Pretending to be someone your not, is a waste of the person you are.

Voor A.J. Finn was de jaarwisseling van 2017 naar 2018 een hele bijzondere. Hij had zijn droom waar gemaakt. Het gehele jaar 2017 was bestemd geweest aan het schrijven van zijn eerste thriller. Het leven lachte hem toe, want op 2 januari 2018 zou zijn boek, The woman in the window (in het Nederlands vertaald als De vrouw in het raam) in alle boekhandels in de USA en Europa liggen, een ongekende droom voor de geboren Amerikaan.

Dan Mallory, wat de eigenlijke naam is van A.J. Finn, werd in 1979 geboren in New York City en verhuisde als kind met zijn familie naar Charlotte in North Carolina. Nadat hij zijn diploma behaalde op de Charlotte Latin School, studeerde Finn Engelse taal aan de Duke University en deed zijn masteropleiding in Engeland aan de Oxford University.

Na zijn studie vond hij een baan in de uitgeverswereld bij Little, Brown and Company. Later keerde hij terug naar de V.S. om te gaan werken voor William Morrow and Company, een onderdeel van HarperCollins.

Eind 2017 beëindigde hij zijn carrière in de wereld van de uitgevers en besloot om zich volledig aan het schrijven te gaan wijden. En dat was niet alleen omdat hij van mening was dat hij voldoende tijd vrij moest maken om zijn boek te schrijven, maar dat het soms handig kon zijn om werkzaam te zijn in de uitgeverswereld.

In een interview met Booktrib uit 2018 vertelde Finn hoe hij te werk ging om uiteindelijk op 2 januari 2018 zijn boek in alle boekhandels te krijgen.

“Omdat ik in de uitgeverij werkzaam was heb ik het proces anders benaderd als de meeste andere schrijvers. En omdat ik bekend was met veel literaire agenten, wist ik wie ik het beste kon vragen om als mijn agent werkzaam te zijn. Nadat ik mijn idee voor het verhaal van De vrouw in het raam in grote lijnen had uitgewerkt, schreef ik een preview van ronde 7.500 woorden en stuurde ik deze naar Jennifer Joel, die ik als een vriendin beschouwde en best veel invloed had bij de uitgevers. Zij las de preview en was direct enthousiast en ging voor mij aan de slag. Voor Europa maakte ik gebruik van mijn oud-collega’s in Londen en benaderde ik Felicity Blunt.”

Hij gaat verder.

“Ik werkte het gehele manuscript uit en verzonden het naar diverse uitgevers, maar niet onder mijn eigen naam maar als A.J. Finn. Dit met name omdat ik het boek op inhoud beoordeeld zou worden en niet dat mijn eigenlijke naam van invloed zou zijn op de beoordeling. Binnen 36 uur hadden we verschillende aanbiedingen en toen vond ik het wel zo fair om mijn eigen naam bekend te maken. Uiteindelijk hebben we toch besloten om in zee te gaan met mijn oude werkgever, William Morrow.”

Met name door het enthousiasme van de uitgevers na het lezen van het manuscript, was Finn best wel zeker van zijn zaak dat het boek goed ontvangen zou worden. En daar had de man zeker gelijk in. Binnen een week kwam het boek op nummer 1 binnen op de bestsellerslijst van de New York Times, een positie die hij twee weken zou vol houden, maar het grootste deel van 2018 zou het boek in deze lijst blijven staan.

De recensies waren zeker prima te noemen. De New Yorker noemde het boek een prachtig voorbeeld van recente thrillers waarin een wat onbetrouwbare vrouwelijk hoofdpersonage die, ondanks haar aanzienlijke handicap, het voor elkaar krijgt om mysterieuze zaken op te lossen, daar waar anderen faalden. Janet Maslin van de New York Times zei dat The woman in the window een boek is dat door een groot publiek omarmd zal worden, waarbij het verhaal goed overeind blijft maar de geloofwaardigheid van het hoofdpersonage soms wel op de proef wordt gesteld. Kirkus Reviews schreef dat het verhaal vol zat met intense spanning en dat Finn een prima manier had gevonden om het verleden van Anna in beeld te brengen en tegelijk de ware hel waarin ze is beland weet te duiden.

