Column: Terrence Lauerhohn - Griezel, of horror...of toch griezel?

• 01 October 2021
• Column
• Marinus van de Velde

Column: Terrence Lauerhohn - Griezel, of horror...of toch griezel?

Griezel, of horror... of toch griezel – of wellicht dan toch een spookverhaal?

Bij sommige verhalen is het kraakhelder wat je leest. Wanneer in een roman de emmers bloed je om de oren vliegen, het ledematen regent, en vlijmscherpe messen aan alle kanten voorbij zoeven en in menselijk vlees eindigen, dan lees je onmiskenbaar een horrorverhaal. Maar wat als je een verhaal leest waarin geen bloed vloeit, of waarin tenminste spaarzaam met dit kostbare goedje wordt omgegaan, maar waarin engheid en rillingen de boventoon voeren? Dan ben je een griezelverhaal aan het lezen.

Kortom, griezelverhalen zijn geen horrorverhalen en andersom. Deze stelling lijkt heel evident, maar toch bestaat er alleen een NUR-code voor griezel, spook- en horror (335), terwijl het verschil in liters bloed en het aantal rondvliegende lichaamsdelen erg groot is. Griezel is subtiel, veroorzaker van kippenvel. Horror is vaak bruut, altijd bedoeld om haren te berge te laten rijzen, en soms om je te laten kokhalzen. Spookverhalen horen meestal bij het griezelgenre. Een film als Paranormal Activity (2007, Oren Peli) en het vervolg (2010, Tod Williams) zijn typische griezelfilms. Ik kan en wil deze films met de beste wil van de wereld geen horror noemen, ook al worden ze bij dit genre gerekend. Maar bij de filmserie Saw (nr. 1 uit 2004, James Wan) moest ik toch regelmatig mijn ogen dichtdoen omdat sommige scénes te gruwelijk waren om aan te zien. Geen greintje twijfel hierover...een pure horrorfilm.

En dan heb je nog de films en verhalen die duidelijk elementen van allebei bevatten, maar die niet echt bij één van deze genres kunnen worden ingedeeld. Mooie voorbeelden hiervan zijn Dr. Jekyll en mr. Hyde (Robert Louis Stevenson), veel verhalen van E.A. Poe, Het portret van Dorian Gray (Oscar Wilde). Deze verhalen worden ook wel Gothic novels genoemd (Frankenstein en Dracula horen daar ook bij). Soms worden deze titels bij het griezelgenre gerekend, en soms bij de horror. Niemand is er dus echt zeker over. Modernere voorbeelden van Griezel zijn The Conjuring (film, James Wan) en Annabelle (film, John R. Leonetti).

Zelf neig ik denk ik net iets meer naar het griezelige dan naar horror. Vooral omdat ik absoluut niet hou van het subgenre Slasherfilms, waarin de het heel voorspelbaar is wie de slachtoffers zijn, die ook even voorspelbaar een voor een clichématig en op een brute manier worden ‘afgewerkt’ door een maniakale moordenaar. De suggestie, zoals in psychologische horror, met de douchescène in Psycho, van A. Hitchcock als schoolvoorbeeld, werkt voor mij stukken beter dan het plastische gesmijt met ledematen en bloed. Fantastische horror, bijvoorbeeld Imagica, Weefwereld, Hellraiser (Clive Barker), It, De Donkere Toren, (Stephen King) en De Talisman, Zwart Huis (Stephen King en Peter Straub), vind ik eveneens heel goed te pruimen. Maar wat voor alle genres geldt: kwaliteit is altijd de eerste vereiste.