Market Garden: 75 jaar geleden, een kort overzicht van boeken

• 16 September 2019
• Overig
• Marinus van de Velde

Market Garden: 75 jaar geleden, een kort overzicht van boeken

a href="https://www.thrillzone.nl/wp-content/uploads/2019/09/arnhem-martin-middlebrook.jpg"> Op 17 september 2019 is het exact 75 jaar geleden dat de geallieerde troepen tijdens de Tweede Wereldoorlog hun operatie Market Garden startten. Het was een gedurfd plan uit de koker van maarschalk Bernard Montgomery, die een Britse stempel op de bevrijding van West-Europa wilde drukken. Het plan hield een aantal luchtlandingen in om strategisch gelegen bruggen in Nederland te bezetten, om zo een corridor voor Britse tanks te genereren. Het plan was om via Arnhem het Ruhr-gebied in te duiken en zo de oorlog voor Kerst 1944 te beëindigen. Degenen onder ons die een beetje thuis zijn in de geschiedenis, weten dat de operatie uiteindelijk op een mislukking uitliep en rond de 17.000 doden onder de geallieerden tot gevolg had. Met name in de omgeving van Arnhem, bij onder andere Oosterbeek, werd gruwelijk hard gevochten. ‘Een brug te ver’ is uiteindelijk een spreuk die duidt op de Rijnbrug bij Arnhem, die voor de operatie uiteindelijk ‘een brug te ver’ bleek. Er zijn veel boeken over de operatie geschreven. Zo kennen we onder andere de geschiedenisboeken van Anthony Beevor. Hij schreef al eerder over Stalingrad, maar zijn Slag om Arnhem geldt ook als een van dé boeken over de operatie in Nederland. Zijn boek uit 2018 is een bestseller en daarin was de Brit ook wel redelijk expliciet. Hij noemde Market Garden “een zelfmoordmissie”, op basis van research waarbij onder andere bleek dat de Britse generaal Urquhart vanaf het begin stevig gekant was tegen de missie. [fusion_builder_container hundred_percent="yes" overflow="visible"][fusion_builder_row][fusion_builder_column type="1_1" background_position="left top" background_color="" border_size="" border_color="" border_style="solid" spacing="yes" background_image="" background_repeat="no-repeat" padding="" margin_top="0px" margin_bottom="0px" class="" id="" animation_type="" animation_speed="0.3" animation_direction="left" hide_on_mobile="no" center_content="no" min_height="none"][caption id="attachment_28479" align="alignleft" width="300"] Anthony Beevor bij de Rijnbrug in Arnhem (copyright: Gerard Burgers)[/caption] Tevens kan de klassieker van Cornelius Ryan hier genoemd met de toepasselijke titel Een brug te ver. Het boek uit 1974 was uiteindelijk de basis voor de in 1977 uitgekomen film A bridge too far met hoofdrollen voor bijvoorbeeld Sean Connery en onze eigen Peter Faber. Het was een regelrechte kaskraker en geldt tot op de dag van vandaag als een klassieker. Wijzelf vinden Arnhem van auteur Martin Middlebrook nog steeds een grote aanrader. Het boek is vooral gestaafd op ooggetuigenverslagen en laten vooral de strijd rondom Arnhem van de Britten en de Poolse parachutisten zien. De lezer wordt aan de hand, bijna per uur, meegenomen in wat uiteindelijk een dramatische strijd zou worden. Zelden wist een geschiedenisboek ons zo te beklijven. Voor de wat jongere, op de tv gerichte mensen onder ons, is er Band of Brothers. Deze HBO hitserie van Tom Hanks en Steven Spielberg gaat over Easy Company van de Amerikaanse 101ste Luchtlandingsdivisie. De kijker reist met ze mee van D-Day tot uiteindelijk in aflevering vier ook naar Eindhoven, alwaar ze gedropt worden als onderdeel van Market Garden. Ook hierin is de sombere sfeer te proeven; de Duitse tegenstand is danig onderschat en de Amerikanen worden genadeloos teruggeslagen. Overigens is Band of Brothers gebaseerd op het gelijknamige boek van Stephen E. Ambrose, ook een aanrader. Ook fictieauteurs hebben operatie Market Garden gebruikt als achtergrond voor hun verhaal. Vooral auteur Tomas Ross mag hier genoemd worden. In zijn trilogie Voor Koningin en Vaderland, overigens door Uitgeverij Cargo ten faveure van het jubileum van schrijver Ross in een mooie omnibus opnieuw uitgebracht, die zich afspeelt in de Tweede Wereldoorlog, pakt hij in King Kong uit met ‘Het verraad van Arnhem’. Dit mysterie, waarin een dubieuze rol is weggelegd voor Chris Lindemans alias King Kong. Hij zou de plannen voor de geallieerde operatie net voor de start hebben doorgegeven aan de Duitse bezetter, die daarop de verdediging kon organiseren. Volgens B. de Graaff, een Rotterdamse historicus, had dit wel degelijk nut. In zijn Spion in de tuin beschrijft hij dat de Duitsers bij Valkenswaard hierdoor de opmars konden stuiten. Zoals gezegd maakte Ross in zijn King Kong op intrigerende wijze gebruik van het vermeende verraad rondom de operatie. Ross, zelf op de dag vóór de start van Market Garden in Den Bommel geboren als Willem Hogendoorn, had een vader die in het verzet zat. Het onderwerp zat Ross dus in het bloed en daar heeft hij goed gebruik van gemaakt. Market Garden; alweer 75 jaar geleden. Maar het houdt de gemoederen nog steeds bezig, en dat mag of moet ook. Er zijn veel slachtoffers gevallen die niet vergeten mogen worden. Of er verraad ten grondslag lag aan het mislukken van de operatie, weten we niet. Dat het een verschrikkelijk ambitieus en overmoedig plan was, weten we inmiddels wel.[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]