Roy Grace van Peter James naar het witte doek

• 23 December 2020
• Overig
• Marinus van de Velde

Roy Grace van Peter James naar het witte doek

Deze week heeft men in Engeland een begin gemaakt met de verfilming van de eerste boeken van Peter James met zijn personage Roy Grace in de hoofdrol. De aankondiging was al in december 2019 gedaan maar uitgesteld vanwege de coronamaatregelen en zijn de draaidagen vanaf nu. De bedoeling is dat er twee afleveringen van 60 minuten per boek worden gemaakt en dat er twee verhalen worden verfilmd; Doodsimpel uit 2005 en De dood voor ogen uit 2006. ITV heeft aangekondigd dat deze vier delen vanaf maart 2021 te zien zullen zijn op tv. Het is nog niet duidelijk of er al afspraken zijn gemaakt om deze afleveringen aan het buitenland te verkopen. Peter James, geboren in 1948 in Brighton, heeft in 2020 zijn 36e boek afgeleverd, waarvan er vanaf 2005 inmiddels zestien zijn verschenen met Detective Superintendent Roy Grace als hoofdpersonage. Het meest opvallende van deze boeken is dat ze allemaal het woord ‘dood’ in de titel herbergen. James heeft meer dan 20 miljoen boeken wereldwijd verkocht en alle titels hebben de nr. 1 positie behaald in de verkooplijst van de Sunday Times. Hij is ook een auteur die de New York Times Bestseller op de kaft mag dragen en zijn boeken zijn inmiddels vertaald in 37 verschillende talen. Tevens zijn de boeken van Peter James ook gebruikt voor diverse theatervoorstellingen in Engeland met een redelijk groot succes en dat kunnen maar weinig auteurs op hun palmares zetten. Daarnaast heeft hij ook als schrijver/producer meegewerkt aan 26 films, waaronder A Different Loyalty met Sharon Stone, The Bridge of San Luis Rey met Robert de Niro en The Statement met Michael Caine, toch niet echt kleine namen. In 2005 was hij uitvoerend producent van de film The Merchant of Venice, waarvoor hij een BAFTA-nominatie ontving (de Engels Oscars). Kortom: Peter James is een grote in de thrillerwereld, maar toch lijkt dat hier in Nederland wel mee te vallen. Natuurlijk is hij bij een breed publiek bekend, maar als je een willekeurige liefhebber van spannende verhalen zou vragen om een favorietenlijstje op te stellen, dan zal James daar niet zo veel in voorkomen. ITV heeft aan Russell Lewis gevraagd om van Doodsimpel en de Dood voor ogen een filmscenario te maken, die dus op vier afleveringen moet uitkomen. Deze Russell Lewis is in televisieland geen kleine jongen, dus men gaat serieus te werk en ongetwijfeld al dit ook wel met het budget te maken hebben wat voorhanden is. Lewis is in Engeland ook als acteur bekend, maar dan wel als een soort van kindsterretje. Hij maakte op zevenjarige leeftijd zijn acteer debuut in The Looking Glass War en een jaar later speelde hij in Sunday, Bloody Sunday. In 1972 speelde hij eigenlijk al zijn grootste rol als zeer jonge Winston Churchill in de film Young Winston. In 1976 speelde hij in de toen der tijd populaire serie I, Claudius waar hij de jonge Lucius vertolkte. Daarna was het een beetje over en midden in de jaren tachtig begon hij te schrijven voor televisie series, zoals Perfect Scoundrels, Taggart, Wycliffe. In 1995 kreeg hij de opdracht om een aflevering te schrijven voor de serie Inspector Morse. Dit werd The Way through the Woods. Deze aflevering is eigenlijk een beetje de rode draad geworden in zijn schrijverscarrière. Na het overlijden van Morse kwam ITV met idee om een serie te maken over de opvolger van de geniale Morse en dan met name over zijn rechterhand Lewis. Russell Lewis kreeg de opdracht om de pilot voor deze serie te schrijven. Daarna zou hij nog vijf afleveringen van de 33 voor zijn rekening nemen en bij een aantal afleveringen was hij als medeschrijver aangewezen. Deze serie heeft negen succesvolle seizoenen geduurd, maar in Engeland was men bij de start van de serie nogal sceptisch omdat men vreesde dat de schrijvers, waaronder Russell Lewis wilden voortborduren op het format en het succes van Morse. Maar vanaf de pilot is de serie een succes geweest en heeft in die negen seizoenen nooit aan kracht ingeboet. Wat deze twee series onder andere met elkaar verbonden was de prachtige filmische locatie van Oxford, waar beide zich afspeelde. Deze connectie heeft Russell Lewis doorgetrokken in de veel geprezen serie Endeavour, waar de jonge Morse zijn eerste onwennige stappen zet in het politiekorps van Oxford. De naam Endeavour is genomen omdat Morse eenmaal in alle afleveringen zijn voornaam heeft uitgesproken, wat voor de producenten reden genoeg was om deze naam te gebruiken. Bij ITV had men inmiddels wel in de gaten dat die Russell Lewis wat in zijn mars had en contracteerde de Engelsman voor alle afleveringen van Endeavour, wat begint in de jaren 60 waarin Engeland in een schokkende transitie zit van het conservatisme van the stiff upperlip naar het onverbloemde hippietijdperk, een transformatie die de producers en schrijvers uitermate mooi in beeld weten te brengen, natuurlijk wel gepaard met de schier onmogelijk op te lossen moorden, waarbij Morse zijn onderkende talenten veelvuldig laat zien, tot ongenoegen van sommige in de ouderwets gerunde politiemacht. Opnames voor de achtste serie zijn inmiddels gestart en worden in 2021 uitgezonden. Er zijn inmiddels 30 afleveringen van Endeavour uitgezonden met een gemiddelde kijkersdichtheid van