Ook bij Thrillzone was het enthousiasme goed te merken: 

“Enige, te verwaarlozen, minpuntje is dat de spanning wel wat laat op gang komt, maar als de auteur dan eenmaal los is, dan is dat het wachten meer dan waard! Al met al een topdebuut dat smaakt naar meer!”

Het boek gaat over Dr. Anna Fox, die lijdt aan agorafobie, wat inhoudt dat men door paniekaanvallen niet meer in een open ruimte durft te zijn uit angst voor dergelijke aanvallen. Bij Anna Fox heeft het te maken met de gevolgen van een traumatisch auto-ongeval. Daardoor vindt haar leven alleen plaats in haar huis in New York City.

Het verhaal behandelt thema’s zoals eenzaamheid, isolatie, schuldgevoel, rouw en weerstand, waarbij de auteur Dr. Anna Cox alle stadia laat doorlopen.

Over zijn hoofdpersonage zei AJ Finn in het al eerder aangestipte interview van Booktrib.

“Wat ik het meeste aan Anna bewonder is haar zelfredzaamheid. Vaak zie je in fictie, dat de vrouwelijke personages, zelfs al zijn zij het hoofdpersonage, vrij afhankelijk zijn van mannen. Zij steunen op deze mannen en daarom ben ik er ook van overtuigd dat juist een personage als Lisbeth Salander, uit de boeken van Stieg Larsson en Amy Dunne uit Gone girl zo’n bijzondere impact hebben gemaakt”. 

“Zoals zoveel vrouwen zijn zij meer dan een match ten opzichte van mannen. Anna Cox is niet zoals Salander en Dunne, maar op haar eigen manier laat zij ook zien onafhankelijk te zijn”.

De ster van AJ Finn was na het verschijnen van De vrouw in het raam rijzende. Hij kreeg aanvragen voor interviews, talkshows maar ook het lezende publiek was geïnteresseerd in het verhaal van deze auteur. Daar maakten hij en zijn team dan ook gretig gebruik van.

Met name de boekfestivals waren voor Finn erg aantrekkelijk en hij reisde dan ook de gehele wereld over om op te treden op het Iceland Noir festival, Hamptons Whodunnit, Sharjah’s International bookfair, Jaipur Literature Festival en op het boekenfestival in Christchurch. 

Aan het einde van 2018 kreeg Finn ook nog te horen dat er vergevorderde plannen waren om zijn boek te verfilmen. Sterker nog, er werden ook al namen genoemd die de hoofdrollen voor hun rekening zouden nemen. Amy Adams, Julianne Moore en Gary Oldman waren de veel genoemde namen. 

Daarnaast had hij met zijn uitgever een lucratief contract afgesloten voor nog een aantal boeken, waarvan de volgende gepland stond begin 2020 en zelfs de titel was al bekend en zou End of story gaan heten.

Kortom; het leven lacht AJ Finn gelukzalig toe. 

Donkere wolken

Tot dinsdag 5 februari 2019, toen in The New Yorker een artikel verscheen geschreven door Ian Parker, met Sian Caen en Allison Food, waarin A.J. Finn beschuldigd werd dat hij zijn verleden stevig bij elkaar verzon.

In een grondig onderzoek van een aantal maanden, nadat er tegenstrijdigheden in verklaringen van de auteur waren opgevallen, bleek dat hij met name zijn verleden met betrekking tot de ernstige ziekte en zijn professionele carrière voordat hij schrijver werd bij elkaar had gelogen.

A.J. Finn sprak meerdere malen in interviews over zijn verleden met een hersentumor. Zo had hij op zijn aanmeldingsformulier voor de Universiteit van Oxford hier ruimschoots gewag van gemaakt.

