Het twijfelachtige einde van een sterke traditie

• 27 January 2022
• Overig
• Joop Hazenbroek

Het twijfelachtige einde van een sterke traditie

Wie denkt deze zomer bij het kopen van Nederlandstalige boeken een spannend boekje cadeau te krijgen, komt bedrogen uit. Stichting CPNB ‘slaat een andere weg in’.

Toen in 2018 de nieuwe directeur van de Stichting CPNB, Eveline Aendekerk aantrad, sprak ze al snel  haar verbazing al uit over het aantal campagnes die werden georganiseerd. Daarbij werd tussen de regels door duidelijk dat hier verandering in zou komen. In 2021 werden al geen genrecampagnes meer georganiseerd door CPNB, wellicht in dat jaar mede ingestoken door de maatregelen die genomen moesten worden in verband met corona. Met de introductie van de campagne Zomerlezen zet CPNB nu in op het breder propaganderen van het lezen van diverse genres, specifiek in de zomervakantie. 

Daarbij nam CPNB in 2020 het platform Hebban over. Het lijkt erop dat deze site het nu moet gaan doen voor de spannende boeken. In 2021 verscheen namelijk het laatste spannend boekgeschenk. Men had de Noorse thrillerauteur Jo Nesbo gestrikt om een kort verhaal te schrijven, Jaloezieman, wat als cadeau werd gegeven bij aankoop van een spannend boek van meer dan € 15. Dit boek is verschenen in een oplage van 375.000 boeken. Niet gek om mensen warm te maken voor het thrillergenre. 

Dit verhaal van Nesbo was de drieëndertigste uitgave van het geschenk, die inmiddels synoniem was voor de leesmaand juni. Een maand die in de boekenwinkels in het teken stond van het spannende boek en dat het genre -en de boekhandels- geen windeieren legde. In de loop van de jaren is de periode dat deze actie liep steeds verder ingekort en uiteindelijk werd het de Week van het Spannende Boek.

Op 24 januari 2022 heeft de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek laten weten definitief te stoppen met het spannende boekengeschenk. Onder het mom van het verbreden van de campagne Zomerlezen, wil zich niet meer vastklinken aan een bepaald genre. Met de slogan ‘Wat lees jij deze zomer’ wil men een nieuwe weg inslaan.

In het persbericht van de CPNB (lees die hier) laten zij weten dat de campagne Zomerlezen een nieuwe vorm gaat krijgen en daarbij hoort ook een nieuw geschenk. Wie in de maand juni van dit jaar minimaal € 15 aan Nederlandstalige boeken uitgeeft, krijgt van de boekhandel een bundel korte verhalen cadeau. Deze bundel wordt samengesteld door Nederlands bekendste boekenambassadeur; Matthijs van Nieuwkerk.

Natuurlijk heeft van Nieuwkerk in De Wereld Draait Door het lezen altijd onder de aandacht gebracht van zijn grote schare kijkers en werden ook regelmatig boeken gerecenseerd. Mede hiervoor ontving hij uit handen van de CPNB een Gouden Vriend-van-het-Boek speldje. Niet heel vreemd dat men nu al snel bij deze bekende Nederlander uitkomt.

Nu staat deze Matthijs van Nieuwkerk niet direct bekend als een liefhebber van het spannende boek. Dat voorspelt voor de liefhebbers van dit genre niet veel goeds, zeker nadat hij bekend heeft gemaakt geheel de vrije hand te hebben in de keuzes voor de bundel.

“Het eerste wat ik dacht: Biesheuvel moet erin! En na een maand en zeker meer dan honderd korte verhalen later, kan ik nauwelijks meer kiezen, maar 1 ding weet ik zeker! Er komt een geweldige zomer aan.”

Dat kan best, maar dat is maar net uit welk perspectief men het gaat bekijken. Afgaande op de voorkeur van Van Nieuwkerk gaat zijn keuze voornamelijk naar ‘literatuur’ uit. Dus met het vrijgeven van de keuze is de kans groot dat deze bundel niet meer als een tweede Boekenweekgeschenk gaat worden. Hiermee gaat men bij CPNB voorbij aan de wens om geen genres meer apart te gaan promoten.

Het is best bijzonder te noemen dat men bij CPNB op het standpunt staat dat het lezen in de zomerperiode breder moet worden ingezet. Het is al jaren bekend dat de meeste boeken die verkocht, geleend en gelezen worden in de zomerperiode voor 53% een spannend boek is, tegenover 19% literatuur wat op de tweede plaats komt (cijfers afkomstig van het CPNB).

Bij het breder aanpakken van de Zomerlezen campagne komt het in 2020 overgenomen platform Hebban in beeld. Als in juni de Zomerbundel wordt verspreid kunnen op het Hebban platform boekentips gedeeld gaan worden door redactie, boekverkopers en bibliotheekmedewerkers.

Blijft er nog wat over voor het spannende boek? “Nou en of, sprak hij cynisch”. Zo is er volgens CPNB 9 juni, als Hebban met de Stichting Gouden Strop en de Utrechtse bibliotheek een nieuwe editie van de Avond van het Spannende Boek organiseert. Hier worden onder meer de Hebban Thrillerprijzen en de Gouden Strop worden uitgereikt. Deze uitreiking is rond de Thriller Tiendaagse, ook door Hebban georganiseerd.

Thrillerliefhebbers zijn kritisch over deze ontwikkeling. Zo is Peter Kuijt, de beheerder van Spanningsblog, uitgesproken in zijn mening. En ook op Hebban, eigendom van CPNB en dus onderdeel van deze nieuwe campagne, is de kritiek niet mals. Hier moest Sander Verheijen van Hebban wel op reageren, maar ook die reactie stemt niet tevreden:

 “Met de introductie van Zomerlezen, een aantal jaren geleden, is er een nieuwe route ingezet voor de promotiecampagne in de zomermaanden. Vorig jaar zou het eerste jaar zijn dat er geen specifieke genrecampagnes meer door de CPNB worden georganiseerd. Wel was er nog een Zomerlezen-geschenk van een thrillerauteur (Jo Nesbø) maar dit werd door de coronamaatregelen uitgesteld tot november.

We hebben toen besloten om op Hebban de eerste zomereditie van de Thriller Tiendaagse te organiseren. Dat gaan we dit jaar weer doen, met daarbij een mooi evenement: De Avond van het Spannende Boek in de prachtige Bibliotheek in Utrecht, waar we de belangrijkste Nederlandse thrillerprijzen zullen gaan uitreiken.

Nu Hebban (met een sterke thrillerachterban) deel uitmaakt van de CPNB komt het spannende boeken-vraagstuk opnieuw ter tafel, zoals CPNB-directeur Eveline Aendekerk vandaag in een interview met Boekblad stelt: 'We moeten ook een ei leggen over spanning: een genre waar het platform van oudsher veel mee doet – met o.a. eigen thrillerprijzen – maar wij hebben ons juist uit genre campagnes teruggetrokken. Dat vergt een nieuwe strategie.”

De kritiek blijft echter. Een reactie van een boekhandelaar geeft bijvoorbeeld aan dat juist in die periode de aandacht voor de spannende boeken zeer goed is voor de verkoop van boeken. Al met al kan men zich afvragen of de CPNB zich met deze campagne niet in zijn eigen voet schiet en juist een van de krachtigste campagnes vakkundig om zeep helpt, met alle negatieve gevolgen van dien. Wij vinden het in elk geval een stevig gemis en laat (wederom) zien hoe er naar het thrillergenre wordt gekeken. Zonde, zonde, zonde.