Payback

• 22 juni 2024
• Young Adult
• Saskia Boree

Payback

• Serie

  Politie niet betreden

• Auteur(s)

  Margje Woodrow

• Uitgeverij(en)

  De Fontein

• Jaar van uitgave

  2024

• Thrillzone score

  4
• Deel deze recensie

Margje Woodrow was jarenlang juf van groep acht. Tegenwoordig heeft ze haar handen vol aan het schrijven van spannende jeugdthrillers en aan het geven van lezingen en workshops op middelbare scholen. In 2019 schreef ze het verhaal Exposure voor 3PAK, het Boekenweekgeschenk voor Jongeren. Met Fake trip won ze de Prijs van de Jonge Jury 2021. Payback is dus niet haar eerste jeugdthriller.

Laurie heeft er schoon genoeg van dat haar medeleerlingen op het Zonnebloemcollege vallen voor de charmes van TikTok- account Gossip Girl: maak een zo origineel mogelijk filmpje waarin de geheimen van anderen worden onthuld, en verdien zo vijftig euro. Wanneer Laurie probeert te voorkomen dat zo’n filmpje daadwerkelijk gepost wordt, zal ze er alles op alles moeten zetten, om de schaamte die dat oplevert, voor te zijn. In het verleden heeft een van de leerlingen hierom zelfmoord gepleegd tenslotte. 

Een leraar stelt de eigenaar van Gossip Girl voor een ultimatum, waarin de eigenaar van het account wordt gesommeerd om het belastende account te verwijderen, of anders zal de politie op de zaak gezet worden. Dan krijgt Laurie onverhoopt een wel hele bizarre opdracht om haar van alle problemen te ontdoen, een opdracht die alle schuchterheid te boven gaat: Verwijder het Gossip account, en begraaf het bijbehorende toestel zo diep mogelijk in het graf waarin het slachtoffer van de eerdere TikTok- pesterijen begraven ligt…

De schrijfster weet haar lezers moeiteloos in het verhaal te krijgen. Een sms’je dat anonieme ondertekening bevat trekt meteen de aandacht, en het blijft dan ook niet bij dat ene sms’je. De vormgeving van het boek zullen jonge lezers zeker aanspreken. 

De verhaallijn in Payback wordt vooral vanuit het perspectief van Laurie verteld. De auteur wekt de indruk dat zij zich schuldig voelt vanwege het pesten. Ze maakt zich grote zorgen over de gevolgen daarvan. Ze kan hier niet met haar moeder over praten, omdat haar moeder geldzorgen door broer Luca heeft. Al lijkt het erop dat zij oprecht worstelt met dit pestende groepje populaire meiden, lijkt het nog eens extra te worden versterkt door Gossip Girl, een account op TikTok dat de leerlingen verontrustende dingen laat doen. 

Hierin staat afpersing en wraak centraal, iets dat het al een meedogenloze insteek geeft. Daarnaast zijn arrogantie, drama maken, en op de juiste momenten slijmen de talenten onder de karakters. Laurie heeft daar dus schoon genoeg van, en probeert uit alle macht nog meer leed te voorkomen.

Helemaal grimmig wordt het wanneer duidelijk wordt dat iemand van het Zonnebloemcollege eerder zelfmoord heeft gepleegd. Lezers krijgen snel door dat degene die de boel afperst, zijn of haar telefoonberichtjes aan deze overleden leerling richt. Iemand die met psychische stoornissen kampt wellicht? Toch kan men niet meteen doorzien wie deze pestkop en afperser is, al laat het de lezer lekker speculeren, want de auteur geeft heel subtiel meerdere mogelijkheden voor het plot. Men kan dan ook harde wraakgevoelens in deze verontrustende berichten terugvinden.

Er is een subtiele symboliek waarin de wesp een dieperliggende rol heeft gekregen, en er wordt nauw gehint naar een veel voorkomend probleem onder jonge meisjes. Er wordt dan ook regelmatig gepraat over hun negatieve zelfbeeld. Hoewel sommige scenes wat voor de hand liggend zijn voor een jeugdthriller, wat er op de begraafplaats gebeurd bijvoorbeeld zou de spanning op moeten voeren, hebben ook dit soort momenten in de verhaallijn een griezelig randje dat elke lezer een portie ongepaste rillingen geeft. Of het dan nog aannemelijk is, dat bijvoorbeeld ongemerkt in een graf wordt gegraven, valt nog te bezien. Dit geeft een bijzonder vertekend beeld van jongeren. 

Als men denkt dat het pyjama partijtje al een schokkende situatie aan het einde veroorzaakte, dan zijn lezers helemaal onder de indruk van wat er uiteindelijk op de filmavond op school staat te gebeuren. Hierbij komt de wesp wederom terug, en gaan uiteindelijk verdriet, vergelding en symboliek hand in hand. Het boek is een eyeopener voor jonge mensen en met name het onderwerp pesten, en wat het gebruik van social media onder jongeren teweeg kan brengen. Margje Woodrow laat met name die doelgroep nadenken over deze zaken.