Agent Josephine

• 23 May 2025
• Non-fictie
• Marinus van de Velde

Agent Josephine

• Serie

  N.v.t.

• Auteur(s)

  Damien Lewis

• Uitgeverij(en)

  Boekerij

• Publication year

  2025

• Thrillzone score

  3
• Share this review

De Frans-Amerikaanse Josephine Baker was in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw een wereldster. Met haar stem en dans veroverde ze veel harten en stond ze maanden achter elkaar op het toneel in Parijs. Maar toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. Haar overtuigingen dreven haar naar het werk als honorair correspondent…

Damien Lewis, een Britse journalist, schreef er Agent Josephine over. Meerdere auteurs gingen hem voor, maar het werk van Lewis is wel héél uitgebreid.

Het betreft een periode in het leven van Baker waarover ze zelf weinig sprak. Toch spraken haar daden voor zich. Op de dag dat Martin Luther King de beroemde frase I have a dream sprak in Washington D.C., sprak ook Baker. 

Agent Josephine gaat echter vooral over de periode Tweede Wereldoorlog. In 1939 werd ze in haar woonplaats Parijs benaderd door de Franse inlichtingendienst Deuxième Bureau, in de persoon van kapitein Jacques Abtey. Ze hapte toe en zo werd ze een inlichtingenagent tegen het naziregime.

Ze beleefde veel avonturen, waarbij Lewis vooral stilstaat bij de periode '42-'43 in Noord-Afrika. Het was toen dat de V.S. instapte in de oorlog en middels Operation Torch in Afrika landde. Baker deed veel inlichtingenwerk waar de invasie baat bij had.

Het mag een wonder heten dat Baker nooit is ontmaskerd door de nazi’s, en maar goed ook. Want zelfs Joseph Goebbels had haar op de korrel. Met haar status als wereldster was ze evenwel in staat veel geheimen (bijvoorbeeld inlichtingenpapieren) ook landsgrenzen te smokkelen. 

Lewis schreef een fors boek, die ook voor een -groot- deel bestaat uit context. Natuurlijk loopt de lezer mee met Josephine Baker, maar Lewis gebruikt ook veel ruimte om het gebeuren buiten Baker om te beschrijven; bijvoorbeeld het werk van andere spionnen, of het verloop van de oorlog. Dit haalt de vaart uit het verhaal, want je leest dit boek toch echt om de belevenissen van Baker mee te maken. Vooral na de helft verdwijnt Baker uit beeld, als ze ziek wordt.

De daden van Josephine Baker staan als een paal boven water; mensenrechtenactivist, dierenliefhebber en dus spion. Damien Lewis laat ook nergens een kans liggen om haar te prijzen. Daarbij valt hij regelmatig in herhaling. Baker wordt zo clean beschreven, dat je je afvraagt waar de nuance van de auteur is gebleven. Want er zullen toch ook wel rafelrandjes aan de wereldster en haar leven hebben gezeten?

Toch is Agent Josephine een interessant boek, al is het alleen maar om te laten zien dat deze vrouw veel méér in haar mars had dan simpelweg mensen vermaken. Laat je verrassen door je medemens, lijkt de boodschap te zijn van de auteur. Toch had iets meer nuance en meer over het leven van Baker in de oorlog dan context niet misstaan in Agent Josephine.