ruim 6 miljoen kijkers per aflevering. Men heeft dus geen kleine jongen de opdracht gegeven om de twee boeken van Peter James in tv serie te verwerken. En toch is dit voor Lewis even wat anders als zijn vorige opdrachten, omdat hij toen alle ruimte had om zelf een verhaal te vormen en zich slechts aan de personages van Colin Dexter, de schrijver van Morse te houden. Dat ook bij Morse de scriptschrijvers zich niet altijd strak aan de boeken hielden, was met name in details verwerkt. Zo zien we Morse in de serie in een Jaguar rondrijden, terwijl Colin Dexter voor hem toch echt een Alfa Romeo had uitgekozen. Waarschijnlijk zijn dit de nuances die zijn aangebracht om met een commerciële achtergrond sponsoren aan te trekken, maar voor de gepassioneerde lezers vaak een gegronde reden is om de boeken boven de TV series te prefereren. Om de rol van Roy Grace voor zijn rekening te nemen heeft ITV John Simms gecontracteerd. Deze Simms is vooral bekend voor zijn hoofdrol in de tv serie Life on Mars in de jaren 2006 en 2007 en heeft vanaf 2007 tot 2017 met enige regelmaat in Doctor Who gespeeld, waarin hij The Master speelde. Simms is eigenlijk een gelouterde acteur die eigenlijk van 1992 met enige regelmaat in films en series meespeelt. Hiervoor krijgt hij tweemaal een nominatie voor een BAFTA voor beste acteur. Toen Peter James de vraag werd gesteld of hij Simms een goede keuze vond om Roy Grace te spelen, was hij daar erg enthousiast over. Hij zei dat hij Simms het dichts bij zijn idee van Roy kwam. In hoeverre dit niet een praatje voor de buhne is moet je maar afwachten, want toen in 2012 Hugh Bonneville de hoofdrol speelde in de speelfilm die gemaakt zou worden van Deadsimple was James even enthousiast over de acteur die zijn bekendheid voornamelijk aan Downtown Abbey heeft te danken. Dat deze film er toen niet kwam had te maken dat de BBC Scotland, die de rechten had gekocht te lang het idee voor een verfilming op de planken liet liggen en James de rechten weer terug haalde. Toch is het tot een verfilming gekomen in 2015 van Deadsimple. Joshua Andrews was de producer van deze film met Gray O’Brien in de hoofdrol. Dit was overigens niet de eerste maal dat deze Andrews een boek van James verfilmde. Eerder had hij The Perfect Murder gemaakt, maar dat is geen boek waar Roy Grace de hoofdrol in speelde. James was enthousiast over de film, maar de critici hadden toch wat mindere ervaring en dan met name de manier waarop Andrews te veel buiten het verhaal was gegaan en juist de sterkte van het boek niet had gebruikt. Als men een beetje de commerciële inslag van Peter James volgt zullen de superlatieven over de nieuwe serie niet van de lucht zijn. Enig kritiek schudt hij als een stoflaag van zijn ego. Dat had hij ook wel nodig toen in 2018 Ultiem Bewijs uitkwam, een boek waarin men het bewijs meende te geven voor het bestaan van een hogere macht en al was dit natuurlijk op een fictieve manier gedaan, dat is bij veel recensenten in Engeland en in de gelovige hoek duidelijk in het verkeerde keelgat geschoten. Dat ook de verfilmingen van de boeken van Peter James niet altijd op lovende kritieken kunnen rekenen is niet een op zichzelf staand feit. De meeste verfilmingen van populaire boeken blijken altijd in de verfilmde versie toch tegen te vallen, en daar zijn verschillende hele legitieme redenen voor. Een hele goede auteur heeft weinig woorden nodig om een karakter neer te zetten, want zijn lezers vullen dit dan zelf wel in, maken zelf hun hoofdpersonage in hun hoofd. Als zij later dan geconfronteerd worden met een acteur die in een film bij lange na niet hun gemaakte personage kan benaderen, dan heeft zo’n film weinig waarde omdat deze lezers zich niet kunnen identificeren in de gedachten van de producent. Vraag die hard Harry Potter fans die de boeken hebben verslonden en tot in details weten te reconstrueren, wat ze van de films vinden en je hebt een discussie die soms hele avonden kunnen duren. Dit is ook een reden waarom een tv serie beter geschikt is voor het verfilmen van thrillers, omdat een regisseur meer kan met bijvoorbeeld acht afleveringen van 45 minuten, dan een speelfilm van rond de twee uur. In een serie kan hij veel meer vasthouden aan het originele boek en blindvaren op de auteur. Maar toch zal er altijd een haat-liefdeverhouding zijn tussen de boeklezer en de verfilmingen van zijn geliefde leesvoer. De identificatie van de lezer met de personages in een boek zijn niet te benaderen, dus blijft het een hersenspinsel van een regisseur of scriptschrijver. Dat het ook goed fout kan gaan blijkt duidelijk in The Snowman van Jo Nesbo. Een verfilming die nog geen minuut ook maar aan de kracht van het boek kan tippen. En ook een schrijver neemt hier een risico mee, want hij leent zijn naam aan een film die gemiddeld kon rekenen op nog geen twee sterren. Het blijft een ongrijpbaar fenomeen dat  het vooreen regisseur, waarschijnlijk volgepropt met allerlei commerciële belangen, altijd lastig blijft om de gedachte van een auteur over te brengen op het witte doek. Daarom lijkt de stelling dat een thriller beter visueel te maken is bij een tv-serie dan in een speelfilm wel hout te snijden. Benieuwd of Russel Lewis zijn reputatie kan waar maken en van de boeken van Peter James een even mooie tv serie kan maken als dat het dit met Endeavour is gelukt.