Jongen zonder naam

• 18 december 2023
• Young Adult
• Saskia Boree

Jongen zonder naam

• Serie

  N.v.t.

• Auteur(s)

  Bettie Elias

• Uitgeverij(en)

  Houtekiet

• Jaar van uitgave

  2023

• Thrillzone score

  4
• Deel deze recensie

Bettie Elias debuteerde met Het tuinfeest, waarvoor ze meteen de Schaduwprijs 2020 heeft gewonnen voor het beste Nederlandse debuut. Ze werkte vijfentwintig jaar in de communicatiewereld. Schrijven is altijd haar passie geweest. Als gevierd en meermaals bekroond jeugdauteur van meer dan dertig boeken, waarvan er verschillende vertaald werden, ging ze geen enkel taboe uit de weg. Jongen zonder naam is een van haar vele jeugdboeken, en verscheen officieel in 2015.

Nog voordat Samuel samen met zijn familie de kans heeft om onder te duiken, wordt hij midden in de nacht in Antwerpen met zijn familie opgepakt door Duitse soldaten. Zijn ze vooralsnog niet voorzichtig genoeg geweest, of heeft een van hun helpers hen verraden? Eenmaal in de Mechelse Dossinkazerne, een doorgangskamp waar duizenden Joden opgesloten zitten, lijkt het leven al snel uitzichtloos en zonder hoop. Apathisch ondergaan ze de wreedheden en vernederingen van de SS’ers. Op het moment dat hun deportatie per trein naar een van de concentratiekampen zich aandient, vangt Samuel verontrustende berichten in de wandelgangen op. Wat heeft Herta hier allemaal mee te maken, en wat is haar geheim? Op hetzelfde moment plannen drie jongeren in Brussel de sabotage van de trein die deze transporten in gang zet. Zal het de verzetslieden lukken mensen te redden? 

In Jongen zonder naam volgen lezers Samuel. Samen met zijn ouders staat hij op het punt om onder te duiken. Er wordt daarmee meteen een beklemmende sfeer in de verhaallijn geschept, en dat kan ook niet anders gezien het thema. Ze schrijft op een ingetogen en serene manier, waarbij emoties langzaam naar buiten sijpelen. Naarmate het verhaal vordert, wisselt het perspectief naar Aaron. Wat is zijn aandeel in deze operatie?

De auteur weet de ontberingen van een Jodenkamp op een schokkende manier te vangen: rauw en zonder er doekjes omheen te winden. Ze laat zien wat dit met de slachtoffers doet, en hoe de Duitse soldaten toentertijd konden zijn. Ze belicht daarin ook de mensen die liever niet gedwongen werden aan dit mensenleed mee te doen, en wat hun reactie op al dat leed was. Het is dus een verhaal dat aan alle kanten wordt bekeken. Het is knap hoe ze zich in zowel Samuel als Aaron heeft weten te verplaatsen. Het is tevens mooi om te lezen hoe de schrijfster de jonge karakters toch onverhoopt kind laat zijn, ondanks de gruwelijke omstandigheden waarin ze terecht zijn gekomen.

Er is een goede balans tussen show, don’t tell. De lezer kan enige vooraanschouwing op de tong proeven wanneer Samuel met zijn familie op transport wordt gezet. De spanning wordt vanaf dat moment nog een beetje meer opgeschroefd. De lezer wil op dit punt zeker weten waar en hoe het verhaal zal eindigen.

De schrijfster laat Samuel op een bijzondere manier het pad van Aaron kruisen, ook al heeft hij misschien niet meteen door dat hij zijn redder is tegengekomen. Het is een verhaal met een hartverwarmend einde, maar dat uiteraard nog wel de nodige vragen kan oproepen. Het is hoe dan ook erg leerzaam voor de jonge lezer, en het boek prikkelt om meer over dit waargebeurde onderwerp te willen weten. Het is een mooie aanvulling voor bijvoorbeeld een schoolbibliotheek, omdat het is gebaseerd op ware feiten. Een onmisbaar verhaal, dat vooral over hoop gaat. Bettie Elias heeft met dit boek op de juiste spijker geslagen, wanneer het op boeiende en belangrijke onderwerpen in de geschiedenis aankomt. De auteur heeft daarmee ook rekening gehouden met haar jonge doelgroep. Zeer bewonderenswaardig, een regelrechte blijver voor de jeugd.