De New Yorker ging vervolgens in samenwerking met de Guardian de gangen van Finn in Groot-Brittannië na. Zo spraken ze collega’s waarmee hij bij Little, Brown van 2009 tot 2012 heeft gewerkt.

Zij bevestigden dat hij meerdere malen vertelde dat hij behandeld werd voor een aanwezige hersentumor. Een auteur waarvan haar boek bij Sphere werd gepubliceerd, wat een onderdeel van Little, Brown was, wist ook te vertellen dat bij het samenwerken met AJ Finn, regelmatig zijn hersentumor ter sprake kwam. Dit was ook de reden waarom hij met enige regelmaat langdurig afwezig was op kantoor in Londen.

Zij vertelde ook dat bij het redigeren van haar boek, Finn  aangaf meerdere malen in korte tijd het manuscript gelezen te hebben, ondanks het feit dat hij het zicht uit een oog was kwijtgeraakt na een operatie aan de hersentumor. Hij had dan ook stelselmatig een ooglap voor. Volgens de schrijfster heeft zij in die keren dat ze contact met Finn heeft gehad, nooit echt het idee gehad dat hij ernstig ziek was. Zijn miraculeuze genezing die hij plotsklaps doormaakte, werd wel als zeer apart en bijzonder ervaren.

Ook op het kantoor in Londen begon men stilletjes aan argwaan te krijgen over de verhalen die Finn ophing. Zo kreeg men tijdens zijn ziekteperioden stelselmatig mails van hem die geschreven werden door zijn broer, terwijl het totaal niet bekend was dat zijn broer bij A.J. Finn woonde. Men was stellig in de overtuiging dat deze mails door Finn zelf werden geschreven, iets wat hij echter altijd ontkende.

Zijn loopbaan bij Little, Brown eindigde toen hij aangaf benaderd te zijn door een andere uitgever in Londen, waarbij hij een hogere positie kon krijgen dan zijn huidige. Ondanks de bedenkingen was men erg tevreden over het werk wat hij leverde. Daarom stelde men alles in het werk om hem aan het kantoor te binden. Zo kreeg hij een fikse loonsverhoging.

Toen de directeur van Little, Brown op een receptie de bewuste uitgever die Finn zou hebben benaderd erop aansprak, bleek er nooit een aanbieding gestuurd te zijn. Dit was de druppel voor de goede man. 
Finn stond op de keien.

Kanker

Meerdere malen gaf Finn aan dat kanker in zijn familie veel voorkomt. Zo verklaarde hij dat zijn moeder aan een agressieve vorm van borstkanker is overleden. Daarnaast pleegde zijn broer zelfmoord. Sterker nog, op zijn applicatieformulier voor Oxford gaf hij aan dat hij wees was en geen broers en zussen meer had.

Het was voor de New Yorker een koud kunstje om de familie op te sporen, die nog keurig netjes in Charlotte woonde. En toen ze de familie benaderden, bleek de moeder nog springlevend te zijn.  Op de vraag of zij haar mochten spreken wilde ze dit echter niet. Maar de vader wilde wel een verklaring afleggen. Hij gaf direct aan dat zijn zoon nooit is gediagnosticeerd voor een hersentumor. 

“Nee, Dan heeft deze ziekte niet. Hij is gewoon voor ons altijd een perfecte zoon geweest, hij heeft zijn tekortkomingen, zoals iedereen. Maar het is een heerlijk joch.” 

Ook bleek dat de andere zoon nog springlevend was. Geen zelfmoord dus.

Ook over de studie in Oxford vertelde hij alles behalve de waarheid. Zo heeft hij wel aan Oxford Engelse literatuur gestudeerd, maar zijn Master nooit afgemaakt. Zoals aangegeven belazerde hij op zijn applicatieformulier de kluit flink, maar hij was heel stellig in zijn verhalen. Zo schreef hij bij de voormalige Professor Engelse literatuur Raine ooit een essay over de ziekte binnen zijn familie. En die was zeer overtuigend, dus het talent voor fictie was toen al aanwezig...

