builder_column type="1_1" background_position="left top" background_color="" border_size="" border_color="" border_style="solid" spacing="yes" background_image="" background_repeat="no-repeat" padding="" margin_top="0px" margin_bottom="0px" class="" id="" animation_type="" animation_speed="0.3" animation_direction="left" hide_on_mobile="no" center_content="no" min_height="none"][caption id="attachment_25080" align="alignright" width="300"] Höfdi House[/caption] Wat opvalt, is dat Reykjavik als stad niet zozeer een uithangbord is voor thrillerauteurs. Ze maken niet veel gebruik van beschrijvingen van spannende of opvallende gebouwen, straten of buurten in Reykjavik. Hooguit als bewegwijzering, ijkpunten of locatie waar een gebeurtenis plaatsvond. Een voorbeeld is de moord op een oude man in de wijk 'Noorderveen', het gelijknamige (vertaalde) boek van Indridason uit 2000. De beschrijvingen van de wijk zijn sober en spreken nou niet echt aan om een tripje naartoe te plannen. Toch zijn deze historische monumenten er wel degelijk. Bijvoorbeeld het Hofdi House, waar Reagan en Gorbatsjov in 1986 het begin van het eind van de Koude Oorlog voor hun rekening namen. Ook Churchill was daar te gast in 1941 en dat zie je gelijk terug; Blauwzuur van Arnaldur Indridason verhaalt daar gedeeltelijk over. Wat temeer opvallend is, is de grote rol die de IJslandse natuur op zich neemt in thrillers. Het is grauw, gruwelijk en vijandig. Het is vaak een extra tegenstander in een toch al spannend verhaal. Maar, voor de mensen die zich goed voorbereiden en weten wat ze doen is de IJslandse natuur een verademing. Dat blijkt wel als je door de IJslandse thrillers heenkijkt. Dus; schoonheid en gruwelijkheid ineen. En wat wil een auteur nog meer?[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]