Veel ex-militairen besluiten hun ervaringen aan het papier toe te vertrouwen. In Amerika zijn dat momenteel vooral mannen die bij de Navy SEALs en andere speciale eenheden hebben gediend. American Sniper spreekt bijvoorbeeld tot de verbeelding en ook Operator van de Robert O’Neill, de man die Osama doodde, is een boek dat gretig aftrek vond. In Nederland zijn er niet veel soldaten die dat besluit hebben genomen. Niels Roelen schreef Soldaat in Uruzgan over een fictieve majoor maar het boek was eigenlijk autobiografisch. En ook Marco Kroon, niet van onbeschreven gedrag, schreef een autobiografie. Onlangs verscheen Niet te breken van Sander Aarts, een ex-marinier.

In Niet te breken gaat Sander Aarts in op de zestien jaar die hij bij het Korps Mariniers diende. Hij werkte zich in die tijd op van een ‘normale’ marinier naar iemand die uiteindelijk bij de MARSOF diende, de speciale eenheden van de mariniers. In de tussentijd deed hij veel opleidingen; zo werd hij verkenner, kikvorsman, parachutist en commando. Hij diende in Irak, Afghanistan en joeg op piraten voor de kust van Somalië. Aarts deed veel gevechtservaring op en na zestien jaar besloot hij deze ervaring om in levenslessen voor de medemens.

In Niet te breken heeft hij zijn ervaring op papier gezet en dat gecombineerd met een aantal levenslessen die hij opdeed. Zo zien we de jonge Aarts, pezig en onvolwassen nog, de toelatingstest succesvol doorlopen van de mariniers. Ook is het Aarts die samen met een maat en een .50 Barrett een tegenaanval in de Afghaanse bergen weet af te slaan. Het zijn verhalen die tot de verbeelding spreken en het roept respect op als je de ontberingen op je in laat werken.

Niet te breken is geen conventionele autobiografie zoals we die eigenlijk de laatste jaren gewend zijn. Sander Aarts wil de mensen die Niet te breken lezen, een aantal opgedane levenslessen meegeven. Dat doet hij door elke keer een passage te gebruiken om de ‘gebeurtenis’ toe te lichten en daaropvolgend hetgeen te beschrijven wat hij ervan leerde. En wat dus ook voor de lezer een waardevolle les kan zijn in het maatschappelijke leven. Voor sommigen zal dit leerzaam zijn en voor de liefhebbers van oorlogsverhalen wellicht even een ‘slik-moment’ oproepen. Want zij verwachten juist de diepte in te gaan in de scene van het gevecht en daar blijft Aarts grotendeels uit. Hij beschrijft de ervaring in een aantal pagina’s en gaat daarin niet al te diep op de situatie in. Hetzelfde geldt aan de andere kant; de levenslessen zijn waardevol, maar ergens soms ook ‘een open deur’. Toch zijn deze lessen wel degelijk waardevol wanneer ze uit de mond komen die letterlijk de dood in de ogen heeft gezien en niet een of andere spin doctor die zijn kennis uit boeken heeft gehaald. Daartoe blijven ze zeker een tijdje hangen.

Het is bewonderenswaardig hoe openhartig Aarts is in Niet te breken. Niet alleen over zijn gevechtservaringen, maar ook over zijn privéleven. Vooral het laatste hoofdstuk is indrukwekkend, wanneer blijkt dat Aarts en zijn vrouw hun eigen (figuurlijke!) strijd te voeren hebben. Daarin blijkt hoeveel Aarts en vrouw hebben moeten doorstaan in de ‘zestien jaar mariniers’.

Niet te breken is een goede reclame om te laten hoe je met de juiste mentaliteit nagenoeg elk gevecht aan kunt gaan. Sander Aarts is bewonderenswaardig openhartig in zijn beschrijvingen en dat zorgt ervoor dat Niet te breken een aangename levensles is voor de lezer. Dit boek roept alleen maar meer respect op voor de mannen en vrouwen die bereid zijn Nederland te verdedigen en het goede te doen, waar ook ter wereld. Wij hadden graag wat meer diepte gezien in de beschrijvingen van zijn ervaringen, maar dat is waarschijnlijk een bewuste keuze geweest van Aarts. Niettemin een interessant boek!

Lees hier het interview dat wij in juni met Sander Aarts hadden.