Plagiaat?

Dit verhaal in de New Yorker sloeg in als bom. Vele andere week- en dagbladen pikten het verhaal op en er kwam steeds meer aan de oppervlakte. Zo kwam, vijf dagen na het artikel in de New Yorker, The New York Times met een verhaal waarin Finn beschuldigd werd van plagiaat.

Toen hij voor William Morrow in New York werkte, begeleidde hij in 2015 een schrijfster, Denzil, in het schrijven van haar manuscript. Hij kreeg het manuscript in oktober 2015. Een aantal voorvallen die in Saving April voorkomen lijken verdacht veel op wat ook in De vrouw in het raam voorkomt. Met name het auto-ongeluk vertoonde opvallende gelijkenissen.

De Washington Post sprong dáár weer bovenop. Zij vlakten het verhaal een beetje af. De vergelijking was er volgens hen zeker wel, maar niet voldoende om echt van plagiaat te spreken. Toch vond ook de Washington Post vindt deze actie van AJ Finn niet erg netjes. Er bleef een naar smaakje aan zitten.

Bipolaire stoornis

Iedereen had dus wel een mening over Finn. Zij die belang hadden bij deze zaak of alleen geïnteresseerd waren, wachtten eigenlijk nog maar op één ding: een verklaring van de bewuste auteur, A.J. Finn.

En die kwam. Enige tijd na het artikel in de New Yorker schreef hij een verklaring, waarin hij erkende nooit aan een hersentumor te hebben geleden, geen operaties te hebben ondergaan en inderdaad: zijn familie was nog springlevend. Hij schreef dat hij deze zaken benoemde om zijn werkelijke ziekte te verbergen. En zo was de deksel van de pot: hij leed aan een bipolaire stoornis waarbij manische en depressieve periodes elkaar opvolgden.

“In het verleden heb ik mijn psychische problemen, door te doen alsof ik last had van fysieke aandoeningen, zoals een hersentumor. Mijn moeder heeft in mijn jeugd wel degelijk een agressieve vorm van borstkanker gehad, waardoor ik in mij adolescente tijd, pijn als paniek ging ervaren. Ik schaamde mij heel erg voor mijn psychische aandoening, zij waren tegelijk mijn bangste en gevoeligste geheim.”

“Vijftien jaren lang toen ik onder behandeling was van psychiaters, was ik vreselijk bang voor wat mensen van mij zouden denken, als ze wisten wat het echte probleem van mij zou zijn en mij niet zouden geloven. Ik dacht dus dat misleiden de gemakkelijkste weg zou zijn.” 

Hij voegde aan zijn verklaring toe dat hij, net als menig patiënt met een bipolaire stoornis, aan diepe depressies leed, macabere gedachten had en morbide gedachten en obsessies kon hebben en daarnaast ook nog problemen met zijn geheugen. 

“Sommige zaken die zijn gepasseerd zijn voor mij een zwart gat, ik kan mij daarvan niets herinneren. “

Dit gaf hij in een interview met ThrillZone in 2018 al aan, met name als input voor De vrouw in het raam:

Finn begon daarop heel open te vertellen over zijn eigen geschiedenis met mentale problemen. Toen hij 21 jaar was werd hij gediagnosticeerd met zware depressie. Gelukkig kon hij ondanks zijn depressie goed functioneren in de maatschappij. Hij had vrienden, relaties en een mooie carrière. Desondanks voelde hij zich vaak heel slecht en daarom ging hij een aantal jaar geleden naar een psychiater omdat hij van medicatie wilde wisselen. Deze psychiater kreeg al snel het gevoel dat er sprake was van een verkeerde diagnose: volgens hem leed Finn niet aan een depressie, maar had hij last van een bipolaire stoornis type 2. Hierbij zijn de manische periodes niet zo heel manisch, maar de downperiodes wel heel down en daarom wordt deze stoornis vaak verward met een depressie. Dit wilde Finn graag in een boek verwerken, maar hij wilde geen boek over depressies an sich schijven. Daarom koos hij voor een hoofdpersonage met psychische problemen. Bovendien hebben haar agorafobie en overmatig drankgebruik een duidelijke oorzaak en heeft ze deze problemen niet om alleen de plot verder te helpen. 

