Wie graag geschiedenisboeken leest, kan niet om de Britse auteur Antony Beevor heen. Hij is bekend van titels als De slag om Arnhem en D-Day. Onlangs verscheen van hem Rusland, waarin hij terugkijkt op de bolsjewistische revolutie in de periode 1917-1921. En de lezer zal zich na het dichtslaan van Rusland nog eens op het hoofd krabben; de parallellen met het heden zijn wel héél groot.
De Oktoberrevolutie in 1917 kent iedereen wel. De eerste revolutie bracht liberale, sociaaldemocratische en democratische ontwikkelingen op gang. Daarna kwamen de bolsjewisten onder aanvoering van Lenin die zich na drie jaar wereldoorlog én veel onvrede tegen het tsaristische bewind keerden. Het werd een burgeroorlog die uiteindelijk ruim vier jaar zou duren. Over het aantal slachtoffers die deze strijd kostte gaan de schattingen uiteen van 8 miljoen tot 11 miljoen doden, gigantische aantallen dus.
Beevor neemt in ruim 500 pagina’s de tijd om de lezer onder te dompelen in deze oorlog, die begon vanuit ‘goede intenties’ maar uitmondde in bizarre taferelen. Het aantal gruwelijkheden doet duizelen; Beevor schroomt niet om deze plastisch voor te schotelen.
Zoals we van de Brit kennen, is hij zeer uitvoerig in zijn uiteenzettingen. Rusland lezen is dan ook iets van de lange adem. Beevor laat zien zeer grondig in zijn research te werk te zijn gegaan. Enerzijds biedt dit gedetailleerde vertellingen, anderzijds verliest hij de lezer zo nu en dan uit het oog. De namen, divisies en geografische locaties vliegen je om de oren en het is soms uitdagend om aangehaakt te blijven. De leesbaarheid lijdt onder de hang naar volledigheid.
Wat echter vooral de boventoon voert, zijn de gebeurtenissen zelf en hoe Beevor ze beschrijft. De periode 1917-1921 was in Rusland bijna een gehaktmolen en werd de voorbode van ruim zeventig jaar dictatuur onder het mom ‘communisme’. Een mensenleven was niets waard en je was je leven nooit zeker. In die zin herhaalt de geschiedenis zich momenteel in Rusland en de oorlog in de Oekraïne. Het is helder waarvoor het Oekraïense volk nu strijdt; letterlijke vrijheid.
In Rusland weet Beevor een best wel bekende geschiedenisperiode toch vanuit een aantal nieuwe perspectieven te beschrijven. Zo was de geallieerde inmenging best groot, met legers vanuit Groot-Brittannië en de V.S. Daarnaast intervenieerden Tsjechische troepen en Polen ook op grootschalige wijze, iets waar ze later in de geschiedenis hard voor moesten boeten.
Antony Beevor slaagt er wederom in om als geen ander een compleet beeld van een geschiedenisperiode te schetsen maar is daarin wel érg uitvoerig, wat de leesbaarheid niet ten goede komt. In Rusland belicht hij een bijzonder bloederige periode vanuit verschillende perspectieven en geeft daarbij ook nieuwe inzichten. Voor gedegen geschiedeniswerk ben je bij Beevor aan het juiste adres.