Interessant, want Finn gaf dit interview al in 2018 aan ThrillZone, veel eerder dan dat dit als verklaring in de V.S. bekend werd. Pas in 2019 gaf hij dit in de V.S. openlijk toe, maar het was dus eigenlijk al geen geheim meer. Dit laat goed zien hoe de Amerikaanse pers werkt. Iemand op grote hoogte zetten en hem vervolgens kapittelen, lijkt een nationale volkssport. Terwijl als men een echt deugdelijk onderzoek had uitgevoerd, dit wellicht veel eerder bekend was geworden als mogelijke verklaring.

Toch riep deze verklaring in de media -in de V.S.- veel vragen op. Het hielp niet dat experts zich ermee gingen bemoeien. Zo verklaarde UCLA-professor Carry Bearden op vragen van The New Yorker, dat zij de verklaring van Finn in twijfel trok. Toen ze de verklaring las, stonden er voor haar toch wel een paar verrassende feiten in. Zo hebben volgens haar patiënten met een bipolaire stoornis geen last van waanverschijningen of morbide obsessies. En geheugenverlies heeft niets met deze aandoening te maken, net zoals buitensporig gedrag. Aldus de professor.

Vanuit de uitgever van A.J. Finn bleef het langer stil. Maar ook William Morrow kon er niet onderuit om ook een verklaring af te leggen. In een statement verklaarde hij dat de beschuldigingen richting zijn auteur wel wat overdreven waren en dat vanuit de uitgever geen mening werd gegeven over het persoonlijke leven van A.J. Finn. 

“Beroepsmatig was hij een hooggewaardeerde editor en de publicatie van zijn boek en de langdurige plaats op de bestsellerslijsten lijken mij voor zichzelf te spreken. “ 

Opvallend, en ergens voor Finn ook fijn dat hij rugdekking kreeg. Want normaal gesproken -en zeker in de New Yorkse uitgeverscircuit- is een soortgelijk gedrag als dat van A.J. Finn, reden genoeg om met een kartonnen doos en een miniem aantal spullen daarin, op straat te worden gezet. 

Duidelijk was dat Morrow ervoor koos om de kip met de gouden eieren niet te slachten en hem in bescherming te nemen. Men besloot om de auteur in de luwte te houden. Hopend dat de storm zou over gaan waaien, gebeurde dat toch niet. 

Gevolgen bleven ook niet uit. De talkshows toonden geen interesse meer toen A.J. Finn zich uit de publiciteit terugtrok, mede op aanraden van William Morrow. De film die op de rol stond kwam er niet. Wel is er in 2021 een Netflix-serie gemaakt met als uitgangspunt De vrouw in het raam.

Het nieuwe boek

En dan ligt na vijf jaar eindelijk het tweede boek van Finn in de winkels. Oorspronkelijk bedoeld voor 2020, lijkt het een wijs besluit even te hebben gewacht. Nu is Einde verhaal er alsnog en dat is voor de vele fans van De vrouw in het raam goed nieuws.

Toch is er een klein risico aanwezig. Door het gehele promotiecircus rondom Einde verhaal op te starten, zou er -met name in de V.S.- zomaar weer eens teruggegrepen kunnen worden op de vervelende situatie uit 2019. Toch blijft één ding als een paal boven water; A.J. Finn is verrekte goed in het creëren van fictieve verhalen en voor de fans is het goed nieuws dat hij blijft schrijven.